Money.plPrawoOrzecznictwo

Trybunał Konstytucyjny

Postanowienie z dnia 2011-04-14 - Ts 9/11
Repertorium:Ts | Repertorium Trybunału Konstytucyjnego - do rejestrowania skarg konstytucyjnych podlegających wstępnemu rozpoznaniu.
Sygnatura:Ts 9/11
Tytuł:Postanowienie z dnia 2011-04-14
Opis: 
Publikacja w Z.U.Z.U. 2012 / 1B / 106

106/1/B/2012

POSTANOWIENIE

z dnia 14 kwietnia 2011 r.

Sygn. akt Ts 9/11

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Dariusza G. w sprawie zgodności:

rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 18 maja 2010 r. w sprawie stanowisk służbowych funkcjonariuszy celnych, trybu awansowania oraz dokonywania zmian na stanowiskach służbowych (Dz. U. Nr 87, poz. 559) z

art. 2, art. 31 ust. 2 zdanie pierwsze i art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz art. 76 pkt 4 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o Służbie Celnej (Dz. U. Nr 168, poz. 1323, ze zm.) i art. 11a ust. 4 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, ze zm.),

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 7 stycznia 2011 r. Dariusz G. (dalej: skarżący) zarzucił, że rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 18 maja 2010 r. w sprawie stanowisk służbowych funkcjonariuszy celnych, trybu awansowania oraz dokonywania zmian na stanowiskach służbowych (Dz. U. Nr 87, poz. 559; dalej: rozporządzenie) jest niezgodne z art. 2, art. 31 ust. 2 zdanie pierwsze oraz art. 32 ust. 1 Konstytucji. Zdaniem skarżącego, rozporządzenie narusza również art. 76 pkt 4 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o Służbie Celnej (Dz. U. Nr 168, poz. 1323, ze zm.; dalej: ustawa o Służbie Celnej) oraz art. 11a ust. 4 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, ze zm.).

Wraz ze skargą konstytucyjną skarżący wniósł do Trybunału Konstytucyjnego wniosek o wydanie postanowienia tymczasowego o wstrzymanie wykonania pisma Dyrektora Izby Celnej w Szczecinie z 29 grudnia 2010 r. (znak: 420000-IKAW-112-26/10/614).

Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującą sprawą. Skarżący jest od 5 marca 1991 r. pracownikiem Izby Celnej w Szczecinie (wcześniej Urzędu Celnego w Szczecinie). W okresie służby systematycznie uczestniczył w wielu specjalistycznych kursach i szkoleniach. Pozyskał ogromną wiedzę i doświadczenie, jak również uznanie przełożonych, przejawiające się w licznych awansach i odpowiednio wysokim wynagrodzeniu. W dniu 30 grudnia 2010 r. skarżącemu zostało doręczone pismo Dyrektora Izby Celnej w Szczecinie z 29 grudnia 2010 r., w którym organ ten, na podstawie art. 222 ust. 3 ustawy o Służbie Celnej zaproponował skarżącemu z dniem 1 stycznia 2011 r. nowe warunki pełnienia służby.

Skarżący zarzucił, że zakwestionowane rozporządzenie, określające wykaz i kategorie stanowisk służbowych funkcjonariuszy, wymagane kwalifikacje do zajmowania stanowisk służbowych, dokumenty potwierdzające ich spełnienie, tryb awansowania na stanowiska służbowe oraz dokonywania zmian na stanowiskach służbowych, pozbawia go prawa pełnienia służby na dotychczas zajmowanym stanowisku. Zdaniem skarżącego, rozporządzenie nie pozostawiło żadnego okresu przejściowego pozwalającego na dostosowanie się funkcjonariuszom Służby Celnej do nowych wymagań, w szczególności spełnienia przesłanki odpowiedniego wykształcenia. Skarżący podnosi, że funkcjonariusze innych służb mundurowych, np. Straży Granicznej, którzy znaleźli się w podobnej sytuacji, zachowywali prawo do dotychczas zajmowanego stanowiska oraz do mianowania na stanowisko służbowe równorzędne (rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 4 listopada 2009 r. w sprawie warunków wykształcenia i kwalifikacji zawodowych oraz stażu służby, jakim powinien odpowiadać funkcjonariusz Straży Granicznej na określonym stanowisku służbowym, Dz. U. Nr 194, poz. 1499).

