40/1/B/2006

POSTANOWIENIE

z dnia 3 października 2005 r.

Sygn. akt Ts 81/05

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Wiesław Johann,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Andrzeja Szymczaka w sprawie zgodności:

art. 150 ust. 1, art. 222 ust. 1 zd. 2, art. 223 oraz art. 316-324 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. Nr 60, poz. 535 ze zm.) z art. 2, art. 32, art. 78, i art. 176 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 20 maja 2005 r. skarżący zarzucił ustawie z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. Nr 60, poz. 535 ze zm.; dalej: puin naruszenie art. 78 oraz art. 176 Konstytucji.

Skarga konstytucyjna została wniesiona w oparciu o następujący stan faktyczny i prawny. Postanowieniem sędziego - komisarza Sądu Rejonowego w Jeleniej Górze - Wydział VIII Gospodarczy ds. Upadłościowych i Naprawczych z 7 marca 2005 r. (sygn. akt VIII GUp 5/04) określono warunki przetargu. Postanowienie to, zdaniem skarżącego, samo w sobie narusza art. 2 oraz art. 32 Konstytucji. Zażalenie wniesione na powyższe orzeczenie zostało odrzucone postanowieniem sędziego komisarza Sądu Rejonowego w Jeleniej Górze - Wydział VIII Gospodarczy ds. Upadłościowych i Naprawczych z 4 kwietnia 2005 r. (sygn. akt VIII GUp 5/04). W uzasadnieniu wskazano, iż przepisy tytułu VII działu II nie przewidują możliwości zaskarżenia postanowień sędziego - komisarza. Fakt, iż w oparciu o obowiązujące przepisy niemożliwe było zaskarżenia wydanego w sprawie postanowienia narusza, w ocenie skarżącego, prawo do zaskarżania orzeczeń wydanych w I instancji (art. 78 Konstytucji).

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 29 czerwca 2005 r. wezwano pełnomocnika skarżącego m.in. do uzupełnienia braków skargi konstytucyjnej poprzez wskazanie konkretnego przepisu (przepisów), który skarżący czyni przedmiotem skargi konstytucyjnej oraz dokładnego określenia, w jaki sposób ten przepis (przepisy) naruszają wskazane w skardze konstytucyjne prawa lub wolności.

W piśmie procesowym z 12 lipca 2005 r. skarżący wskazał następujące przepisy, których kontroli z punktu widzenia zgodności z Konstytucją domaga się w trybie wniesionej skargi konstytucyjnej: art. 150 w zakresie, w jakim przewiduje, iż sąd upadłościowy orzeka w składzie jednego sędziego; art. 222 w zakresie, w jakim stanowi, iż zażalenie na postanowienie sędziego - komisarza sądu rejonowego rozpatruje sąd rejonowy jako sąd II instancji; art. 223 oraz art. 316 do art. 324. Fakt, iż rozpatrzenie sprawy w postępowaniu upadłościowym następuje w obrębie tego samego sądu rejonowego narusza, w jego ocenie, zasadę określoną w art. 2 oraz w art. 32 Konstytucji. Naruszenia art. 78 i art. 176 Konstytucji upatruje skarżący w niemożności zażalenia się na postanowienia sędziego wydane w oparciu o przepisy działu II w tytule VII puin. Jego zdaniem wynikające z art. 78 prawo do zaskarżania orzeczeń wydanych w I instancji zostało w zakwestionowanych przepisach „wyeliminowane”. W postępowaniu regulowanym przepisami zaskarżonej ustawy zasadą jest jednoinstancyjność postępowania. Dla wykazania prawdziwości swojej tezy skarżący dołączył do pisma kilka postanowień, od których nie przysługiwało mu odwołanie.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Skarga konstytucyjna stanowi szczególny środek ochrony konstytucyjnych praw lub wolności, którego rozpatrzenie uwarunkowane zostało spełnieniem szeregu wymogów wynikających zarówno z art. 79 ust. 1 Konstytucji, jak i z przepisów ustawy z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.). Zgodnie z tymi regulacjami w trybie skargi konstytucyjnej można domagać się kontroli konstytucyjności tylko takiego przepisu ustawy lub innego aktu normatywnego, który stanowił podstawę rozstrzygnięcia, z którego wydaniem skarżący wiąże naruszenie przysługujących mu konstytucyjnych wolności lub praw.

