230/6B/2005

POSTANOWIENIE

z dnia 10 lutego 2005 r.

Sygn. akt Ts 172/04

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Bohdan Zdziennicki,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Józefa Markiewicza w sprawie zgodności:

art. 14 ust. 3 ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. - Prawo lokalowe (Dz. U. z 1987 r. Nr 30, poz. 165 ze zm.) z art. 2 oraz art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej z dnia 20 września 2004 r. pełnomocnik skarżącego - Józefa Markiewicza zakwestionował zgodność z Konstytucją RP art. 14 ust. 3 ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. - Prawo lokalowe. Zaskarżonemu przepisowi skarżący zarzucił niezgodność z art. 2 oraz art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji „w zakresie, w jakim przepis ten w zastosowaniu do najmu pracowni plastycznej w zasobach spółdzielni mieszkaniowej przez twórcę plastyka, będącego członkiem tej spółdzielni stanowi przeszkodę do ustalenia, że spłata przez członka spółdzielni w czasie trwania stosunku najmu całości kredytu inwestycyjnego przypadającego na dany lokal (pracownię plastyczną) jest równoznaczna ze spłatą przez niego wkładu budowlanego przypadającego na ten lokal i tym samym pozbawia najemcę będącego członkiem spółdzielni roszczenia o przydział tego lokalu przez spółdzielnię”.

Skarga konstytucyjna została sformułowana w związku z następującą sprawą. Wyrokiem Sądu Okręgowego w Krakowie z 2 kwietnia 2001 r. (sygn. akt I C 724/98) nakazano pozwanej Spółdzielni Mieszkaniowej, aby przydzieliła skarżącemu lokal użytkowy - „pracownię plastyczną”, po uprzednim wpłaceniu przez niego określonej kwoty pieniężnej, stanowiącej wkład związany z tym lokalem. Sąd podkreślił, że spłacenie przez skarżącego - w ramach czynszu płaconego za wynajem pracowni - kredytu nie stanowiło wniesienia wkładu budowlanego, co w konsekwencji oznacza, że skarżącemu nie przysługiwało względem Spółdzielni roszczenie o przydzielenie pracowni bez uiszczenia takiego wkładu. Jednakże kierując się zasadami współżycia społecznego, na podstawie art. 5 kodeksu cywilnego oraz art. 208 § 1 ustawy z 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze, Sąd nakazał pozwanej Spółdzielni przydzielenie lokalu skarżącemu. Powyższe orzeczenie zostało zmienione wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 24 października 2001 r. (sygn. akt I ACa 793/01) w ten sposób, że powództwo skarżącego oddalono. Sąd stwierdził bowiem naruszenie art. 208 § 1, art. 213 § 2 i art. 238 § 1 prawa spółdzielczego. Zdaniem sądu, uiszczany przez skarżącego czynsz najmu obejmował spłatę kredytów inwestycyjnych spółdzielni, stąd też nie ma podstaw do przyjęcia, że skarżący wpłacił wkład budowlany. Ponadto, wskazano na nieuzasadnione przyjęcie zasad współżycia społecznego za podstawę nabycia przez skarżącego prawa podmiotowego w postaci roszczenia o przydzielenie lokalu spółdzielczego. Kasacja skarżącego od tego orzeczenia została następnie oddalona wyrokiem Sądu Najwyższego z 18 marca 2004 r. (sygn. akt III CK 281/02). Sąd Najwyższy podtrzymał przy tym ustalenie zawarte w uzasadnieniach podjętych orzeczeń odnośnie nieuiszczenia przez skarżącego wkładu budowlanego przypadającego na pracownię plastyczną.

Uzasadniając zarzut niekonstytucyjności art. 14 ust. 3 prawa lokalowego skarżący stwierdził, że sądy orzekające w jego sprawie błędnie przyjęły, jakoby uiszczany w ramach czynszu na wynajem pracowni kredyt, jak również wpłacona z tytułu najmu kaucja, nie mogły być potraktowane jako spłata kredytu budowlanego uzasadniającego roszczenie o przydzielenie tej pracowni. Tymczasem, zdaniem skarżącego, jego sytuacja winna być oceniana przez pryzmat uchwały Sądu Najwyższego z 16 listopada 1995 r., w której wyrażono pogląd o powiązaniu wysokości wkładu budowlanego przypadającego na członka spółdzielni z wysokością kosztów budowy przydzielonego mu mieszkania własnościowego, a spłaty kredytu zaciągniętego przez spółdzielnię w części dotyczącej udziału jej członka w budowie z uzupełnieniem jego wkładu budowlanego. Zdaniem skarżącego oznacza to więc, że art. 14 ust. 3 prawa lokalowego, prowadzi do obciążenia członka spółdzielni, będącego najemcą pracowni plastycznej, całością kosztów budowy tego lokalu, bez zachowania ekwiwalentności świadczeń. Jeżeli bowiem ktoś poniósł już koszt wytworzenia danej rzeczy w całości, powinien nabyć prawo do tej rzeczy, bez konieczności powtórnego ponoszenia kosztów jej wytworzenia. W konkluzji skarżący wskazuje na naruszenie swoich praw wynikających z art. 2 oraz art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji, skarga konstytucyjna jest środkiem ochrony służącym derogowaniu z systemu prawnego przepisów ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie których sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o konstytucyjnych wolnościach lub prawach skarżącego. Dla konstrukcji skargi konstytucyjnej charakterystyczne jest więc to, że jedynym dopuszczalnym jej przedmiotem są akty stanowienia prawa, które znalazły zastosowanie w indywidualnej sprawie skarżącego w ten sposób, iż stanowiły one podstawę prawną podjętego rozstrzygnięcia. Skarga konstytucyjna kierować się więc musi przeciwko przepisom wykazującym podwójną kwalifikację. Po pierwsze, to wynikające z nich normy prawne wyznaczać winny treść orzeczenia, z wydaniem którego wiąże skarżący zarzut naruszenia przysługujących mu praw konstytucyjnych. Po drugie, źródła takiego naruszenia upatrywać winien skarżący wyłącznie w normatywnej treści kwestionowanych przepisów. Pomimo więc tego, że okoliczność zastosowania kwestionowanych przepisów odgrywa istotną rolę jako wstępna przesłanka dopuszczalności wystąpienia ze skargą konstytucyjną, to jednak zarzuty formułowane w skardze odnosić się muszą do przepisów uznanych za jej przedmiot, nie zaś do samych orzeczeń wydanych w sprawie skarżącego i okoliczności ich podjęcia.

Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, w przypadku niniejszej skargi konstytucyjnej powyższe przesłanki nie zostały spełnione. Uzasadniając zarzut niezgodności z Konstytucją art. 14 ust. 3 prawa lokalowego, skarżący odwołuje się do treści orzeczeń sądowych, na mocy których oddalono jego powództwo o nakazanie spółdzielni mieszkaniowej, by przydzieliła skarżącemu lokal mieszkalny, stanowiący uprzednio wynajmowaną przez skarżącego pracownię plastyczną. Podstawę prawną dla kwalifikacji roszczeń skarżącego stanowiły w tej mierze odpowiednie przepisy prawa spółdzielczego, określające przesłanki warunkujące przydział lokalu użytkowego. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego nie jest natomiast uzasadnione przyjęcie, że taką podstawą był również art. 14 ust. 3 prawa lokalowego. Przepis ten określał zasady ustalania wysokości czynszu za najem lokalu użytkowego w domach spółdzielni mieszkaniowych, przewidując uwzględnienie - jako koniecznego elementu ustalania tej wysokości - także spłaty kredytów inwestycyjnych spółdzielni, przypadających na zajmowany lokal. W uzasadnieniu skargi przyjmuje się w związku z tym, że art. 14 ust. 3 prawa lokalowego determinował tym samym ocenę spełnienia przez skarżącego wymogu wniesienia wkładu budowlanego, jako przesłanki uzyskania przydziału lokalu na podstawie przepisów prawa spółdzielczego. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego, taka ocena zależności pomiędzy kwestionowanym przepisem a treścią wydanych orzeczeń sądowych nie jest jednakże uprawniona. Niewątpliwie unormowanie art. 14 ust. 3 prawa lokalowego miało wpływ na wysokość świadczeń finansowych, jakie ponosił skarżący z tytułu najmu pracowni plastycznej. Tym niemniej, nie można uznać, aby przepis stał się w ten sposób podstawą prawną orzeczenia w przedmiocie przydziału tego lokalu. Orzeczenie to niewątpliwie musiało być poprzedzone oceną sytuacji faktycznej, w zakresie wysokości i rodzaju świadczeń poniesionych przez skarżącego na rzecz spółdzielni. Tym niemniej ocena ta wiązała się z przesądzeniem, czy uiszczone przez skarżącego kwoty usprawiedliwiają przyjęcie, że zrealizowany został przez niego obowiązek wpłaty wkładu budowlanego. Taka ocena nie wiąże się jednakże z treścią art. 14 ust. 3 prawa lokalowego, a wyłącznie z unormowaniami zawartymi w prawie spółdzielczym i stanowiącymi ich konsekwencję ustaleniami odnośnie wysokości należnego wkładu, jak i sposobu „zarachowania” środków dotychczas wniesionych przez skarżącego. W tej materii zaś, argumentacja skargi wskazuje na rozbieżność stanowiska prezentowanego przez pozwaną spółdzielnię (a zaaprobowanego przez orzekające w sprawie sądy) wobec poglądu prezentowanego przez samego skarżącego. Należy jednak podkreślić, że ocena zasadności tych stanowisk w świetle obowiązującego prawa nie mieści się w zakresie postępowania kontrolnego prowadzonego przed Trybunałem Konstytucyjnym. Rozważania takie sytuują się bowiem wyłącznie na płaszczyźnie stosowania prawa i związane są z oceną prawidłowości dokonanej przez sądy subsumcji stanu faktycznego w świetle obowiązujących przepisów.

W konkluzji stwierdzić więc trzeba, iż nie jest uzasadnione uznanie art. 14 ust. 3 prawa lokalowego za podstawę prawną ostatecznego orzeczenia wydanego w sprawie skarżącego, w związku z którym sformułowano niniejszą skargę konstytucyjną. Ponadto, uzasadnienie postawionego zarzutu nie dostarcza argumentów wskazujących na niezgodność tego przepisu z określonymi jako podstawa skargi unormowaniami konstytucyjnymi. U podstaw tego zarzutu tkwi przede wszystkim negatywna ocena dokonanej przez sąd kwalifikacji stanu faktycznego, w jakim znajduje się skarżący. Ocena ta, jako związana wyłącznie ze sferą stosowania prawa pozostaje poza zakresem postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, działając na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.), orzeka się jak w sentencji.

3