26/1/B/2012

POSTANOWIENIE

z dnia 15 listopada 2011 r.

Sygn. akt Ts 108/09

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Marek Kotlinowski,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Marka S. w sprawie zgodności:

1) art. 23 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (Dz. U. z 2000 r. Nr 80, poz. 903, ze zm.) z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

2) art. 23 ust. 2a ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (Dz. U. z 2000 r. Nr 80, poz. 903, ze zm.) z art. 64 ust. 3 i art. 2 Konstytucji,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 29 kwietnia 2009 r. Marek S. (dalej: skarżący) wystąpił o stwierdzenie niezgodności art. 23 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (Dz. U. z 2000 r. Nr 80, poz. 903, ze zm.; dalej: u.w.l.) z art. 2 Konstytucji oraz art. 23 ust. 2a u.w.l. z art. 64 ust. 3 i art. 2 Konstytucji.

Zaskarżony art. 23 u.w.l. stanowi, że uchwały właścicieli lokali są podejmowane bądź na zebraniu, bądź w drodze indywidualnego zbierania głosów przez zarząd. Uchwała może także być wynikiem głosów oddanych częściowo na zebraniu, częściowo w drodze indywidualnego ich zbierania (ust. 1). Ponadto, uchwały zapadają większością głosów właścicieli lokali, liczoną według wielkości udziałów, chyba że w umowie lub w uchwale podjętej w tym trybie postanowiono, że w określonej sprawie na każdego właściciela przypada jeden głos (ust. 2). Jeżeli zaś suma udziałów w nieruchomości wspólnej nie jest równa 1 albo większość udziałów należy do jednego właściciela bądź gdy obydwa te warunki spełnione są łącznie, głosowanie według zasady, że na każdego właściciela przypada jeden głos, wprowadza się na każde żądanie właścicieli lokali posiadających łącznie co najmniej 1/5 udziałów w nieruchomości wspólnej (ust. 2a). O treści uchwały, która została podjęta z udziałem głosów zebranych indywidualnie, każdy właściciel lokalu powinien zostać powiadomiony na piśmie (ust. 3).

Zdaniem skarżącego kwestionowane przepisy naruszają zasady dobrej legislacji, a art. 23 ust. 2a u.w.l. narusza przysługujące skarżącemu prawo własności. Przepis ten dopuszcza bowiem wprowadzenie trybu głosowania we wspólnocie mieszkaniowej nieodzwierciedlającego wielkości udziałów współwłaścicieli. Prowadzi to - zdaniem skarżącego - do nieuzasadnionego naruszenia istoty wspólnego prawa własności. Z wielkością udziałów powiązane jest bowiem nie tylko proporcjonalne partycypowanie w korzyściach, lecz także w kosztach związanych z zarządem rzeczą wspólną. Tym samym skarżący podkreśla, że ustawodawca, chcąc chronić członków wspólnoty mieszkaniowej, którym przysługuje mniej niż 50% udziałów w nieruchomości wspólnej, wprowadził rozwiązanie pozbawiające głosu właścicieli, którym przysługuje większość udziałów.

Powyższe zarzuty zostały sformułowane w związku z następującym stanem faktycznym. Na wniosek części właścicieli lokali wchodzących w skład Wspólnoty Mieszkaniowej przy ul. Starowiejskiej 47 w Gdyni, której członkiem jest skarżący, 14 lutego 2008 r. przyjęto zasadę głosowania nad uchwałami: „jeden właściciel - jeden głos”. Wniosek został złożony z uwagi na to, że suma udziałów w nieruchomości wspólnej nie była równa jednemu. Następnie podjęto w tym trybie m.in. uchwałę nr 2/08, którą skarżący zakwestionował na podstawie art. 25 u.w.l., wnosząc powództwo do Sądu Okręgowego w Gdańsku. Sąd oddalił powództwo wyrokiem z 30 czerwca 2008 r. (sygn. akt I C 344/08). Wniesiona przez skarżącego apelacja została oddalona przez Sąd Apelacyjny w Gdańsku z 18 listopada 2008 r. (sygn. akt I ACa 1086/08). Orzekające w sprawie skarżącego sądy stwierdziły, że zaskarżona uchwała nr 2/08 została wydana w trybie zgodnym z opisanym w art. 23 ust. 2a u.w.l.

