97/1/B/2012

POSTANOWIENIE

z dnia 9 grudnia 2011 r.

Sygn. akt Ts 275/10

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Stanisław Biernat,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Henryka P. w sprawie zgodności:

1) art. 54-56a ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz. U z 2008 r. Nr 133, poz. 848, ze zm.) z art. 2 w związku z art. 7 w związku z art. 31 ust. 3 w związku z art. 42 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz z art. 6 ust. 3 lit. c Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r. (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284, ze zm.),

2) § 46 zarządzenia nr 323 Komendanta Głównego Policji z dnia 26 marca 2008 r. w sprawie metodyki wykonywania przez Policję czynności administracyjno-porządkowych w zakresie wykrywania wykroczeń oraz ścigania ich sprawców (Dz. Urz. KGP Nr 9, poz. 48, ze zm.) z art. 2 w związku z art. 7 w związku z art. 31 ust. 3 w związku z art. 42 ust. 2 w związku z art. 87 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz z art. 6 ust. 3 lit. c Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r. (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284, ze zm.),

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 20 października 2010 r. (data nadania) Henryk P. (dalej: skarżący) zarzucił niezgodność art. 54-56a ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz. U z 2008 r. Nr 133, poz. 848, ze zm.; dalej: k.p.w.) w zakresie, w jakim nie przewidują udziału obrońcy na etapie tzw. czynności wyjaśniających dokonywanych w sprawach o wykroczenia, z art. 2 w związku z art. 7 w związku z art. 31 ust. 3 w związku z art. 42 ust. 2 Konstytucji oraz z art. 6 ust. 3 lit. c Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r. (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284, ze zm.; dalej: Konwencja) oraz niezgodność § 46 zarządzenia nr 323 Komendanta Głównego Policji z dnia 26 marca 2008 r. w sprawie metodyki wykonywania przez Policję czynności administracyjno-porządkowych w zakresie wykrywania wykroczeń oraz ścigania ich sprawców (Dz. Urz. KGP Nr 9, poz. 48, ze zm.) z art. 2 w związku z art. 7 w związku z art. 31 ust. 3 w związku z art. 42 ust. 2 w związku z art. 87 ust. 1 Konstytucji oraz z art. 6 ust. 3 lit. c Konwencji.

Skarga konstytucyjna została wniesiona na tle następującego stanu faktycznego. Skarżący był uczestnikiem kolizji drogowej. W dniu 24 lipca 2009 r. miał być przesłuchiwany przez policję. Na przesłuchanie nie wpuszczono jednak ustanowionego przez niego obrońcy, wobec czego skarżący odmówił odpowiedzi na pytania. Na niedopuszczenie obrońcy do udziału w przesłuchaniu skarżący wniósł zażalenie do Komendanta Miejskiego Policji w Łodzi. Pismem z 21 sierpnia 2009 r. (nr RSOW - 1907/09/JG) Komendant Miejski Policji w Łodzi poinformował skarżącego, że nie przysługiwało mu uprawnienie do udziału obrońcy w przesłuchaniu przeprowadzanym na etapie czynności wyjaśniających, a postępowanie policjantów w jego sprawie było zgodne z przepisami. W dniu 21 września 2009 r. skarżący zwrócił się do Komendanta Miejskiego Policji w Łodzi o sprostowanie powyższego pisma przez nadanie mu formy orzeczenia lub decyzji, wskazanie podstawy prawnej jego wydania oraz pouczenie go o ewentualnej zaskarżalności tego orzeczenia bądź decyzji. Pismem z 23 października 2009 r. skarżący został poinformowany przez Komendanta Miejskiego Policji w Łodzi, że korespondencja z nim była prowadzona na podstawie działu VIII ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071, ze zm.), gdyż jego pismo nosiło znamiona skargi w rozumieniu art. 227 tej ustawy. Wyrokiem Sądu Rejonowego w Łodzi, XVII Wydział Karny z 12 lipca 2010 r. (sygn. akt XVII W 409/10) skarżący został uniewinniony od zarzucanego mu czynu (niezachowania szczególnej ostrożności i spowodowania zagrożenia bezpieczeństwa ruchu drogowego).

