Eksperci dla Money.pl: Majątek wspólny a udziały w spółce z o.o.

Kodeks rodzinny i opiekuńczy, jak też Kodeks spółek handlowych nie normują wprost konsekwencji wniesienia do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wkładów pochodzących z majątku wspólnego. W szczególności nie dają odpowiedzi na pytanie, czy udziały nabyte przez jednego z małżonków za środki pochodzące z majątku wspólnego stanowią majątek wspólny, czy też wchodzą do majątku odrębnego małżonka, który jest stroną umowy objęcia udziałów.

Dyżur ekspercki: We wtorek 11 grudnia, w godz. 11-16, mecenas Beata Łączyńska będzie odpowiadać na pytania czytelników pod nr. tel.: (22) 246-08-00.
Odpowiadając na powyższe pytanie, wskazać należy na art. 31 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (dalej: K.r.o.), który stanowi, iż z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich. Mając powyższe na uwadze stwierdzić należy, iż dla wejścia do majątku wspólnego danego prawa majątkowego znaczenie ma jedynie, aby nastąpiło to w okresie istnienia wspólności majątkowej. Nie jest natomiast istotne, czy stroną czynności prawnej, w wyniku której dojdzie do nabycia są oboje małżonkowie, czy też jedynie jedno z małżonków, pod warunkiem, iż środki na nabycie pochodzą z majątku wspólnego.

Powyższa regulacja nie jest natomiast spójna z przepisami Kodeksu spółek handlowych, skutkiem czego była trwająca na przestrzeni lat, zarówno w orzecznictwie jak i doktrynie dyskusja, w której pojawiały się głosy opowiadające się za stanowiskiem, iż nabyte udziały nie wchodzą do majątku wspólnego, lecz stanowią majątek odrębny małżonka. Przepisy nie dawały również jasnej odpowiedzi na pytanie, czy w przypadku pokrycia udziałów z majątku wspólnego wspólnikami spółki stają się oboje małżonkowie, czy też jedynie małżonek będący stroną umowy nabycia udziałów.

Sąd Najwyższy w wyroku z 20 maja 1999 r., I CKN 1146/97, OSNC 1999/12/209 stwierdził, że gdy czynność prawna została dokonana przez jednego z małżonków w imieniu własnym, stroną stosunku prawnego ze spółką jest tylko ten małżonek, który złożył oświadczenie woli. Jedynie on uzyska status wspólnika, zostanie wpisany w księdze udziałów i będą mu przysługiwały uprawnienia inkorporowane w objętym udziale. Pogląd ten znalazł również potwierdzenie w postanowieniu Sądu Najwyższego z 3 grudnia 2009 r., II CSK 273/09, LEX nr 551106, który stwierdził, że udziały nabyte przez jednego małżonka ze środków pochodzących z majątku wspólnego wchodzą w skład tego majątku, a wspólnikiem staje się tylko małżonek będący stroną czynności prowadzącej do nabycia udziałów.

Uznać zatem należy, iż zamiarem ustawodawcy było rozpatrywanie problematyki nabywania udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością na dwóch niezależnych płaszczyznach:

• zewnętrznej - obejmującej stosunki między wspólnikami a spółką, do której zastosowanie mają przepisy Kodeksu spółek handlowych oraz
• wewnętrznej - obejmującą stosunki między małżonkami, do której zastosowanie znajdą przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego rozstrzygające kwestie majątkowe pomiędzy małżonkami.

Nabycie udziałów za wkłady pochodzące z majątku wspólnego skutkuje tym,
iż udziały te wchodzą do majątku wspólnego i to niezależnie od tego, czy małżonkowie uprzednio postanowili o takim skutku, bowiem wejście do majątku wspólnego małżonków następuje z mocy samego prawa. Wspólnikiem spółki stanie się natomiast jedynie ten z małżonków, który był stroną czynności prawnej nabycia udziałów.

Czytaj więcej [ ( http://static1.money.pl/i/h/80/m252240.jpg ) ] (http://prawo.money.pl/aktualnosci/wiadomosci/artykul/odpowiedzialnosc;czlonkow;zarzadu;spolki;z;o;o;,86,0,1198422.html) *Kiedy członek zarządu odpowiada za długi * Członek zarządu może się uwolnić od odpowiedzialności, m.in. gdy wierzyciel nie poniósł szkody - tłumaczy Beata Łączyńska radca prawny z Siwek Gaczyński & Partners. Powyższe stanowisko pozostaje również w zgodzie z przepisem art. 36 § 2 K.r.o., który wskazuje, iż każdy z małżonków może wykonywać zarząd majątkiem wspólnym, z zastrzeżeniem przypadków, w których dla ważności czynności prawnej wymagana jest zgoda małżonka. Problem ten może się aktualizować np. w sytuacji obejmowania udziałów za wkład, którego przedmiotem jest np. prawo własności nieruchomości, użytkowanie wieczyste, lokal, przedsiębiorstwo (art. 37 § 1 K.r.o.).

W przypadku ustania wspólności majątkowej (np. wskutek rozwodu), udziały w spółce staną się co do zasady przedmiotem prawa współwłasności między małżonkami w częściach ułamkowych, a następnie będą podlegały podziałowi pomiędzy małżonkami. Sytuacja taka grozi przeniesieniem na grunt stosunków korporacyjnych ewentualnych konfliktów między małżonkami, spowodowanych podziałem majątku wspólnego.

Wspólnicy mogą sobie również nie życzyć, aby do spółki dopuszczona została osoba trzecia, do której nie mają zaufania. Kodeks spółek handlowych, począwszy od 15 stycznia 2004 r. przewiduje jednak, że umowa spółki może ograniczyć lub wyłączyć wstąpienie do spółki współmałżonka wspólnika w przypadku, gdy udział lub udziały są objęte wspólnością majątkową małżeńską (art. 1831 K.s.h.). W tym przypadku udziały w spółce, w razie podziału majątku wspólnego, zawsze będą przysługiwać dotychczasowemu wspólnikowi, co nie wyłącza obowiązku dokonania stosownych rozliczeń między dotychczasowymi małżonkami.

Agata Kulik jest aplikantką adwokacką, a Beata Łączyńska - radcą prawnym w kancelarii Siwek Gaczyński & Partners