150/3B/2005

POSTANOWIENIE

z dnia 6 maja 2005 r.

Sygn. akt Ts 42/05

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Marek Safjan,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Władysława Gajewskiego w sprawie zgodności:

art. 122 § 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 października 1934 r. - Prawo upadłościowe (Dz. U. z 1991 r. Nr 118, poz. 512 ze zm.) w brzmieniu obowiązującym do dnia 3 stycznia 1998 r. z art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 11 marca 2005 r. skarżący zarzucił art. 122 § 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 października 1934 r. - Prawo upadłościowe (Dz. U. z 1991 r. Nr 118, poz. 512 ze zm., dalej: prawo upadłościowe) w brzmieniu obowiązującym do 3 stycznia 1998 r., iż prowadzi do naruszenia przysługującego mu na mocy art. 45 ust. 1 Konstytucji prawa do rozpatrzenia sprawy przez bezstronny sąd.

Opierając się na zaskarżonym przepisie Sąd Rejonowy - Wydział Gospodarczy w Zamościu postanowieniem z 30 września 2004 r. (sygn. akt U 15/95) ustalił przysługujące skarżącemu jako syndykowi wynagrodzenie za okres od 6 lipca 1995 r. do 6 czerwca 2003 r. Zażalenie złożone od powyższego rozstrzygnięcia zostało oddalone przez Sąd Okręgowy w Lublinie postanowieniem z 5 stycznia 2005 r. (sygn. akt IX Gz 416/04), doręczonym skarżącemu 20 stycznia 2005 r.

Zgodnie z treścią zaskarżonego przepisu „syndyk i zarządca odrębnego majątku mają prawo do wynagrodzenia, które na przedstawienie sędziego - komisarza oznaczy sąd stosowanie do poniesionych przez nich trudów oraz prawo do zwrotu wydatków, które wyłożyli z powodu swoich czynności”. Ponieważ w skład sądu, który określił skarżącemu wynagrodzenie wchodziła sędzia - komisarz, która wcześniej złożyła przedstawienie zawierające ocenę pracy skarżącego jako syndyka i wniosek co do wysokości wynagrodzenia, przeto sąd taki nie spełniał, w ocenie skarżącego, standardu obiektywnej bezstronności. Sędzia - komisarz bowiem najpierw swoim przedstawieniem sugerowała jakie winno być rozstrzygnięcie, a następnie uczestniczyła w składzie orzekającym sądu, głosując nad swoimi propozycjami.

Ponieważ zaskarżona regulacja nie zawiera zakazu uczestnictwa sędziego - komisarza w składzie sądu orzekającego o wysokości wynagrodzenia syndyka, przeto narusza ona, zdaniem skarżącego, wynikające z art. 45 ust. 1 Konstytucji prawo każdego do tego, żeby jego sprawa została rozpatrzona przez bezstronny sąd.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

W skardze konstytucyjnej stanowiącej przedmiot wstępnego rozpoznania skarżący kwestionuje art. 122 § 1 prawa upadłościowego, zgodnie z którym „syndyk i zarządca odrębnego majątku mają prawo do wynagrodzenia, które na przedstawienie sędziego - komisarza oznaczy sąd stosowanie do poniesionych przez nich trudów oraz prawo do zwrotu wydatków, które wyłożyli z powodu swoich czynności”. Z wydaniem w oparciu o ten przepis rozstrzygnięcia wiąże skarżący naruszenie prawa do rozpatrzenia sprawy przez bezstronny sąd. Naruszenie to nie stanowi jednak, co wynika wyraźnie z uzasadnienia skargi, konsekwencji ani wynikającego z tego przepisu prawa do wynagrodzenia, ani przyznania sędziemu - komisarzowi kompetencji do zaproponowania wysokości tego wynagrodzenia. Brak obiektywnej bezstronności sądu wiąże skarżący z uczestniczeniem sędziego - komisarza w składzie sądu orzekającego o wysokości wynagrodzeniu, którego to uczestnictwa nie wyklucza zaskarżony przepis.

Tak sformułowany zarzut prowadzi, zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, do wniosku, iż skarżący kwestionuje de facto zakres tzw. wyłączenia sędziego orzekającego w sprawach z zakresu upadłości. Zakres tego wyłączenia wyznaczony jest przez art. 67 § 4 prawa upadłościowego, a także przez przepisy art. 48 i 49 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego, które na mocy art. 68 prawa upadłościowego znajdują zastosowanie w postępowaniu upadłościowym. Ani przepisy kodeksu postępowania cywilnego, ani przepisy prawa upadłościowego (na co wskazuje także Sąd Okręgowy w uzasadnieniu swojego rozstrzygnięcia) nie przewidują żadnych ograniczeń odnośnie udziału sędziego - komisarza w składzie sądu orzekającego o wysokości wynagrodzenia. Prowadzić to może, przynajmniej prima faciae, do naruszenia prawa strony do rozpoznania jej sprawy przez bezstronny sąd. Jednakże, co należy wyraźnie podkreślić, źródeł tego naruszenia nie można szukać w zaskarżonym przepisie, jako że przedmiotem jego unormowania są wyłącznie zasady ustalania wynagrodzenia syndyka za wykonaną pracę (umieszczony on jest zresztą w oddziale 4 zatytułowanym „wynagrodzenie” znajdującym się w Rozdziale III Rozporządzenia regulującym status syndyka), ale w braku stosownej regulacji. Z tego też względu nie można traktować nieumieszczenia w zaskarżonym przepisie zakazu uczestnictwa sędziego - komisarza w składzie sądu jako tzw. „pominięcia ustawodawczego”, a więc sytuacji, gdy integralną, funkcjonalną częścią jakieś normy powinien być pewien element regulacji, którego brak.

Zgodnie z orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego nie ma on kompetencji do orzekania o tzw. zaniechaniu ustawodawcy, polegającym na niewydaniu aktu, choćby obowiązek jego wydania wynikał z norm konstytucyjnych. W przypadku natomiast aktu normatywnego wydanego i obowiązującego, Trybunał Konstytucyjny ma kompetencję do oceny jego konstytucyjności również z tego punktu widzenia, czy w jego przepisach nie brakuje unormowań, bez których, ze względu na naturę objętej aktem regulacji, może on budzić wątpliwości natury konstytucyjnej (wyrok TK z 10 maja 2004 r., sygn. SK 39/03, OTK ZU nr 54/2004, poz. 40). Biorąc pod uwagę dotychczasowe orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego, należy uznać, że w niniejszej sprawie nie mamy do czynienia z pominięciem ustawodawczym, a więc z sytuacją, gdy integralną, funkcjonalną częścią jakieś normy powinien być pewien element regulacji.

Należy bowiem przyjąć, że zarzut naruszenia prawa do sądu w zakresie braku regulacji pozwalającej na wyłączenie ze składu orzekającego sędziego - komisarza nie ma związku z kwestionowanym przepisem, normującym jedynie zasady ustalania wynagrodzenia dla syndyka i zarządcy odrębnego majątku.

W związku z powyższym zarzut naruszenia przez zaskarżony przepis art. 45 ust. 1 Konstytucji należy uznać za oczywiście bezzasadny i z tego względu odmówić nadania dalszego biegu wniesionej skardze konstytucyjnej.

2