Odwołanie kobiety w ciąży z zarządu spółki

Stwierdzenie powyższe nie wyklucza nawiązana stosunku pracy lub innego stosunku zobowiązaniowego, w szczególności na podstawie umowy o świadczenie usług lub tzw. umowy menedżerskiej między członkiem zarządu a spółką - co stanowi zresztą ogólnie przyjętą praktykę.

Stosunek prawno-organizacyjny łączący członka zarządu ze spółką charakteryzuje się brakiem trwałości. Mandat członka zarządu ma w zasadzie charakter kadencyjny, niemniej osoba ta może zostać odwołana przez właściwy organ w każdym czasie - co więcej bez konieczności podania przyczyny. Powyższe ustawowe zasady mogą być zmienione w umowie lub statucie spółki, w szczególności przez odmienne określenie organów umocowanych do odwołania członków zarządu lub ograniczenie dopuszczalności odwołania w drodze klauzuli _ ważnych powodów _.

Zgodnie z art. 203 § 1 oraz 370 § 1 Kodeksu spółek handlowych odwołanie członka zarządu nie pozbawia go roszczeń ze stosunku pracy lub innego stosunku prawnego dotyczącego pełnienia funkcji członka zarządu. Jak stwierdził bowiem trafnie Sąd Najwyższy w wyroku z 7 stycznia 2000 r. (I PKN 404/99) stosunek pracy jest odrębnym stosunkiem prawnym od członkostwa w zarządzie spółki. Po odwołaniu pracownika ze stanowiska członka zarządu jego stosunek organizacyjno-prawny ustaje, natomiast stosunek pracy trwa do chwili rozwiązania zgodnie z przepisami prawa pracy (w drodze porozumienia stron, za wypowiedzeniem lub w trybie natychmiastowym).

Odwołanie ze stanowiska członka zarządu (nie podważone skutecznie w trybie przepisów K.s.h.), co do zasady, będzie stanowiło przyczynę wystarczającą do wypowiedzenia umowy o pracę odwołanej osobie. Należy jednak pamiętać, iż normy prawa pracy zapewniają szczególną ochronę trwałości stosunku pracy kobiet w okresie ciąży oraz w czasie korzystania z urlopu macierzyńskiego. Zgodnie bowiem z art. 177 § 1 Kodeksu pracy pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w tym okresie chyba że zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z jej winy i reprezentująca pracownicę zakładowa organizacja związkowa wyrazi zgodę na rozwiązanie umowy.

Czytaj więcej [ ( http://static1.money.pl/i/h/190/131774.jpg ) ] (http://prawo.money.pl/aktualnosci/okiem-eksperta/artykul/jakie;uprawnienia;ma;pracownica;w;ciazy,232,0,844008.html) *Jakie uprawnienia ma pracownica w ciąży * Pracownice w ciąży korzystają ze szczególnych uprawnień, jakie przyznał im ustawodawca, jako grupie pracowniczej. Czasami nawet wbrew swojej woli.

Tym samym należy przyjąć, iż mimo dopuszczalności odwołania kobiety w ciąży lub w okresie urlopu macierzyńskiego z funkcji członka zarządu, samo odwołanie nie umożliwi spółce w tym okresie rozwiązania stosunku pracy z odwołanym członkiem zarządu. Osoba taka tracąc kompetencje wynikające z funkcji członka zarządu, zachowa w pełni wszelkie uprawnia pracownicze, w szczególności prawo do wynagrodzenia, względnie zasiłku macierzyńskiego.

W wyroku z 6 maja 2009 r. Sąd Najwyższy (II PK 285/08) stwierdził, iż w wypadku bezprawnego rozwiązania stosunku pracy z pracownikiem w wieku przedemerytalnym (podlegającemu również szczególnej ochronie na podstawie art. 39 K.p.) w związku z odwołaniem z funkcji członka zarządu, pracownikowi będzie służyło wyłącznie roszczenie o odszkodowanie za czas pozostawania bez pracy (nie limitowane jednak wynagrodzeniem za okres 3 miesięcy) - z wyłączeniem możliwości żądania przywrócenie do pracy. Ze względu na pełną analogię, tę samą regułę należy zastosować w odniesieniu do członka zarządu będącego pracownicą w ciąży.

Wydaje się jednak, iż w polskim stanie prawnym nie uwzględniono dotychczas w pełni wpływu regulacji prawa europejskiego. Zgodnie z wyrokiem ETS- u z 11 listopada 2010 r. w sprawie Dita Danosa przeciwko LKB L?zings SIA (C-232/09), w rozumieniu prawa europejskiego za pracownika należy uznać członka zarządu jeżeli, wykonuje swe obowiązki przez określony czas pod kierownictwem lub kontrolą innego organu tej spółki i w zamian za swą działalność otrzymuje wynagrodzenie - nawet gdyby osoba taka nie posiadała statusu pracownika w rozumieniu prawa krajowego. Uznanie członka zarządu za pracownika w rozumieniu prawa unijnego prowadzi do stosowania przepisów dyrektywy 92/85 zakazującej zwolnień pracownic w okresie ciąży oraz urlopu macierzyńskiego - za wyjątkiem szczególnych przypadków niezwiązanych z ich stanem i pod warunkiem, że pracodawca wskaże na piśmie przyczyny takiego zwolnienia.

Ponadto zgodnie z powołanym orzeczeniem, nawet w razie przyjęcia że członek zarządu nie może zostać uznany za _ pracownicę w ciąży _, odwołanie członka zarządu z powodu lub w związku z ciążą stanowi bezpośrednią dyskryminację ze względu na płeć sprzeczną z dyrektywą 76/207. Teza tego wyroku prowadzi więc do konkluzji, iż przepisy prawa krajowego dopuszczające odwołanie kobiety w ciąży z funkcji członka zarządu - nawet gdy przyczyna odwołania ma związek z ciążą, należy uznać za niezgodne z prawem unijnym. W wypadku w którym zainteresowana zakwestionuje takie odwołanie, to na spółce spoczywał będzie ciężar udowodnienia, iż odwołanie nastąpiło z przyczyn o charakterze niedyskryminującym.

Przy tej okazji należy jednak podkreślić, iż nawet uchwała podjęta z naruszeniem prawa. wywoła skutek w postaci pozbawienia członka zarządu przymiotu piastuna organu spółki, dopóki uchwała ta nie zostanie uchylona lub nie zostanie stwierdzona jej nieważność orzeczeniem sądu. W tym miejscu wypada jedynie zaznaczyć istotne rozbieżności w orzecznictwie polskich sądów na gruncie art. 250 oraz art. 422 K.s.h. odnośnie legitymacji do zaskarżenia uchwał wspólników przez odwołanych członków zarządu, a także dopuszczalności zaskarżania uchwał rady nadzorczej w drodze analogii do wymienionych wyżej przepisów. W rezultacie, na ogół uprawnienia kobiety w ciąży z tytułu bezprawnego odwołania jej z funkcji członka zarządu ograniczą się do roszczeń odszkodowawczych, bez możliwości żądania przywrócenia funkcji członka zarządu.

Autor jest prawnikiem w kancelarii Kaczor Klimczyk Pucher Wypiór