31/1/B/2008

POSTANOWIENIE

z dnia 3 kwietnia 2007 r.

Sygn. akt Ts 270/06

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Adam Jamróz,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Teresy Tyrcha-Czyż o zbadanie zgodności:

art. 840 § 1 pkt 3 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) w zakresie, w jakim małżonek, przeciwko któremu sąd nadał klauzulę wykonalności na podstawie art. 787 k.p.c. nie może skutecznie podnieść w granicach powództwa przeciwegzekucyjnego zarzutu nieważności obowiązku dłużnika świadczenia odsetek w wysokości lichwiarskiej (nadmiernej) z art. 45 ust. 1 i art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

Skarżąca 7 listopada 2006 r. wniosła do Trybunału Konstytucyjnego skargę konstytucyjną, w której zarzuciła, że art. 840 § 1 pkt 3 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) jest niezgodny z art. 45 ust. 1 i art. 31 ust. 3 Konstytucji, ze względu na to, że małżonek, przeciwko któremu sąd nadał klauzulę wykonalności na podstawie art. 787 k.p.c. nie może skutecznie podnieść w granicach powództwa przeciwegzekucyjnego zarzutu nieważności obowiązku dłużnika świadczenia odsetek w wysokości lichwiarskiej (nadmiernej). Taka regulacja, zdaniem skarżącej, narusza konstytucyjne prawo do sądu w sposób znoszący jego istotę oraz gwarancję zapewnienia skutecznej (realnej) ochrony prawnej na drodze sądowej.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu postanowieniem z 31 lipca 2000 r. nadał klauzulę wykonalności przeciwko skarżącej wyrokowi zaocznemu wydanemu przeciwko jej małżonkowi 25 listopada 1998 r. przez Sąd Wojewódzki we Wrocławiu (sygn. akt XI C 502/98). Zażalenie na to postanowienie zostało oddalone przez Sąd Apelacyjny we Wrocławiu postanowieniem z 29 grudnia 2000 r. Małżonek skarżącej wniósł powództwo o pozbawienie tytułu wykonawczego klauzuli wykonalności, do udziału w sprawie w charakterze powódki przystąpiła również skarżąca. Wyrokiem z 28 listopada 2005 r. (sygn. akt I C 843/04) Sąd Okręgowy we Wrocławiu oddalił powództwo skarżącej i jej małżonka. Sąd Apelacyjny we Wrocławiu wyrokiem z 28 czerwca 2006 r. (sygn. akt I ACa 552/06) zmienił wyrok sądu I instancji w ten sposób, że pozbawił wykonalności tytuł wykonawczy w postaci wyroku Sądu Wojewódzkiego we Wrocławiu z 25 listopada 1998 r. (sygn. akt XI C 502/98) o tyle o ile z jego punktu I wynika obowiązek zapłaty łącznie z odsetkami kwoty 45 000 zł, a dalej idące powództwo oddalił.

W dniu 20 lutego 2007 r. skarżąca wniosła do Trybunału Konstytucyjnego wniosek o wydanie postanowienia tymczasowego o wstrzymanie wykonania wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 28 czerwca 2006 r. (sygn. akt I ACa 552/06).

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Na podstawie art. 79 ust. 1 Konstytucji każdy, czyje konstytucyjne prawa lub wolności zostały naruszone ma prawo wnieść skargę do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji. Zarówno Konstytucja, jak i doprecyzowujący jej postanowienia art. 47 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) przewidują, że przedmiotem skargi konstytucyjnej może być przepis, którego zastosowanie w sprawie rozpatrywanej przez sąd powszechny, organ administracji lub sąd administracyjny spowodowało naruszenie konstytucyjnych praw lub wolności skarżącego. W zakresie kognicji Trybunału Konstytucyjnego nie mieści się natomiast rozpoznanie zarzutów dotyczących błędnego zastosowania prawa lub niezastosowania odpowiedniej normy przez sąd lub organ administracji.

W ocenie skarżącej przysługujące jej prawo do sądu, rozumiane jako prawo do sprawiedliwego rozpoznania sprawy, naruszone zostało w ten sposób, że kognicja sądu orzekającego w sprawie powództwa o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego została ograniczona tak, że sąd ten nie może rozpoznać merytorycznie zarzutu nieważności obowiązku świadczenia lichwiarskich odsetek. Powołuje się przy tym na fragment uzasadnienia wyroku Sądu Apelacyjnego, stwierdzającego „wyroki sądowe, korzystające z powagi rzeczy osądzonej, nie dopuszczają zarzutów przeciwko ich treści. Dopuszczalne jest jedynie zaprzeczanie zdarzeń zaszłych po ich wydaniu, na podstawie których sąd objął klauzulą wykonalności osoby wymienione w art. 786, 788-789 k.p.c., których atrybut dłużnika nie wynikał z tytułu egzekucyjnego”. Tezę tę Sąd Apelacyjny sformułował, odpowiadając sobie na pytanie, czy przedmiotem kognicji sądu w ramach art. 840 § 1 pkt 1 k.p.c. może być wyjaśnienie ważności obowiązku dłużnika świadczenia odsetek w wysokości nadmiernej, ale zgodnej z prawomocnym orzeczeniem sądowym. Skarżąca tymczasem domaga się zbadania zgodności z Konstytucją art. 840 § 1 pkt 3 k.p.c. Żaden fragment uzasadnienia cytowanego wyroku nie odnosi się jednak do tej normy, mimo wskazania, że wnosząc apelację, skarżąca i jej małżonek zarzucili naruszenie m.in. art. 840 § 1 pkt 3 k.p.c. Również cytowany przez skarżącą w uzasadnieniu skargi konstytucyjnej fragment wywodów Sądu Apelacyjnego uzasadnia tezę, że Sąd ten nie zastosował w sprawie zaskarżonej normy, skoro odwołuje się do praw osób wymienionych w art. 786, 788-789 k.p.c., pomijając art. 787 k.p.c. odnoszący się do nadania klauzuli wykonalności wobec małżonka dłużnika.

Na marginesie należy zauważyć, że art. 840 § 1 pkt 3 został zmieniony w toku sprawy ustawą z dnia 2 lipca 2004 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 172, poz. 1804), która weszła w życie 5 lutego 2005 r. W uzasadnieniu wyroku brak jednak rozważań, czy przepis ten w sprawie skarżącej stosuje się w swoim pierwotnym czy zmienionym brzmieniu. Z tego względu należy przyjąć, że zaskarżony przepis nie stanowił podstawy ostatecznego orzeczenia w sprawie skarżącej. Gdyby zaś nawet przyjąć, jak wydaje się sugerować uzasadnienie skargi konstytucyjnej, że przepis ten sąd meritii powinien był uwzględnić, to zarzut ten jest w istocie zarzutem dotyczącym stosowania prawa, nie zaś treści normy i z tego względu pozostaje poza zakresem kognicji Trybunału Konstytucyjnego.

Ze względu na odmowę nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej wniosek o wydanie postanowienia tymczasowego o wstrzymanie wykonania wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 28 czerwca 2006 r. (sygn. akt I ACa 552/06) nie zasługuje na uwzględnienie.

Mając powyższe na względzie, orzeczono jak w sentencji.