149/4/B/2006

POSTANOWIENIE

z dnia 9 listopada 2005 r.

Sygn. akt Ts 171/05

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Bohdan Zdziennicki,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Budus Gri Spółka z o.o. w likwidacji, z siedzibą w Raduszynie, w sprawie zgodności:

art. 3 ustawy z dnia 22 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2005 r. Nr 13, poz. 98) z art. 2, art. 32 ust. 1 i art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej z 22 września 2005 r. skarżąca - Budus Gri Spółka z o.o. w likwidacji - zakwestionowała zgodność z Konstytucją art. 3 ustawy z 22 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych (dalej: zaskarżona ustawa). Zaskarżonemu przepisowi skarżąca zarzuciła niezgodność z art. 2, art. 32 ust. 1 oraz art. 45 ust. 1 Konstytucji.

Skarga konstytucyjna sformułowana została w związku z następującą sprawą. Skarżąca wystąpiła z powództwem przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej Służby Zdrowia w Poznaniu o zapłatę określonej kwoty pieniężnej. Wyrokiem z 28 października 1998 r. (sygn. akt IX Gc 598/94) Sąd Wojewódzki w Poznaniu powództwo skarżącej oddalił. Apelacja skarżącej od tego orzeczenia doprowadziła do jego uchylenia w części oddalającej powództwo, wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 19 stycznia 2000 r. (sygn. akt I ACa 836/99). Po ponownym rozpoznaniu sprawy przez Sąd Okręgowy w Poznaniu, wyrokiem z 28 maja 2001 r. (sygn. akt IX GC 330/00), zasądzono na rzecz skarżącej żądaną kwotę. Orzeczenie to zostało następnie utrzymane w mocy wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 4 czerwca 2002 r. (sygn. akt I ACa 208/02). Od tego orzeczenia pozwana Spółdzielnia wniosła jednakże kasację, po rozpoznaniu której Sąd Najwyższy - wyrokiem z 15 stycznia 2004 r. (sygn. akt II CK 349/02) - wyrok Sądu Apelacyjnego uchylił i przekazał temu Sądowi sprawę do ponownego rozpoznania. Po ponownym rozpoznaniu sprawy, Sąd Apelacyjny w Poznaniu zmienił zaskarżony wyrok i orzeczeniem z 27 kwietnia 2005 r. (sygn. akt I ACa 387/04) w zasadniczej części powództwo skarżącej oddalił.

Istota niezgodności zarzucanej w skardze konstytucyjnej tkwi - zdaniem skarżącej - w dokonanym przez ustawodawcę zróżnicowaniu stron postępowania cywilnego w zakresie dostępu do skargi kasacyjnej. W związku z wejściem w życie zaskarżonej ustawy, zmianie uległy przesłanki dopuszczalności skargi kasacyjnej w sprawach o prawa majątkowe. Zgodnie z art. 1 pkt 13 zaskarżonej ustawy wprowadzony został przepis art. 398² § 1 kodeksu postępowania cywilnego, w myśl którego skarga kasacyjna jest niedopuszczalna w sprawach gospodarczych, w których wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż siedemdziesiąt pięć tysięcy złotych. Art. 3 zaskarżonej ustawy stanowi, że sprawy wszczęte przed dniem jej wejścia w życie toczą się od tego dnia według jej przepisów z tym, że do złożenia i rozpoznania kasacji od orzeczenia wydanego przed dniem wejścia w życie tej ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe. Ponieważ w sprawie skarżącej wyrok Sądu Apelacyjnego wydany został 27 kwietnia 2005 r., a więc po wejściu w życie zaskarżonej ustawy, stąd skarżącej nie przysługiwała już skarga kasacyjna, z uwagi na niższą - od określonej ustawowo - wartość przedmiotu zaskarżenia. Skarżąca podkreśliła w związku z tym, że na mocy art. 3 zaskarżonej ustawy pozbawiona została prawa do złożenia skargi kasacyjnej, podczas gdy taką możliwość w trakcie (trwającego ponad 11 lat) procesu miała pozwana Spółdzielnia. Zdaniem skarżącej, kwestionowana regulacja godzi w prawo do sprawiedliwego procesu, zmieniając w trakcie postępowania reguły gry na niekorzyść jednej ze stron.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji skarga konstytucyjna jest środkiem ochrony konstytucyjnych wolności lub praw, która realizowana jest przez usuwanie z systemu obowiązującego prawa przepisów ustaw lub innych aktów normatywnych, stanowiących podstawę ostatecznego orzeczenia sądu lub organu administracji publicznej, naruszającego wolności lub prawa albo obowiązki skarżącego określone w Konstytucji. Podstawowym warunkiem dopuszczalności korzystania ze skargi konstytucyjnej jest uczynienie jej przedmiotem takich przepisów, które były podstawą indywidualnego rozstrzygnięcia wydanego w sprawie skarżącego. Tym samym, przyjęta w prawie polskim konstrukcja skargi wyklucza kwestionowanie w niej unormowań, które nie znalazły uprzedniego zastosowania w sprawie, w związku z którą skarga została sformułowana. W odróżnieniu od wniosków, kierowanych do Trybunału przez podmioty wyliczone w art. 191 ust. 1 pkt 1-5 Konstytucji, skarga konstytucyjna nie może być środkiem inicjowania tzw. kontroli abstrakcyjnej, a więc prowadzonej niezależnie od płaszczyzny stosowania kwestionowanych unormowań.