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Skarga konstytucyjna stanowi sformalizowany środek ochrony konstytucyjnych praw lub wolności, którego rozpatrzenie uwarunkowane zostało spełnieniem szeregu przesłanek wynikających bezpośrednio z art. 79 ust. 1 Konstytucji, a doprecyzowanych w ustawie z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Jedną z podstawowych przesłanek skargi konstytucyjnej, wynikającą z istoty tego środka prawnego, jest wykazanie, że przez wydanie ostatecznego rozstrzygnięcia doszło do naruszenia konstytucyjnego prawa lub wolności o charakterze podmiotowym. Zgodnie z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK do wskazania tego prawa lub wolności, jak również sposobu jego naruszenia zobligowana jest osoba występująca z tym środkiem prawnym. Skardze konstytucyjnej, która nie spełnia przewidzianych przepisami wymogów, należy odmówić nadania dalszego biegu (art. 36 ust. 3 w związku z art. 49 ustawy o TK).

Skarżący uprawnienie do wniesienia skargi konstytucyjnej, stanowiącej przedmiot wstępnego rozpoznania, upatruje w naruszeniu m.in. zasad wywiedzionych z art. 2 Konstytucji oraz zasady równości wynikającej z art. 32 Konstytucji. Problematyka dopuszczalności powoływania się na powyższe postanowienia Konstytucji, jako na źródło konstytucyjnych praw lub wolności, których naruszenie legitymuje do wniesienia skargi konstytucyjnej, została omówiona w szeregu orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego.

W orzecznictwie Trybunału wyrażany jest pogląd, że art. 2 Konstytucji nie kreuje dla skarżących żadnych praw o charakterze podmiotowym. Normy wywodzone z tego przepisu wyznaczają jedynie standard kreowania przez ustawodawcę wolności i praw, nie wprowadzając jednocześnie konkretnej wolności czy konkretnego prawa (zob. postanowienia TK z 10 stycznia 2001 r., Ts 72/00, OTK ZU nr 1/2001, poz. 12 oraz 20 lutego 2008 r., SK 27/07, OTK ZU nr 1/A/2008, poz. 22). Art. 2 Konstytucji może stanowić wzorzec kontroli, lecz tylko wówczas, gdy zasady z niego płynące zostaną odniesione do postanowień Konstytucji, które prawa i wolności wyrażają.

Natomiast problem powoływania się na zasadę równości wobec prawa został najpełniej przedstawiony w postanowieniu z dnia 24 października 2001 r., wydanym w pełnym składzie (SK 10/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 225). Zgodnie z powyższym rozstrzygnięciem wynikająca z art. 32 Konstytucji zasada równości stanowi samodzielnie jedynie zasadę ogólną, mającą charakter niejako prawa „drugiego stopnia”, tzn. przysługującego w związku z konkretnymi normami prawnymi, a nie w oderwaniu od nich - „samoistnie”. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego: „Zasada ta oznacza przede wszystkim, że wszyscy są równi >>w godności, wolności i prawach<<, o których w innych przepisach mówi Konstytucja, i że nie jest dopuszczalna dyskryminacja w realizacji tych wolności i praw”. Równość nie ma zatem charakteru abstrakcyjnego i absolutnego, ale „funkcjonuje zawsze w pewnym kontekście sytuacyjnym, odniesiona być musi do zakazów lub nakazów albo nadania uprawnień określonym jednostkom (grupom jednostek) w porównaniu ze statusem innych jednostek (grup)”. W związku z powyższym dopuszczalność powołania się w skardze konstytucyjnej na naruszenie zasady równości winna zostać ograniczona wyłącznie do przypadków, w których zostanie wskazane konkretne podmiotowe prawo, wolność lub obowiązek o charakterze konstytucyjnym, w zakresie których zasada ta została naruszona.

