Jak pokazuje praktyka, niejednokrotnie uzyskanie korzystnego wyroku w zakresie alimentów na małoletnie dziecko, nie gwarantuje jeszcze, że alimenty te będą zaspokajane przez osobę zobowiązaną do ich płacenia. Często zdarza się, że osoba uprawniona do otrzymywania alimentów pozostaje bez środków do życia, z uwagi na uporczywe uchylanie się przez zobowiązanego od obowiązku płacenia.
Mimo że uporczywe uchylanie się od płacenia alimentów jest przestępstwem stypizowanym w artykule 209 Kodeksu karnego, sama rola prawa karnego przy niealimentacji jest jedynie pomocnicza. Wymierną korzyść osobom uprawnionym do alimentów może przynieść podjęcie działań wynikających z ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów z 7 września 2007 roku (t.j. Dz. U. z 2009 r. Nr 1, poz 7 ze zm.)
Ustawa ta określa zasady pomocy osobom uprawnionym do alimentów oraz środki aktywizacji dłużników alimentacyjnych w razie stwierdzenia bezskuteczności egzekucji. W świetle wskazanej powyżej ustawy, bezskuteczna egzekucja alimentów oznacza egzekucję, w wyniku której w okresie ostatnich dwóch miesięcy nie wyegzekwowano pełnej należności z tytułu zaległych i bieżących zobowiązań alimentacyjnych. Za bezskuteczną egzekucję uważa się również niemożność wszczęcia lub powadzenia egzekucji alimentów przeciwko dłużnikowi alimentacyjnemu przebywającemu poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej.
Zaistnienie bezskuteczności egzekucji alimentów ma wiele konsekwencji. Jedną z nich jest możliwość ubiegania się o pomoc poprzez uzyskanie świadczenia z funduszu alimentacyjnego.
W przypadku bezskuteczności egzekucji, osoba uprawniona do alimentów może złożyć do właściwego organu (wójta, burmistrza lub prezydenta miasta właściwego ze względu na miejsce swojego zamieszkania), wniosek o podjęcie działań wobec dłużnika alimentacyjnego. Załącznik do takiego wniosku stanowić powinno zaświadczenie o bezskuteczności egzekucji wydane przez komornika. W dalszej kolejności, organ właściwy dla dłużnika alimentacyjnego przeprowadza wywiad alimentacyjny. Wywiad zleca się w celu ustalenia w jakiej sytuacji znajduje się dłużnik alimentacyjny (bada się m.in. stan zdrowia, przyczyny uchylania się od obowiązku alimentacyjnego, stan rodzinny oraz sytuację majątkowa i dochodową dłużnika).
Organ o fakcie istnienia zobowiązania zawiadamia również biuro informacji gospodarczej (o ile zaległości obejmują okres dłuższy niż 6 miesięcy). Ta okoliczność może być szczególnie dotkliwa dla części dłużników alimentacyjnych z uwagi na późniejsze problemy m.in. z uzyskaniem wszelkiego rodzaju pożyczek i kredytów.
W wyniku ustaleń poczynionych przy okazji sporządzania wywiadu alimentacyjnego, wyznaczane są dalsze działania, adekwatne do konkretnej sprawy. W przypadku stwierdzenia, że dłużnik alimentacyjny nie ma dochodów pozwalających mu na pokrycie wierzytelności, właściwy organ zbada jakie są przyczyny takiego stanu rzeczy.
Brak płatności kwot alimentacyjnych może wynikać co do zasady z dwóch okoliczności:
- umyślne powstrzymywanie się od podejmowania zajęć zarobkowych;
- niezawiniony przez dłużnika brak zatrudnienia pozwalającego na osiąganie przychodów.
W przypadku zaistnienia okoliczności, w której fakt niealimentacji wynika z braku zatrudnienia, właściwy organ (wójt, burmistrz lub prezydent miasta) podejmuje działania mające na celu aktywizację zawodową dłużnika. Może to robić poprzez m.in.: zobowiązanie dłużnika alimentacyjnego do zarejestrowania się jako osoba bezrobotna albo jako osoba poszukująca pracy w przypadku braku możliwości zarejestrowania się jako bezrobotny; informowanie właściwego powiatowego urzędu pracy o potrzebie aktywizacji zawodowej dłużnika alimentacyjnego (ten może np. skierować dłużnika na tzw. prace interwencyjne).
Art. 5 pkt 3 Ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów z 7 września 2007 roku określa sposób działania organu w przypadku gdy dłużnik alimentacyjny uniemożliwia przeprowadzenie wywiadu alimentacyjnego lub też w przypadku odmowy przez dłużnika złożenia oświadczenia majątkowego; zarejestrowania się w powiatowym urzędzie pracy; odmówienia bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji zatrudnienia bądź też wykonywania prac społecznie użytecznych, prac interwencyjnych, robót publicznych albo udziału w szkoleniu lub stażu. W takim przypadku organ właściwy dla dłużnika składa wniosek o ściganie za przestępstwo określone w art. 209 § 1 Kodeksu karnego (więcej o tym powyżej).
Kolejnym środkiem oddziaływania na dłużnika alimentacyjnego jest skierowanie wniosku do starosty o zatrzymanie prawa jazdy dłużnika. Decyzję o zatrzymaniu prawa jazdy, można podjąć wobec uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych. Nie wydaje się jej wobec osób, które przez okres ostatnich 6 miesięcy wywiązywały się w każdym miesiącu ze zobowiązań alimentacyjnych w kwocie niższej niż 50 proc. kwoty bieżąco ustalonych alimentów.
Wskazane powyżej uprawnienia wynikające z Ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów mogą przyczynić się do zmiany postawy dłużnika alimentacyjnego uchylającego się od obowiązku łożenia na utrzymanie np. małoletnich dzieci. Przy założeniu, że organy administracyjne będą używały wszelkich kompetencji w celu dyscyplinowania dłużnika alimentacyjnego, działania te mogą okazać się dla dłużnika na tyle uciążliwe, że często przyczynią się do zmiany postawy względem wierzyciela alimentacyjnego.
| Czytaj więcej w Money.pl | |
|---|---|
| W małżeństwie są też niematerialne obowiązki W prawidłowo funkcjonującym małżeństwie, małżonkowie winni sobie nawzajem udzielać pomocy w najtrudniejszych chwilach życiowych. | |
| Przemoc wobec dziecka? Lekarz powinien... Ważne jest sporządzenie przez lekarza zaświadczenia, o przyczynach i rodzaju uszkodzeń ciała związanych z użyciem przemocy w rodzinie. | |
| Alimenty na dorosłe dziecko? Zobacz kiedy Rodzic jest zobowiązany płacić alimenty tak długo, jak dziecko nie jest w stanie samodzielnie się utrzymać. Rodzice mogą jednak wystąpić do sądu z powództwem o zniesienie alimentów. |
Autor jest adwokatem w Malinowski, Płachta i Wspólnicy Radcowie Prawni i Adwokaci sp.p.