39/1/B/2010

POSTANOWIENIE

z dnia 23 listopada 2009 r.

Sygn. akt Ts 7/09

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Wojciech Hermeliński,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Ilony Napierały o zbadanie zgodności:

1) art. 2c ust. 1 ustawy z dnia 29 września 1990 r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości (Dz. U. Nr 79, poz. 464, ze zm.);

2) art. 229 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603, ze zm.) z

art. 21 ust. 1 i art. 64 ust. 1 w zw. z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 5 stycznia 2009 r. skarżąca zarzuciła niezgodność art. 2c ust. 1 ustawy z dnia 29 września 1990 r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości (Dz. U. Nr 79, poz. 464, ze zm.; dalej: ustawa zmieniająca) oraz art. 229 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603, ze zm.; dalej: u.g.n.) z art. 21 ust. 1 i art. 64 ust. 1 w zw. z art. 2 Konstytucji. Jako przedmiot zaskarżenia skarżąca wskazała wprawdzie również art. 229 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości (Dz. U. z 1991 r. Nr 30, poz. 127, ze zm.; dalej: u.g.g.), jednakże ten akt prawny nie zawiera jednostki o takim numerze, a z treści uzasadnienia skargi konstytucyjnej wynika jednoznacznie, że przedmiotem zaskarżenia skarżąca uczyniła art. 229 u.g.n. Zgodnie z art. 2c ust. 1 ustawy zmieniającej, spółdzielni, związkowi spółdzielczemu i innym osobom prawnym, które w dniu 5 grudnia 1990 r. były użytkownikami gruntu, o którym mowa w art. 1 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 u.g.g., stanowiącego własność Skarbu Państwa lub gminy, przysługuje roszczenie o ustanowienie użytkowania wieczystego gruntu oraz o przeniesienie własności znajdujących się na nim budynków i innych urządzeń oraz lokali. Art. 229 u.g.n. przewiduje natomiast, że roszczenie, o którym mowa w art. 136 ust. 3 u.g.n. (o zwrot nieruchomości lub jej części przez poprzedniego właściciela lub jego spadkobierców, jeżeli stała się ona zbędna na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu), nie przysługuje, jeżeli przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy nieruchomość została sprzedana albo ustanowiono na niej prawo użytkowania wieczystego na rzecz osoby trzeciej i prawo to zostało ujawnione w księdze wieczystej.

Powyższym przepisom skarżąca zarzuca niezgodność z art. 21 ust. 1 i art. 64 ust. 1 Konstytucji, podnosząc, że prowadzą one do naruszenia prawa do ochrony własności i dziedziczenia oraz - w związku z art. 2 Konstytucji - prawa do ochrony praw nabytych w zakresie, w jakim nakazuje ono uwzględniać ochronę praw w trakcie nabywania - ekspektatywę prawa zwrotu nieruchomości. Skarżąca podkreśla, że niezrealizowanie celu wywłaszczeniowego pozwala na domaganie się zwrotu nieruchomości. W myśl prezentowanego przez nią stanowiska nie ma wątpliwości co do tego, że prawo do zwrotu wywłaszczonej nieruchomości stanowi wyraz ochrony własności, a zaskarżone regulacje - pozbawiające ją tego uprawnienia - naruszają konstytucyjną zasadę ochrony własności. Niezależnie od powyższego skarżąca podnosi, że roszczenie o zwrot nieruchomości realizowane wskutek wszczętego postępowania administracyjnego należy do kategorii ekspektatywy maksymalnie ukształtowanej, co nakazuje jego ochronę przez pryzmat zasady ochrony praw nabytych. W celu uzasadnienia zarzutu jego naruszenia skarżąca przywołała dotychczasowe orzecznictwo Trybunału odnoszące się roszczeń przewidzianych w u.g.n.