Trybunał stwierdza, że ani w petitum skargi konstytucyjnej, ani w jej uzasadnieniu, skarżący nie wskazał żadnego prawa lub wolności, które - w jego ocenie - doznało uszczerbku w związku z nierespektowaniem zasady równości i państwa prawnego. Zarzuty skargi dowodzą, że skarżący błędnie utożsamia zasady wyrażone w klauzuli państwa prawnego, z przysługującymi mu na gruncie Konstytucji prawami i wolnościami o charakterze podmiotowym. Zasady zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa, zachowania odpowiedniej vacatio legis czy ochrony praw słusznie nabytych, nie są źródłem wolności i praw jednostki bez powiązania ich z odpowiednimi postanowieniami ustawy zasadniczej, które wolności i prawa wyrażają.

Wniesiona skarga konstytucyjna nie spełnia także innych wymogów przekazania jej do merytorycznego rozpoznania.

Trybunał stwierdza, że sformułowany w skardze zarzut naruszenia przez zakwestionowane rozporządzenie przepisów ustaw zwykłych świadczy o niezrozumieniu przez skarżącego instytucji skargi konstytucyjnej. Środek ten - jak przesądza o tym art. 79 ust. 1 Konstytucji - służyć może wyłącznie ochronie konstytucyjnych wolności lub praw i to tylko w sytuacji, gdy podstawa normatywna ostatecznego rozstrzygnięcia o prawach bądź wolnościach skarżącego narusza postanowienia Konstytucji. Niedopuszczalne jest zatem dokonywanie oceny przepisów rozporządzenia z aktami stojącymi w hierarchii źródeł prawa poniżej Konstytucji, tj. ustawami i ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi.

W odniesieniu do żądania stwierdzenia niezgodności z Konstytucją wszystkich przepisów rozporządzenia należy stwierdzić, że w myśl art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK - „skarga (...) powinna zawierać dokładne określenie ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o wolnościach, prawach albo obowiązkach określonych w Konstytucji i w stosunku do którego skarżący domaga się stwierdzenia niezgodności z Konstytucją”. Z uwagi na powyższe, Trybunał Konstytucyjny, będąc związany granicami skargi, nie może samodzielnie ustalać jej przedmiotu i orzec niekonstytucyjności szeroko rozumianego ogółu przepisów (art. 66 ustawy o TK). W sprawie, w związku z którą wniesiono skargę konstytucyjną, nie sposób bowiem przyjąć, że wszystkie przepisy kwestionowanego rozporządzenia kształtowały treść pisma (propozycji) Dyrektora Izby Celnej w Szczecinie z 29 grudnia 2010 r. (znak: 420000-IKAW-112-26/10/614).

