Dokumenty bankowe jako dowód - już nie uprzywilejowane

Wspomniany przepis prawa bankowego stanowi, że księgi rachunkowe banków i sporządzone na ich podstawie wyciągi oraz inne oświadczenia podpisane przez osoby upoważnione do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych banków i opatrzone pieczęcią banku, jak również sporządzone w ten sposób pokwitowania odbioru należności mają moc prawną dokumentów urzędowych w odniesieniu do praw i obowiązków wynikających z czynności bankowych oraz ustanowionych na rzecz banku zabezpieczeń i mogą stanowić podstawę do dokonania wpisów w księgach wieczystych.

Dokumenty urzędowe w postępowaniu cywilnym mają szczególny status. Po pierwsze, dokumentem takim albo dokumentem z nim zrównanym może być wyłącznie dokument pochodzący od podmiotu wskazanego w kodeksie postępowania cywilnego albo ustawie szczególnej. Po drugie, dokument urzędowy stanowi dowód tego, co zostało w nich zaświadczone.

Zatem na podstawie art. 95 ust. 1 prawa bankowego, dokumenty bankowe w nim wymienione, mimo iż pochodzą od podmiotu nie wykonującego funkcji publicznych, zostały zrównane z dokumentami pochodzącymi od organów władzy publicznej albo podmiotów wykonujących określone funkcje publiczne (np. organy samorządu zawodowego).

[ ( http://static1.money.pl/i/h/32/t89376.jpg ) ] (http://prawo.money.pl/aktualnosci/okiem-eksperta/artykul/kogo;mozna;powolac;na;swiadka;w;procesie;cywilnym,59,0,605499.html) Kogo można powołać na świadka w procesie cywilnym?
Zgodnie z art. 252 kodeksu postępowania cywilnego, strona procesu, która zaprzecza prawdziwości dokumentu urzędowego albo twierdzi, że zawarte w nim oświadczenia organu, od którego dokument ten pochodzi, są niezgodne z prawdą, powinna okoliczności te udowodnić. Z natury rzeczy wykazanie okoliczności negatywnej jest znacznie trudniejsze niż okoliczności pozytywnej.

W przypadku prowadzenia sporu sądowego z bankiem, posługującego się w postępowaniu dokumentami, o których mowa w art. 95 ust. 1 prawa bankowego, pomimo równości podmiotów postępowania, dochodzi do odwrócenia zasady wynikającej z art. 6 kodeksu cywilnego. Zgodnie z tą zasadą ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. W przypadku zaś opisanym, to przeciwnika procesowego banku obciążać będzie dowód wykazania nieistnienia stanu wynikającego z ksiąg bankowych. Dochodzi więc w ten sposób do uprzywilejowania banków względem pozostałych stron postępowania, które nie mają statusu organów publicznych albo nie wykonują publicznych funkcji.

Trybunał Konstytucyjny dokonał oceny zgodności wyżej wymienionego przepisu prawa bankowego z konstytucją. Stwierdził, że w części, w jakiej nadaje on moc prawną dokumentu urzędowego wymienionym w nim dokumentom bankowym w odniesieniu do praw i obowiązków wynikających z czynności bankowych w postępowaniu cywilnym prowadzonym wobec konsumenta jest niezgodny z art. 32 ust. 1 konstytucji. Przepis ten stanowi, że wszyscy są wobec prawa równi i mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne.

Uprawdopodobnienie - czym różni się od udowodnienia?
Omawiany przepis prawa bankowego narusza zatem konstytucyjną zasadę równości podmiotów wobec prawa oraz zasadę równego traktowania przez władze publiczne. Trybunał uznał także art. 95 ust. 1 prawa bankowego za naruszający art. 76 konstytucji, który stanowi, że władze publiczne chronią konsumentów, użytkowników i najemców przed działaniami zagrażającymi ich zdrowiu, prywatności i bezpieczeństwu oraz przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi.

Należy zauważyć, że przepis nie został uznany za niekonstytucyjny w całości, a tylko we wskazanym zakresie. Oznacza to, że w dalszym ciągu będzie mógł mieć zastosowanie w związku z art. 95 ust. 3 oraz 4 prawa bankowego. Nadal zatem dokumenty bankowe będą stanowić podstawę wpisu hipoteki do księgi wieczystej nieruchomości dłużnika (wraz z oświadczeniem dłużnika złożonym w formie pisemnej) dla zabezpieczenia wierzytelności banku wobec dłużnika. Jest to szczególna forma ustanawiania ograniczonego prawa rzeczowego, stanowiąca znaczne ułatwienie dla banków oraz ich klientów. Jej alternatywą, kosztowniejszą i wymagającą dodatkowych czynności, jest ustanawianie hipoteki w akcie notarialnym.

Praktyczną konsekwencją orzeczenia Trybunału będzie obalenie domniemania zgodności z prawdą dokumentów bankowych, a w konsekwencji przywrócenie w sporach konsumentów z bankami ogólnej zasady ciężaru dowodu. Orzeczenie Trybunału będzie obowiązywać od dnia jego opublikowania w Dzienniku Ustaw.

Autor jest aplikantem radcowskim w Kancelarii BSO Prawo & Podatki we Wrocławiu