Spółdzielnia pracy. Jak ją założyć?

W polskim prawie generalnie nie ma żadnych przepisów, które nakazywałyby pracodawcy zatrudnienie pracownika. To firma decyduje o tym, czy i komu chce dać pracę. Wyjątkiem jest spółdzielnia pracy. W tej formie prowadzenia działalności każdy jej członek musi być zatrudniony i otrzymywać za to wynagrodzenie, a zwolnić można go tylko w ściśle określonych i wyjątkowych sytuacjach.

Spółdzielnia jest _ dobrowolnym zrzeszeniem nieograniczonej liczby osób, o zmiennym składzie osobowym i zmiennym funduszu udziałowym, które w interesie swoich członków prowadzi wspólną działalność gospodarczą _. W Polsce na koniec ubiegłego roku zarejestrowanych było ponad 17,5 tysiąca spółdzielni.

Dodaj wykresy do Twojej strony internetowej

W przeciwieństwie do innych form przedsiębiorstw, ta nie jest objęta przepisami prawa spółek handlowych czy kodeksu cywilnego. W odniesieniu do wszystkich typów spółdzielni stosuje się prawo spółdzielcze. A wspomnianych rodzajów jest sporo. W tej formie zrzeszają się na przykład mleczarze, mieszkańcy, rolnicy czy pracownicy.

Nie ma jednak żadnych przeszkód, żeby członkiem w spółdzielni był ktoś, kto pracuje już na etacie gdzieś indziej. Jedyny problem mogą stanowić godziny pracy, które mogą ze sobą kolidować. - _ Kodeks pracy nie zabrania jednak członkostwa w spółdzielni pracy, tak jak nie zabrania pracy na dwóch etatach _ - informują na infolinii Państwowej Inspekcji Pracy.

W spółdzielni pracy podstawowym celem nie jest, jak przy klasycznej działalności gospodarczej, osiągnięcie zysku, ale prowadzenie przedsiębiorstwa przy zapewnieniu pracy (w pełnym lub częściowym wymiarze) jej członkom.

Jednak to wcale nie oznacza, że spółdzielnia pracy działa na zasadach non profit. Może prowadzić działalność biznesową i zarabiać pieniądze, jak zwyczajne przedsiębiorstwo. Wszystkie nadwyżki natomiast są rozdysponowywane pomiędzy członków spółdzielni (na podobnych zasadach jak na przykład dywidenda) i stanowią dodatek do wynagrodzenia za pracę.

Członkowie spółdzielni muszą być przez nią zatrudnieni na podstawie spółdzielczej umowy o pracę. Rozwiązanie takiej umowy jest niemożliwe, chyba że pracownik zrezygnuje z członkostwa w spółdzielni. Jeśli tego nie zrobi, to _ zwolnić _ można go tylko w przypadku:

• zmniejszenia na podstawie uchwały rady spółdzielni stanu zatrudnienia podyktowanego _ gospodarczą koniecznością _,
• przyznania członkowi prawa do emerytury.

Przy rozwiązaniu umowy spółdzielnia musi zastosować również taki okres wypowiedzenia, jaki wynika z Kodeksu pracy. Więcej na ten temat dowiesz się z naszego poradnika.

Żeby założyć spółdzielnie pracy, trzeba zgromadzić przynajmniej 10 osób (nie ma górnej granicy) posiadających pełną zdolność do czynności prawnych.

Kluczowym zadaniem dla założycieli jest opracowanie statutu. To najważniejszy dokument przedsiębiorstwa, który reguluje relacje pomiędzy spółdzielnią a jej członkami. Zgodnie z prawem spółdzielczym musi zawierać:

• nazwę z dodatkiem _ spółdzielnia _ lub _ spółdzielczy _ i adres siedziby,
• przedmiot działalności oraz czas trwania (jeśli założono ją na czas określony),
• wysokość wpisowego oraz wysokość i liczbę udziałów, które członek obowiązany jest zadeklarować, terminy ich wnoszenia i zwrotu oraz skutki ich niedotrzymania,
• prawa i obowiązki członków,
• zasady i tryb przyjmowania członków, wypowiadania członkostwa, wykreślania i wykluczania członków,
• zasady zwoływania walnych zgromadzeń, obradowania na nich i podejmowania uchwał,
• tryb wyboru oraz odwoływania członków organów spółdzielni,
• zasady podziału nadwyżki bilansowej oraz pokrywania strat spółdzielni.

Oprócz tego można w statucie zawrzeć inne informacje, takie jak na przykład skład oraz kadencję zarządu i innych organów spółdzielni.

Drugim krokiem, który muszą podjąć założyciele jest zorganizowanie walnego zgromadzenia. To główny organ decyzyjny spółdzielni, który musi gromadzić się przynajmniej raz w roku. To na nim zapadają najważniejsze decyzje. W spotkaniu biorą udział wszyscy członkowie, z których każdy ma po jednym głosie.

W trakcie zgromadzenia założycielskiego zatwierdzany jest statut. Oprócz tego trzeba podjąć następujące decyzje:

• powołać do życia spółdzielnię,
• wybrać zarząd, który kieruje działalnością spółdzielni oraz reprezentuje ją na zewnątrz,
• wybrać radę nadzorczą, która nadzoruje działalność spółdzielni pomiędzy kolejnymi walnymi zgromadzeniami.

Małe spółdzielnie (do 15 osób) nie muszą powoływać rady nadzorczej. Taką rolę pełnią wtedy wszyscy członkowie z osobna. Nie może jednak być tak, że członek spółdzielni zasiada jednocześnie w zarządzie, jak i w radzie nadzorczej.

Świeżo powołaną spółdzielnię pracy trzeba jeszcze zarejestrować w Krajowym Rejestrze Sądowym. W tym celu trzeba złożyć obowiązkowo następujące dokumenty:

• wniosek o rejestrację KRS-W5 (pobierz)

• załącznik KRS-WK, zawierający dane osób wchodzących w skład zarządu i rady nadzorczej (pobierz)

• załącznik KRS-WM, określający przedmiot działalności i kody według Polskiej Klasyfikacji Działalności (pobierz) .

Powyższe dokumenty (w dwóch egzemplarzach), trzeba złożyć w sądzie, właściwym dla siedziby spółdzielni. Oprócz tego trzeba dołączyć:

• protokół z walnego zgromadzenia założycielskiego,
• listę obecności z adresami założycieli oraz z ich podpisami,
• uchwałę walnego zgromadzenia założycielskiego o powołaniu spółdzielni, zawierającą adres siedziby spółdzielni, skład zarządu i rady nadzorczej,
• uchwałę o przyjęciu statutu wraz ze statutem.

W tym samym miejscu można również złożyć dokumenty, które ostatecznie sąd przekaże do innych instytucji - urzędu skarbowego i Głównego Urzędu Statystycznego. To one nadają bowiem spółdzielni niezbędne identyfikatory, odpowiednio: NIP i REGON. Nie zrobią tego jednak bez poprawnie wypełnionych wniosków: NIP-2 i RG-1.

W przypadku decyzji o zatrudnianiu członków założycieli od pierwszego dnia po rejestracji spółdzielni, należy załączyć również zgłosić to do ZUS-u, Państwowej Inspekcji Pracy oraz do Krajowej Rady Spółdzielczej z siedzibą w Warszawie.