Skarżący wiąże naruszenie przysługujących mu konstytucyjnych praw z wyrokiem sądu apelacyjnego doręczonym 17 lutego 2009 r.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Skarga konstytucyjna jest kwalifikowanym środkiem ochrony wolności lub praw, który musi spełniać szereg przesłanek warunkujących jego dopuszczalność. Zasadniczo zostały one uregulowane w art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz uszczegółowione w art. 46-48 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Zgodnie z przywołanymi regulacjami skarga poza wymaganiami dotyczącymi pisma procesowego powinna zawierać: dokładne określenie ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o wolnościach lub prawach albo obowiązkach określonych w Konstytucji i w stosunku do którego skarżący domaga się stwierdzenia niezgodności z Konstytucją, wskazanie, jakie konstytucyjne wolności lub prawa i w jaki sposób - zdaniem skarżącego - zostały naruszone, oraz uzasadnienie skargi, z podaniem dokładnego opisu stanu faktycznego. Ponadto, przedmiotem skargi może stać się wyłącznie przepis stanowiący podstawę ostatecznego rozstrzygnięcia wydanego wobec skarżącego. Zarzuty skargi muszą zaś uprawdopodabniać niekonstytucyjność kwestionowanej regulacji, co oznacza konieczność wywiedzenia z zaskarżonych przepisów określonej normy, powołanie właściwych wzorców konstytucyjnych, zawierających podmiotowe prawa przysługujące osobom fizycznym, i - przez porównanie treści płynących z obu regulacji - wykazanie ich wzajemnej sprzeczności. Innymi słowy, trzon skargi stanowi prawidłowe wskazanie normy płynącej z podstawy normatywnej rozstrzygnięcia i powiązanie jej z adekwatnymi wzorcami konstytucyjnymi.

Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego rozpatrywana skarga konstytucyjna nie spełnia powyższych wymagań.

2. Trybunał zaznacza, że zawarta w art. 2 Konstytucji zasada demokratycznego państwa prawnego może - w myśl orzecznictwa Trybunału - stanowić źródło nowych praw lub wolności niewynikających z innych przepisów konstytucyjnych. W takiej sytuacji konieczne jest jednak dokładne określenie przez skarżącego zarówno adresata konstytucyjnego prawa podmiotowego (jego beneficjenta), jak i jego całej sytuacji prawnej powiązanej z możnością wyboru sposobu zachowania się (por. postanowienia TK z: 23 stycznia 2002 r., Ts 105/00, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 60, wydane w pełnym składzie; 23 stycznia 2002 r., SK 13/01, OTK ZU nr 1/A/2002, poz. 9 i 14 grudnia 2004 r., SK 29/03, OTK ZU nr 11/A/2004, poz. 124). Takiej argumentacji nie przedstawiono w rozpatrywanej skardze konstytucyjnej. Prawa podmiotowego po stronie obywatela nie tworzy bowiem zasada prawidłowej legislacji. Wobec powyższego, Trybunał stwierdza, że skarżący nie wskazał, jakie konstytucyjne prawa lub wolności i w jaki sposób - jego zdaniem - zostały naruszone, a zatem nie wywiązał się z obowiązku określonego w art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK.

3. Skarżący twierdzi, że art. 23 ust. 2a u.w.l. narusza istotę przysługującego mu prawa własności (art. 64 ust. 3 Konstytucji). W przekonaniu skarżącego wprowadza bowiem „dyktat mniejszości” w miejsce „dyktatu większości” (pomimo środków ochrony właścicieli przewidzianych w art. 24-27 u.w.l.). Ponadto, w ocenie skarżącego, gdy suma udziałów w nieruchomości nie jest równa jednemu, bardziej pożądanym trybem głosowania byłby tryb podstawowy, uwzględniający wielkość udziałów, a nie tryb „jeden właściciel - jeden głos”.

3.1. Trybunał zwraca uwagę, że zarzut odnoszący się do sytuacji, gdy większość udziałów należy do jednego właściciela, jest abstrakcyjny, zgodnie bowiem z przedstawionym w skardze stanem faktycznym skarżącemu przysługuje ok. 30% udziałów. W tym zakresie skarżący nie uprawdopodobnił więc, że doszło do naruszenia jego prawa własności przez zaskarżony przepis. Powszechna skarga konstytucyjna sformułowana na podstawie abstrakcyjnych zarzutów nie jest zaś w świetle art. 79 ust. 1 Konstytucji dopuszczalna. Okoliczność ta stanowi podstawę odmowy nadania skardze dalszego biegu ze względu na niedopuszczalność wydania orzeczenia (art. 79 ust. 1 Konstytucji w zw. z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK).

