Uregulowane w kodeksie spółek handlowych prawo indywidualnej kontroli wspólników jest rozwiązaniem specyficznym dla spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w stosunku do spółki akcyjnej. Jest to prawo indywidualne, ale nie osobiste, przysługujące każdemu wspólnikowi niezależnie od ilości posiadanych udziałów w spółce. Prawo indywidualnej kontroli przysługuje** **wspólnikom * *z mocy ustawy niezależnie czy zostało zastrzeżone w umowie spółki. Jest to prawo względne, w sytuacjach wskazanych w ustawie możliwe jest jego ograniczenie albo wyłączenie.
Z brzmienia art. 212 § 1 k.s.h. wynika, iż prawo kontroli przysługuje jedynie wspólnikowi spółki z o.o. Możliwe jest jednak, iż w wyniku umowy, uprawnienie to przejdzie na zastawnika lub użytkownika udziału. Istotnym elementem umowy między wspólnikiem, jako osobą uprawnioną do indywidualnej kontroli z tytułu posiadania udziałów, a zastawnikiem, użytkownikiem czy dzierżawcą może być właśnie przejście uprawnienia do kontrolowania spółki.
Z punktu widzenia spółki rozwiązanie takie może stanowić zagrożenie jej interesów przez dostęp do poufnych informacji osób trzecich. W takim wypadku, jako zabezpieczenie możliwe jest określenie w umowie spółki sposobu wykonywania prawa indywidualnej kontroli wykluczając korzystanie z prawa przez zastawnika, czy użytkownika.
Wykonując przysługujące mu prawo kontroli wspólnik, sam lub z upoważnioną przez siebie osobą, może w każdym czasie przeglądać księgi i dokumenty spółki, sporządzać bilans dla swego użytku lub żądać wyjaśnień od zarządu. Wybór _ osoby upoważnionej _ należy do wspólnika, spółka w żaden sposób wyboru tego nie może ograniczać.
[ ( http://static1.money.pl/i/h/53/t100661.jpg ) ] (http://prawo.money.pl/aktualnosci/okiem-eksperta/artykul/za;niepelne;dane;o;spolce;na;firmowej;stronie;www;grozi;grzywna,240,0,792048.html) Za niepełne dane o spółce na firmowej stronie www grozi grzywna
Z treści przepisu art. 212 § 1 k.s.h. wynika, iż osoba upoważniona przez wspólnika nie może wykonywać prawa kontroli, samodzielnie a jedynie przy udziale wspólnika. Kodeks nie normuje natomiast formy upoważnienia dla osoby trzeciej. Ze względu na interes spółki wskazane jest żądanie pisemnego upoważnienia i przechowywanie go w dokumentach spółki.
Ze względu na to, że kodeks nie precyzuje jakich ksiąg i dokumentów kontrola może dotyczyć, należy uznać że wspólnik ma wgląd we wszystkie dokumenty, nawet te opatrzone klauzulą poufności. Przeglądanie wyżej wymienionych powinno odbywać się w siedzibie spółki. Podczas wykonywania czynności kontrolnych wspólnik może sporządzać notatki i kserokopie. Dopuszczalne jest również żądanie sporządzenia kserokopii, czy odpisu dokumentu przez spółkę i wysłania ich na wskazany adres.
[ ( http://static1.money.pl/i/h/37/t86053.jpg ) ] (http://prawo.money.pl/aktualnosci/okiem-eksperta/artykul/odpowiedzialnosc;za;zaleglosci;podatkowe;spolki;z;o;o;,232,0,711144.html) Odpowiedzialność za zaległości podatkowe spółki z o.o.
Z istoty bilansu wynika, iż musi on być sporządzony na piśmie. Należy jednak odróżnić bilans sporządzony przez wspólnika dla własnego użytku od bilansu sporządzonego przez zarząd i udostępnianego wspólnikom w związku ze zwyczajnym zgromadzeniem wspólników. Bilans może być przedstawiany na zgromadzeniu wspólników niezależnie od zarządu. Może go opracować sam wspólnik lub upoważniona przez niego osoba o odpowiednich do tego kwalifikacjach. Należy to zrobić w siedzibie spółki i nie ma przeszkód, aby był on wynoszony _ na zewnątrz _.
Żądanie wyjaśnień od zarządu spółki może być zgłoszone pisemnie jak i ustnie. Ponieważ kodeks nie reguluje kwestii terminu, dlatego powinien on być zawarty np. w umowie spółki. W razie niezłożenia wyjaśnień w terminie wskazanym w umowie, przedłużające się milczenie zarządu należy traktować jako odmowę złożenia wyjaśnień. W takim przypadku wspólnik w trybie art. 212 § 3 k.s.h. może zwrócić się do pozostałych wspólników o zobowiązanie zarządu do ich udzielenia.
Prawo kontroli nie jest prawem bezwzględnym i nieograniczonym - na podstawie art. 212 § 2 k.s.h. zarząd ma prawo odmówić wspólnikowi wyjaśnień oraz udostępnienia do wglądu ksiąg i dokumentów spółki. Wskazany przepis nie odnosi się wprost do kwestii sporządzania przez wspólnika bilansu dla własnego użytku.
Za oczywiste należy jednak uznać, że odmowa udostępnienia ksiąg i dokumentów faktycznie uniemożliwi wspólnikowi sporządzenia bilansu. Zarząd spółki może odmówić wspólnikowi realizacji uprawnień kontrolnych, jeżeli istnieje uzasadniona obawa, że wykorzysta on informację w celach sprzecznych z interesami firmy i przez to wyrządzi jej szkodę. Musi między tymi przyczynami istnieć związek, polegający na tym, że to właśnie ujawnienie informacji o spółce danemu wspólnikowi może spowodować szkodę w jej majątku.
Sformułowanie _ uzasadniona obawa _ oznacza, że powinna opierać się na informacji o zaistniałych okolicznościach świadczących o nielojalnym zachowaniu wspólnika. W tym zakresie wystarczające jest działanie jednego z członków zarządu świadczące, że wspólnikowi odmówiono wykonywania prawa kontroli.
W przypadku odmowy wglądu do ksiąg i dokumentów lub nie udzielenia wyjaśnień, można żądać rozstrzygnięcia sprawy w drodze uchwały wspólników. Podjąć ją mogą wspólnicy na zgromadzeniu, jak i poza nim w trybie określonym w art. 227 § 2 k.s.h. Stosowna uchwała musi być jednak podjęta w terminie miesiąca od dnia złożenia żądania rozstrzygnięcia sprawy. Uchwała powinna zapaść bezwzględna większością głosów, a w przypadku głosowania pisemnego - jednomyślnie. Głosowanie powinno się odbyć w trybie tajnym.
[ ( http://static1.money.pl/i/h/139/t19851.jpg ) ] (http://prawo.money.pl/aktualnosci/okiem-eksperta/artykul/zatwierdzanie;sprawozdan;finansowych;sp;z;o;o;,31,0,633119.html) Zatwierdzanie sprawozdań finansowych sp. z o.o.
Wspólnik, któremu odmówiono prawa kontroli może również złożyć wniosek do sądu rejestrowego o zobowiązanie zarządu do udzielenia wyjaśnień lub udostępnienia wglądu ksiąg lub dokumentów. Z uprawnienia tego wspólnik może skorzystać dopiero po wyczerpaniu drogi _ wewnątrzspółkowej _. Wynika to z treści art. 212 § 4 zd. 2.
Jeżeli w spółce ustanowiono radę nadzorczą lub komisję rewizyjną możliwe jest wyłączenie albo ograniczenia prawa indywidualnej kontroli. Nie następuje to automatycznie, wraz z powołaniem wskazanych organów spółki. Wyraźny zapis musi znaleźć się w umowie spółki. W przypadku konieczności dokonania tej zmiany odpowiednia uchwała wymagała będzie uzyskania zgody wszystkich wspólników. Nie jest dopuszczalne wyłączenie prawa kontroli tylko w odniesieniu do niektórych wspólników.
Czytaj w Money.pl | |
---|---|
[ ( http://static1.money.pl/i/h/114/t34418.jpg ) ] (http://prawo.money.pl/aktualnosci/wiadomosci/artykul/zgromadzenie;wspolnikow;w;jednoosobowej;spolce;z;o;o;,188,0,797372.html) | Zgromadzenie wspólników w jednoosobowej spółce z o.o. W takiej spółce zgromadzenie wspólników zwołuje zarząd, ale częściej uchwały są podejmowane przez jedynego wspólnika bez zwołania zgromadzenia. |
[ ( http://static1.money.pl/i/h/244/t34804.jpg ) ] (http://prawo.money.pl/aktualnosci/wiadomosci/artykul/obligacje;korporacyjne;-;jak;wyglada;emisja,173,0,797357.html) | Obligacje korporacyjne - jak wygląda emisja Istotnym atutem obligacji w porównaniu do kredytu bankowego jest fakt, że emitent najpierw spłaca odsetki, a kapitał dopiero w dniu ich wykupu. |
[ ( http://static1.money.pl/i/h/85/t37461.jpg ) ] (http://prawo.money.pl/porady-prawne/porady/prawo-spolek/artykul/kiedy;mozna;rozwiazac;i;zlikwidowac;spolke;cywilna,208,0,792016.html) | Kiedy można rozwiązać i zlikwidować spółkę cywilną Do rozwiązania spółki cywilnej konieczne są ważne powody, np. konflikt między wspólnikami lub utrata uprawnień wymaganych do świadczenia usług. |
Autor jest aplikantem radcowskim w Kancelarii Prawniczej Włodzimierz Głowacki i Wspólnicy sp.k.