Zdaniem skarżącego brak uregulowania w k.p.w. udziału obrońcy w czynnościach wyjaśniających, prowadzonych na podstawie zaskarżonych przepisów tego kodeksu, oraz wyraźne wyłączenie takiego udziału przez § 46 zaskarżonego zarządzenia narusza prawo osoby przesłuchiwanej w charakterze obwinionego, przed sporządzeniem wniosku o ukaranie, do obrony przez ustanowionego przez siebie obrońcę. Taka regulacja narusza - w ocenie skarżącego - zasadę legalizmu określoną w art. 7 Konstytucji, gdyż brak jest wyraźnego przepisu prawa powszechnie obowiązującego wyłączającego uprawnienie osoby przesłuchiwanej do udziału obrońcy w przesłuchaniu. Pozostaje także w sprzeczności z zasadami ograniczania praw i wolności jednostki wynikającymi z art. 31 ust. 3 Konstytucji, nie wynika bowiem z ustawy oraz narusza istotę prawa do obrony formalnej oraz jest niezgodna z gwarantującym takie prawo art. 42 ust. 2 Konstytucji, który zdaniem skarżącego powinien być interpretowany jako obejmujący również postępowanie w sprawach o wykroczenia. Skarżący podnosi nadto, że interpretacja taka wynika z powinności zapewnienia zbieżności rozumienia tego przepisu Konstytucji z art. 6 ust. 3 lit. c Konwencji. Skarżący wskazuje również, że zaskarżona regulacja przez to, iż jest umieszczona poza systemem źródeł prawa powszechnie obowiązującego (w zarządzeniu Komendanta Głównego Policji), narusza art. 87 ust. 1 Konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo, na zasadach określonych w ustawie, zakwestionować zgodność z Konstytucją przepisów ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie których sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego prawach lub wolnościach albo obowiązkach określonych w Konstytucji. Zasady, na jakich dopuszczalne jest korzystanie z tego środka ochrony wolności i praw, precyzuje ustawa z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). W świetle powyższych unormowań konstytucyjnych i ustawowych nie ulega wątpliwości, że przesłanką rozpoznania skargi konstytucyjnej nie może być wskazanie dowolnego przepisu ustawy lub innego aktu normatywnego, ale tylko takiego, który w konkretnej sprawie stanowił podstawę ostatecznego rozstrzygnięcia, a zarazem doprowadził do naruszenia wskazanych jako podstawa skargi konstytucyjnych wolności lub praw. W związku z tym obowiązkiem skarżącego jest dołączenie do skargi konstytucyjnej orzeczenia, które wykazuje powyższą, złożoną kwalifikację, tzn. zostało wydane na podstawie przepisów stanowiących przedmiot wniesionej skargi i prowadzi do niedozwolonej ingerencji w sferę konstytucyjnie chronionych praw podmiotowych. Ponadto, w myśl art. 46 ust. 1 ustawy o TK, skarga konstytucyjna może być wniesiona po wyczerpaniu drogi prawnej, o ile droga ta jest przewidziana, w ciągu 3 miesięcy od doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia wydanego na podstawie zaskarżonych przepisów.

Analiza skargi konstytucyjnej wniesionej w niniejszej sprawie prowadzi do wniosku, że skarga ta nie spełnia warunków nadania jej dalszego biegu.

Przedstawiony przez skarżącego jako ostateczne rozstrzygnięcie o jego prawach lub wolnościach albo obowiązkach - w rozumieniu art. 79 Konstytucji - wyrok sądu rejonowego nie może być bowiem uznany za wydany na podstawie zaskarżonych przepisów. Wyrok ten nie dotyczy bowiem sposobu przeprowadzania czynności wyjaśniających w postępowaniu w sprawach o wykroczenia, lecz rozstrzyga o odpowiedzialności skarżącego, uniewinniając go od zarzutu popełnienia wykroczenia. Nie sposób więc przyjąć, aby podstawą jego wydania były przepisy regulujące przebieg czynności wyjaśniających oraz zakres uprawnień przysługujących osobie przesłuchiwanej przed wystąpieniem z wnioskiem o jej ukaranie. Uznanie przez skarżącego, że ostatecznym orzeczeniem wydanym na podstawie zaskarżonych przepisów jest wyrok Sądu Rejonowego w Łodzi z 12 lipca 2010 r. powoduje więc, że skardze konstytucyjnej należy odmówić nadania dalszego biegu na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 3 oraz art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK.

Trybunał zauważa jednocześnie, że ostatnim rozstrzygnięciem, które można uznać za rozstrzygnięcie w przedmiocie niedopuszczenia obrońcy skarżącego do udziału w jego przesłuchaniu, jest pismo Komendanta Miejskiego Policji w Łodzi z 21 sierpnia 2009 r., w którym Komendant ten nie uwzględnił skargi na sposób przeprowadzenia przesłuchania skarżącego. Skarżący nie podaje w skardze konstytucyjnej daty doręczenia mu tego pisma, jak jednak wynika z dalszej korespondencji załączonej do skargi, pismo to musiało mu zostać doręczone nie później niż 21 września 2009 r., kiedy to skarżący sporządził wniosek o jego sprostowanie. Jeżeli więc uznać, że pismo to stanowi ostateczne rozstrzygnięcie w przedmiocie udziału obrońcy skarżącego w jego przesłuchaniu, to nie został zachowany ustawowy termin do wniesienia skargi konstytucyjnej określony w art. 46 ust. 1 ustawy o TK. Trzymiesięczny termin do wniesienia skargi upłynął bowiem najpóźniej 21 grudnia 2009 r., zaś skarga konstytucyjna została nadana w placówce pocztowej 20 października 2010 r. Na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 3 oraz art. 46 ust. 1 ustawy o TK stanowi to podstawę odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.

Mając powyższe na względzie, Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.

3