3.2. Trybunał podkreśla, że wypadek, gdy suma udziałów w nieruchomości wspólnej nie jest równa jednemu, może - co podnosi się w literaturze - prowadzić do trudności w ustaleniu większości wymaganej do podjęcia uchwały, jeśli większość ustalana jest na podstawie wielkości udziałów (zob. w szczególności J. Pisuliński, Własność lokali, [w:] System Prawa Prywatnego. Tom IV. Prawo rzeczowe, red. E. Gniewek, Warszawa 2007, s. 308). Sprawa skarżącego dotyczyła właśnie takiej sytuacji. Zawarty w skardze zarzut, w myśl którego „ustawodawca wprowadził rozwiązanie nie dość, że ograniczające prawo własności, to jeszcze w sposób jednoznaczny zniekształcające wolę właścicieli lokali”, jest chybiony. Zaskarżona regulacja ma bowiem ułatwić ustalenie woli właścicieli, co w wypadku sumy udziałów nierównej jednemu, jest utrudnione. Właściciele mają także możliwość zmiany wysokości udziałów w nieruchomości wspólnej w ten sposób, by równały się jednemu (zob. art. 22 ust. 2 i 3 pkt 5a u.w.l. oraz E. Bończyk-Kucharczyk, komentarz do art. 23 u.w.l., [w:] Własność lokali i wspólnota mieszkaniowa. Komentarz, Warszawa 2010 i J. Pisuliński, Własność lokali…, s. 310-311). Z tej drogi skarżący jednak nie skorzystał. Argumenty zawarte w skardze, mające wykazać, że zaskarżony przepis ogranicza prawo własności, gdyż prowadzi do naruszenia jego istoty, są zatem bezzasadne w stopniu oczywistym. Okoliczność powyższa stanowi podstawę odmowy nadania dalszego biegu skardze (art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o TK).

4. Skarżący podnosi również, że ustawodawca pominął w zaskarżonej regulacji sytuację, gdy wyodrębnione lokale stanowią przedmioty współwłasności. Prowadzi to - w ocenie skarżącego - do wątpliwości na tle rozstrzygania sporów zaistniałych pomiędzy współwłaścicielami co do głosowania. Ponadto, kwestionowana regulacja nie wyznacza jasnych reguł, jak liczyć głosy w trybie „jeden właściciel - jeden głos”, gdy kilka lokali jest we współwłasności tych samych osób.

4.1. Trybunał stwierdza, że pierwszy z przedstawionych zarzutów jest abstrakcyjny, nie dotyczy bowiem sprawy skarżącego, dlatego wydanie orzeczenia w tym zakresie jest niedopuszczalne.

4.2. Trybunał zaznacza nadto, że drugi z przedstawionych zarzutów jest wadliwy. Skarżący nie uprawdopodobnił bowiem, że z uwagi na pominięcie w kwestionowanym przepisie opisanej sytuacji doszło do naruszenia przysługującego mu prawa własności.

Na marginesie jedynie Trybunał stwierdza, że zgodnie z dominującym poglądem wyrażonym w literaturze oraz w orzecznictwie, współwłaścicielom lokalu przysługuje tylko jeden głos (zob. m.in. J. Pisuliński, Własność lokali…, s. 308 i A. Turlej, komentarz do art. 23, nb 17, [w:] R. Strzelczyk, A. Turlej, Własność lokali. Komentarz, Warszawa 2010, wyd. 2; por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 30 marca 2011 r., sygn. akt VI ACa 1106/10, LEX nr 842910 i wyrok Sądu Najwyższego z 26 kwietnia 2006 r., sygn. akt II CSK 47/06, OSNC z 2007 r., nr 2, poz. 32).

Wobec powyższego wydanie orzeczenia w zakresie przedstawionych zarzutów jest niedopuszczalne (art. 79 ust. 1 Konstytucji w zw. z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK).

W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.

1