W niniejszej sprawie wątpliwości Trybunału budzi również uznanie pisma (propozycji) Dyrektora Izby Celnej w Szczecinie za ostateczne rozstrzygnięcie w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji. W myśl tego przepisu ustawy zasadniczej orzeczeniami o wolnościach lub prawach skarżącego mogą być rozstrzygnięcia organów sądowych i administracyjnych, które mają charakter władczy i określają indywidualnie sytuację prawną skarżącego. Indywidualny charakter tych rozstrzygnięć oznacza, że nakładają, zmieniają lub uchylają one obowiązki albo przyznają, zmieniają lub znoszą uprawnienia (postanowienie TK z dnia 4 grudnia 2000 r., SK 10/99, OTK ZU nr 8/2000, poz. 300). Poza tym, należy mieć również na względzie, że istota skargi konstytucyjnej jako nadzwyczajnego środka ochrony konstytucyjnych wolności i praw wymaga, aby naruszenie praw skarżącego w związku z wydanym orzeczeniem miało charakter realny.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy, abstrahując od okoliczności niewskazania podmiotowego prawa lub wolności, Trybunał stwierdza, że zarzucane w skardze naruszenie praw skarżącego ma jedynie charakter potencjalny. Mając na względzie sformalizowany charakter skargi, nie sposób przyjąć, że pismo Dyrektora Izby Celnej w Szczecinie pozbawia skarżącego możliwości pełnienia służby na dotychczas zajmowanym stanowisku. Taka jest bowiem istota zarzutu wniesionej skargi konstytucyjnej. Propozycja z 29 grudnia 2010 r. nie jest rozstrzygnięciem stwierdzającym, że skarżący - wobec niespełnienia warunków określonych w zakwestionowanym rozporządzeniu - nie może pełnić służby na dotychczas zajmowanym stanowisku. Innymi słowy, pismo, z którym skarżący wiąże naruszenie swoich praw, nie kształtuje ostatecznie jego sytuacji prawnej. W ocenie Trybunału takim orzeczeniem byłaby dopiero decyzja o zwolnieniu skarżącego ze służby, wydana w sytuacji odmowy przyjęcia przez niego zaproponowanych warunków. Dopiero ona ukształtowałaby sytuację prawną skarżącego. Skorzystanie przez niego z przysługujących w takiej sytuacji środków odwoławczych wyczerpałoby wymaganą przez ustawę o TK drogę prawną, co umożliwiłoby skarżącemu wystąpienie do Trybunału ze skargą konstytucyjną. Powyższa konstatacja jest - co podkreślono wyżej - następstwem wykładni art. 79 ust. 1 Konstytucji uwzględniającej istotę skargi konstytucyjnej jako nadzwyczajnego, a przez to sformalizowanego środka ochrony konstytucyjnych wolności i praw.

Wobec odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej nie zasługuje na uwzględnienie wniosek o wydanie postanowienia tymczasowego. Trybunał dodatkowo nadmienia, że może ono zostać wydane tylko wówczas, gdy wykonanie orzeczenia mogłoby spowodować skutki nieodwracalne, wiążące się z dużym uszczerbkiem dla skarżącego, lub gdy przemawia za tym ważny interes publiczny lub inny ważny interes skarżącego. Środek ten na etapie poprzedzającym merytoryczne rozstrzygnięcie sprawy powinien być wykorzystywany jedynie wyjątkowo. Określone ustawowo przesłanki jego zastosowania muszą być interpretowane ściśle. Wynika to z samej roli Trybunału jako „sądu nad prawem” oraz z konstrukcji skargi konstytucyjnej, która nie jest skierowana bezpośrednio przeciwko orzeczeniu zapadłemu w sprawie skarżącego, ale przeciwko przepisowi stanowiącemu podstawę wydania tego orzeczenia (por. postanowienie TK z 26 września 2001 r., SK 28/01, OTK ZU nr 1/A/2002, poz. 7).

Biorąc pod uwagę powyższe, Trybunał na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 3 ustawy o TK postanowił orzec jak na wstępie.

4

Ts | Repertorium Trybunału Konstytucyjnego - inne orzeczenia:
dokumentpublikacja
Ts 93/11   Postanowienie-Zażalenie z dnia 2012-02-02
 
Z.U. 2012 / 1B / 132
Ts 93/11   Postanowienie z dnia 2011-07-04
 
Z.U. 2012 / 1B / 131
Ts 9/11   Postanowienie-Zażalenie z dnia 2012-02-15
 
Z.U. 2012 / 1B / 107
Ts 85/11   Postanowienie z dnia 2011-12-05
 
Z.U. 2012 / 1B / 130
Ts 72/11   Postanowienie-Zażalenie z dnia 2012-01-11
 
Z.U. 2012 / 1B / 129
  • Adres publikacyjny: