Walka o klienta jest prowadzona często w sposób ocierający się o dozwolone przez prawo granice.
Jak wynika z badań TNS OBOP przeprowadzonych na zlecenie Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów aż 44 proc. konsumentów nie odróżnia, które informacje zawarte w przekazach reklamowych są prawdziwe, a które nie. Również praktyka UOKiKu potwierdza, że często przedsiębiorcy wykorzystują brak wiedzy i doświadczenia klientów w nieuczciwy sposób.
Dlatego też ustawodawca chroni model konkurencji uczciwej, zapewniając możliwość wszczęcia postępowania sądowego w sprawach o czyny nieuczciwej konkurencji na podstawie ustawy z 16 kwietnia 1993 roku o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji oraz ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 roku o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym.
W świetle pierwszej z powyższych ustaw, regulującej głownie relacje B2B (Business to Business) *czynem nieuczciwej *konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta.
Z kolei ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym reguluje kwestie nieuczciwej konkurencji w relacjach B2C (Business to Consumer) i zawiera szczegółowy katalog zakazanych praktyk, tzw. czarna listę nieuczciwych praktyk. Analizując kwestię nieuczciwej reklamy nie można również pominąć Kodeksu Etyki Reklamy opracowanego przez Związek Stowarzyszeń Rada Reklamy - organizację odpowiadającą za samoregulację w dziedzinie reklamy w Polsce, piętnującą nieetyczne i nieuczciwe przekazy reklamowe. Kodeks ten nie stanowi zbioru zasad zastępujących bezwzględnie obowiązujące przepisy prawa, tylko dodatkowe, uzupełniające przepisy ustaw zasady.
| W przypadku naruszenia norm zawartych w powyższych ustawach lub w Kodeksie Etyki Reklamy każdy może na gruncie postanowień Kodeksu Etyki Reklamy wnieść bezpłatną skargę do Rady Etyki Reklamy (np. mailowo). |
| --- |
Przykładowo na podstawie skarg wniesionych przez konsumentów Rada Etyki Reklamy uznała billboardy z rozmodlonymi dziewczyną albo chłopakiem z różańcem w ręku oraz hasłem: _ Strzeż mnie, Ojcze! _ bądź billboard z postaciami w seksualnych pozach i hasłem _ 69 sposobów na zachowanie dziewictwa _ za naruszające dobre obyczaje oraz uznała, że opisana kampania reklamowa nie była prowadzona w poczuciu odpowiedzialności społecznej.
Również reklama suplementu diety o nazwie BodyPure24 zawierająca hasła _ Nadwaga pokonana _, _ w 24 godziny obniża masę ciała o kilka kilogramów _, _ skuteczne odchudzanie _ została uznana za naruszającą Kodeksu Etyki Reklamy, ponieważ _ reklama nie może nadużywać zaufania odbiorcy, ani też wykorzystywać jego braku doświadczenia lub wiedzy _.
Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów prowadzi rocznie około 30 postępowań dotyczących reklamy wprowadzającej w błąd. Jednak nie tylko reklam wprowadzająca w błąd może być uznana za czyn nieuczciwej konkurencji.
Nieuczciwą praktyką rynkową może być w szczególności fikcyjne obniżanie cen, wskazywanie fikcyjnego działania produktów kosmetycznych, które - wbrew zapewnieniom - nie są skuteczne, podawanie wprowadzających w błąd informacji związanych z oprocentowaniem rachunków bankowych, podawanie niepełnych cen produktów.
Na mocy postanowień ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym w razie dokonania nieuczciwej praktyki rynkowej przez przedsiębiorcę każdy konsument, którego interes został zagrożony lub naruszony, może żądać m.in. zaniechania tej praktyki, usunięcia skutków tej praktyki, naprawienia wyrządzonej szkody na zasadach ogólnych, w szczególności zwrotu przez przedsiębiorcę kosztów związanych z nabyciem produktu, a na przedsiębiorcy będzie ciążył obowiązek wykazania, że prowadzone przez niego działania nie naruszały praw konsumentów.
ZOBACZ TAKŻE:
Natomiast w przypadku *nieuczciwych działań konkurenta *np. prowadzenie reklamy porównawczej sprzecznej z prawem i zawierającej nieprawdziwe informacje prezentujące konkurenta w złym świetle, przedsiębiorca, którego interes został zagrożony lub naruszony, może żądać m.in. zaniechania niedozwolonych działań, usunięcia skutków takich działań, naprawienia wyrządzonej szkody, wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści.
Jak widać z przedstawionych powyżej przykładów klienci dysponują różnymi środkami pozwalającymi na ochronę ich praw, od prostych i niewymagających nakładów w postaci skargi mailowej do Rady Etyki Reklamy, bądź wymagających skierowania sprawy na drogę sądową na podstawie postanowień ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym.
Autorka jest specjalistką prawa mediów i reklamy w kancelarii Krawczyk i Wspólnicy