W ocenie Trybunału Konstytucyjnego przepisy art. 150 ust. 1, art. 222 ust. 1 zd. 2 i art. 223 puin nie spełniają wskazanych powyżej wymogów, co uniemożliwia tym samym przekazanie skargi konstytucyjnej w wyznaczonym przez nie zakresie do merytorycznego rozpoznania. Rozstrzygnięciem, z którego wydaniem wiąże skarżący naruszenie wskazanych w skardze praw konstytucyjnych jest postanowienie sędziego - komisarza Sądu Rejonowego w Jeleniej Górze - Wydział VIII Gospodarczy ds. Upadłościowych i Naprawczych z 4 kwietnia 2005 r. (sygn. akt VIII GUp 5/04) odrzucające zażalenie na postanowienie sędziego komisarza Sądu Rejonowego w Jeleniej Górze - Wydział VIII Gospodarczy ds. Upadłościowych i Naprawczych z 7 marca 2005 r. (sygn. akt VIII GUp 5/04). W sprawie skarżącego, w związku z którą wniesiono skargę konstytucyjną nie orzekał zatem sąd upadłościowy, ani jako sąd I instancji, ani jako sąd II instancji. Oba wskazane w skardze postanowienia wydał sędzia - komisarz. Brak jest zatem przesłanek pozwalających przyjąć, iż przepisy określające, w jakim składzie orzeka sąd upadłościowy (art. 150 ust. 1), ustalające kto rozpatruje zażalenie na postanowienie sędziego - komisarza (art. 222) oraz wprowadzające zasadę, iż od postanowienia sądu II instancji kasacja nie przysługuje (art. 223) stanowiły podstawę wskazanych w skardze rozstrzygnięć.

Ponadto wskazać należy na oczywistą bezzasadność wysuniętego w stosunku do tych przepisów zarzutu. W ocenie skarżącego z unormowań tych wynika, iż rozpatrzenie sprawy wg prawa upadłościowego i naprawczego następuje w obrębie samego sądu rejonowego. Skarżący zdaje się nie rozróżniać dwóch organów postępowania upadłościowego: sędziego - komisarza oraz sądu. Wprawdzie zażalenie na postanowienie sędziego - komisarza rzeczywiście rozpatruje sąd rejonowy jako sąd II instancji, jednakże jeżeli w postępowaniu upadłościowym postanowienie wydaje sąd rejonowy jako sąd upadłościowy, to zażalenie wniesione od niego rozpoznaje na ogólnych zasadach sąd wyższego szczebla (czyli sąd okręgowy). Podstawę stanowi tutaj przywołany także w skardze art. 367 § 2 k.p.c., który, wbrew temu, co twierdzi skarżący, znajduje zastosowanie także w sprawach z postępowania upadłościowego.

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji legitymowanym do wniesienia skargi jest wyłącznie taki podmiot, którego prawa lub wolności konstytucyjne zostały naruszone. Przekazanie skargi do merytorycznego rozpoznania warunkowane jest wskazaniem przez skarżącego, jakie konstytucyjne prawo lub wolność zostało naruszone oraz określenie sposobu tego naruszenia (zob. art. 46 ust. 2 ustawy o TK). Niespełnienie wskazanych powyżej wymogów uzasadnia odmowę nadania dalszego biegu wniesionej skardze.

Podstawy dla wniesienia skargi konstytucyjnej skarżący upatruje w naruszeniu prawa do zaskarżenia orzeczeń i decyzji wydanych w I instancji. Postanowieniem sędziego komisarza Sądu Rejonowego w Jeleniej Górze, Wydział VIII Gospodarczy ds. Upadłościowych i Naprawczych z 7 marca 2005 r. (sygn. akt VIII GUp 5/04) odrzucono zażalenie na postanowienie sędziego - komisarza z 7 marca 2005 r. określające warunki przetargu na sprzedaż nieruchomości. W uzasadnieniu tego rozstrzygnięcia wskazano, iż zgodnie z art. 222 ust. 1 zd. 1 zażalenie na postanowienie sędziego - komisarza przysługuje tylko wtedy, kiedy ustawa tak stanowi. Ponieważ w żadnym przepisie ustawy nie przewidziano możliwości zaskarżenia wydanego przez sędziego - komisarza postanowienia należało wniesione na nie zażalenie odrzucić.

Przede wszystkim podkreślić należy, iż wynikające z art. 78 Konstytucji prawo do zaskarżania orzeczeń i decyzji wydanych w I instancji nie jest prawem absolutnym. W zdaniu drugim art. 78 ustawodawca wyraźnie dopuścił możliwość wprowadzenia wyjątków od zasady dwuinstancyjności. Sam więc fakt, iż ustawa wykluczyła możliwość wniesienia zażalenia na wydane w sprawie postanowienie sędziego - komisarza nie uzasadnia jeszcze, w ocenie Trybunału, przyjęcia, iż doszło do naruszenia wynikającego z art. 78 ust. 1 prawa do zaskarżania orzeczeń wydanych w I instancji. Dla uprawdopodobnienia tego naruszenia należało wykazać, mając przede wszystkim na względzie przesłanki zawarte w art. 31 ust. 3 Konstytucji, niedopuszczalność takiego wykluczenia, czego skarżący nie uczynił, ani w skardze konstytucyjnej, ani w piśmie wniesionym w odpowiedzi na zarządzenie sędziego wzywające do uzupełnienia jej braków. Tym samym nie można przyjąć, iż skarga spełnia wszystkie przewidziane prawem wymogi, warunkujące jej merytoryczne rozpoznanie, co uzasadnia odmowę nadania jej dalszego biegu.

Mając powyższe na uwadze, należało orzec jak na wstępie.

3