Z powyższym założeniem koresponduje także treść ustawowo określonych obowiązków spoczywających na podmiocie kierującym skargę do Trybunału. Zgodnie z art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, skarżący winien dokładnie określić ustawę lub inny akt normatywny, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o wolnościach lub prawach albo obowiązkach skarżącego określonych w Konstytucji. Ponadto, w myśl art. 47 ust. 2 tej ustawy, skarżący zobligowany jest do załączenia do skargi wyroku, decyzji lub innego rozstrzygnięcia, wydanego na podstawie zakwestionowanego aktu normatywnego.

Przedmiotem swojej skargi uczyniła skarżąca art. 3 zaskarżonej ustawy. Zgodnie z jego treścią, sprawy wszczęte przed dniem wejścia w życie zaskarżonej ustawy toczą się od tego dnia według przepisów tej ustawy, z tym że do złożenia i rozpoznania kasacji od orzeczenia wydanego przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, a także do odmowy przyjęcia jej do rozpoznania, stosuje się przepisy dotychczasowe. Istota zarzutu sformułowanego w skardze dotyczy niemożności wystąpienia przez skarżącą ze skargą kasacyjną od orzeczenia wydanego przez Sąd Apelacyjny. Ponieważ orzeczenie to wydane zostało już po wejściu w życie zaskarżonej ustawy, stąd też do złożenia i rozpoznania tego środka zaskarżenia stosować należało przepisy zaskarżonej ustawy. Wśród nich także art. 1 pkt 13, w myśl którego do przepisów kodeksu postępowania cywilnego dodany został art. 398² § 1, określający nową dolną granicę wartości przedmiotu zaskarżenia, warunkującą dopuszczalność skargi kasacyjnej w sprawach gospodarczych.

Analiza treści dołączonych do niniejszej skargi konstytucyjnej orzeczeń prowadzić musi jednak do wniosku, że żadne z nich nie zostało wydane na podstawie - stanowiącego przedmiot skargi - art. 3 zaskarżonej ustawy. Skarżąca poprzestała bowiem na stwierdzeniu, że w świetle obowiązujących unormowań, przy uwzględnieniu wartości przedmiotu zaskarżenia w sprawie, nie przysługuje jej skarga kasacyjna od wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 27 kwietnia 2005 r. Taka konstatacja nie jest jednak wystarczająca dla dopuszczalności zakwestionowania przepisów wyłączających możliwości skorzystania z tego środka prawnego za pomocą skargi konstytucyjnej. Jak to już podkreślano, warunkiem skutecznej ochrony za pomocą skargi konstytucyjnej jest uzyskanie takiego ostatecznego orzeczenia, którego podstawą prawną były przepisy w niej zakwestionowane. Brak tego rodzaju orzeczenia powoduje, że zarzut naruszenia praw skarżącej nie jest poparty - koniecznym w świetle art. 79 ust. 1 Konstytucji - aktem zastosowania zaskarżonych przepisów w indywidualnej sprawie skarżącej, sama zaś ich kontrola musiałaby przybrać - niedozwoloną w modelu polskiej skargi konstytucyjnej - postać kontroli abstrakcyjnej.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, działając na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.), orzeka się jak w sentencji.

3