Powyższe zarzuty skarżąca sformułowała w związku z następującym stanem faktycznym. Sąd Okręgowy w Poznaniu wyrokiem z 21 lutego 2006 r. (sygn. akt XII C 1408/2005) oddalił powództwo m.in. skarżącej o ustalenie, że umowa, na mocy której Miasto Poznań ustanowiło na rzecz SPOŁEM Gastronomicznej Spółdzielni Spożywców z siedzibą w Poznaniu prawo użytkowania wieczystego nieruchomości i nieodpłatnie przeniosło na nią prawo własności znajdującego się na niej budynku, jest nieważna. Wyrokiem z 20 lutego 2007 r. (sygn. akt I ACa 1044/06) Sąd Apelacyjny w Poznaniu oddalił apelację skarżącej. Sąd Najwyższy wyrokiem z 18 kwietnia 2008 r. (sygn. akt II CSK 665/07) oddalił skargę kasacyjną skarżącej.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zasady wnoszenia skargi konstytucyjnej, o której mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji, zostały określone w ustawie z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). W myśl art. 46 ust. 1 ustawy o TK skarga konstytucyjna może być wniesiona po wyczerpaniu drogi prawnej, o ile droga ta jest przewidziana, w ciągu 3 miesięcy od doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia. Zgodnie z art. 363 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) prawomocne stają się orzeczenia, od których nie przysługuje środek odwoławczy lub środek zaskarżenia. Skarga kasacyjna do Sądu Najwyższego przysługuje zaś - na podstawie art. 398¹ § 1 k.p.c. - od prawomocnego wyroku sądu drugiej instancji. Oznacza to, że termin do wniesienia skargi konstytucyjnej, określony w art. 46 ust. 1 ustawy o TK, rozpoczyna bieg z chwilą doręczenia skarżącemu prawomocnego orzeczenia sądu drugiej instancji. Wniesienie nadzwyczajnego środka zaskarżenia - skargi kasacyjnej - nie ma wpływu na jego bieg; nie ulega on wówczas zawieszeniu ani przedłużeniu. Dotyczy to również sytuacji, w której skarga kasacyjna została oddalona - orzeczenie sądu drugiej instancji nie traci bowiem przymiotu prawomocności ani wskutek samego wniesienia, ani tym bardziej oddalenia skargi kasacyjnej (por. postanowienia TK z: 13 lutego 2007 r., Ts 162/06, OTK ZU nr 1/B/2008, poz. 15; 14 lutego 2007 r., Ts 143/06, OTK ZU nr 1/B/2007, poz. 56; 16 maja 2007 r., Ts 144/06, OTK ZU nr 3/B/2007, poz. 130; 4 października 2007 r., Ts 47/07, OTK ZU nr 2/B/2008, poz. 67; 27 listopada 2007 r., Ts 107/07, OTK ZU nr 1/B/2008, poz. 39; 27 listopada 2007 r., Ts 284/06, OTK ZU nr 2/B/2008, poz. 60; 22 lutego 2008 r., Ts 14/08, OTK ZU nr 4/B/2008, poz. 174 i 2 marca 2009 r., Ts 251/06, OTK ZU nr 2/B/2009, poz. 88). W okolicznościach przedstawionych przez skarżącą w niniejszej sprawie nie ulega wątpliwości, że termin do wniesienia skargi konstytucyjnej, biegnący od daty doręczenia jej prawomocnego wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 20 lutego 2007 r. (sygn. akt I ACa 1044/06) o oddaleniu apelacji, został przekroczony. Zaskarżone przepisy u.g.n. i ustawy zmieniającej nie mogą zaś być traktowane jako podstawa wydania postanowienia o oddaleniu skargi kasacyjnej przez Sąd Najwyższy, które zapadło na zasadzie art. 398¹⁴ k.p.c.

Z powyższych względów, działając na podstawie art. 46 ust. 1 oraz art. 36 ust. 3 w zw. z art. 49 ustawy o TK, należało odmówić skardze konstytucyjnej nadania dalszego biegu.

3