52/2B/2005

POSTANOWIENIE

z dnia 23 listopada 2004 r.

Sygn. akt Tw 9/04

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Teresa Dębowska-Romanowska,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym wniosku Związku Pracodawców Prowadzących Gry Losowe i Zakłady Wzajemne o stwierdzenie zgodności:

1) art. 27b ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 29 lipca 1992 r. o grach i zakładach wzajemnych (Dz. U. z 2004 r. Nr 4, poz. 27) z art. 42 ust. 3 w zw. z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

2) art. 32 ust. 1 pkt 15 ustawy z dnia 29 lipca 1992 r. o grach i zakładach wzajemnych (Dz. U. z 2004 r. Nr 4, poz. 27) z art. 22 oraz art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

3) art. 33 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 1992 r. o grach i zakładach wzajemnych (Dz. U. z 2004 r. Nr 4, poz. 27), w części warunkującej udzielenie zezwolenia na organizowanie i prowadzenie działalności w zakresie gier losowych, zakładów wzajemnych lub gier na automatach od przedstawienia przez osoby wymienione w tym przepisie zaświadczenia o niekaralności za jakiekolwiek przestępstwo z winy umyślnej, z art. 22 w zw. z art. 31 ust. 3 oraz art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

4) art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 1992 r. o grach i zakładach wzajemnych (Dz. U. z 2004 r. Nr 4, poz. 27), w części ustalającej 6 miesięczny termin dla rozpatrzenia wniosków o udzielenie zezwolenia na urządzanie i prowadzenie działalności w zakresie gier i zakładów wzajemnych, o których mowa w art. 2 oraz zatwierdzenie regulaminów gier i zakładów wzajemnych, z art. 22 i art. 32 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

5) art. 38 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 1992 r. o grach i zakładach wzajemnych (Dz. U. z 2004 r. Nr 4, poz. 27) z art. 22 i art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

6) art. 42 pkt 8 ustawy z dnia 29 lipca 1992 r. o grach i zakładach wzajemnych (Dz. U. z 2004 r. Nr 4, poz. 27) z art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

7) art. 39 ust. 6 ustawy z dnia 29 lipca 1992 r. o grach i zakładach wzajemnych (Dz. U. z 2004 r. Nr 4, poz. 27) z art. 92 ust. 1 w zw. z art. 22 i art. 217 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

8) art. 52 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 29 lipca 1992 r. o grach i zakładach wzajemnych (Dz. U. z 2004 r. Nr 4, poz. 27) z art. 22, art. 31 ust. 3 i art. 64 ust. 2 i 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

9) § 13 i § 14 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 3 czerwca 2003 r. w sprawie wykonywania niektórych przepisów ustawy o grach losowych i zakładach wzajemnych (Dz. U. Nr 102, poz. 948 ze zm.) z art. 217 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

10) § 7-15 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 3 czerwca 2003 r. w sprawie warunków urządzania gier i zakładów wzajemnych (Dz. U. Nr 102, poz. 946) z art. 92 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu wnioskowi.

UZASADNIENIE:

W dniu 10 marca 2004 r. wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego wniosek Związku Pracodawców Prowadzących Gry Losowe i Zakłady Wzajemne o zbadanie zgodności art. 27b ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 29 lipca 1992 r. o grach i zakładach wzajemnych (Dz. U. z 2004 r. Nr 4, poz. 27) z art. 42 ust. 3 w zw. z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej; art. 32 ust. 1 pkt 15 ustawy o grach i zakładach wzajemnych z art. 22 oraz art. 32 ust. 1 Konstytucji; art. 33 ust. 1 ustawy o grach i zakładach wzajemnych, w części warunkującej udzielenie zezwolenia na organizowanie i prowadzenie działalności w zakresie gier losowych, zakładów wzajemnych lub gier na automatach od przedstawienia przez osoby wymienione w tym przepisie zaświadczenia o niekaralności za jakiekolwiek przestępstwo z winy umyślnej, z art. 22 w zw. z art. 31 ust. 3 oraz art. 2 Konstytucji; art. 34 ust. 1 ustawy o grach i zakładach wzajemnych, w części ustalającej 6 miesięczny termin dla rozpatrzenia wniosków o udzielenie zezwolenia na urządzanie i prowadzenie działalności w zakresie gier i zakładów wzajemnych, o których mowa w art. 2 oraz zatwierdzenie regulaminów gier i zakładów wzajemnych, z art. 22 i art. 32 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji; art. 38 ust. 1 ustawy o grach i zakładach wzajemnych z art. 22 i art. 32 ust. 1 Konstytucji; art. 42 pkt 8 ustawy o grach i zakładach wzajemnych z art. 32 ust. 1 Konstytucji; art. 39 ust. 6 ustawy o grach i zakładach wzajemnych z art. 92 ust. 1 w zw. z art. 22 i art. 217 Konstytucji; art. 52 ust. 2 pkt 3 ustawy o grach i zakładach wzajemnych z art. 22, art. 31 ust. 3 i art. 64 ust. 2 i 3 Konstytucji; § 13 i § 14 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 3 czerwca 2003 r. w sprawie wykonywania niektórych przepisów ustawy o grach losowych i zakładach wzajemnych (Dz. U. Nr 102, poz. 948 ze zm.) z art. 217 Konstytucji oraz § 7-15 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie warunków urządzania gier i zakładów wzajemnych (Dz. U. Nr 102, poz. 946) z art. 92 Konstytucji.

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 27 kwietnia 2004 r. wezwano pełnomocnika wnioskodawcy o uzupełnienie braków formalnych przez: doręczenie oryginału uchwały odpowiedniego organu wnioskodawcy, na podstawie którego został sporządzony wniosek; doręczenie wyciągu z protokołu pozwalającego stwierdzić, że uchwała została podjęta zgodnie ze statutem organizacji; doręczenie aktualnego oryginału wyciągu z rejestru sądowego w pięciu egzemplarzach.

W dniu 11 maja 2004 r. zostało dostarczone Trybunałowi Konstytucyjnemu pismo, w którym wnioskodawca odniósł się do stwierdzonych przez Trybunał braków formalnych wniosku.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Zgodnie z art. 36 ust. 1 w związku z art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.) wnioski kierowane do Trybunału Konstytucyjnego przez podmioty wymienione w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji podlegają wstępnemu rozpoznaniu przez sędziego Trybunału Konstytucyjnego na posiedzeniu niejawnym. Celem tak uregulowanej kontroli wstępnej jest ustalenie, czy wniosek odpowiada warunkom formalnym, czy kwestionowany przepis dotyczy spraw objętych zakresem działania wnioskodawcy oraz czy wniosek nie jest oczywiście bezzasadny.

2. W art. 191 ust. 2 Konstytucji ustrojodawca przyznaje podmiotom wymienionym w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji tzw. ograniczoną zdolność wnioskową (legitymację szczególną), wymagając wykazania, że kwestionowany akt normatywny dotyczy spraw objętych zakresem działania danego podmiotu. Wniosek pochodzący od takiego podmiotu powinien zatem nie tylko odpowiadać wymaganiom dotyczącym pism procesowych oraz zawierać dane określone w art. 32 ust. 1 pkt 1-4 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, ale nadto powinien zawierać powołanie przepisu prawa lub statutu, wskazującego, że kwestionowana ustawa lub inny akt normatywny dotyczy spraw objętych zakresem działania danego organu lub organizacji (art. 32 ust. 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym). Okoliczność, czy kwestionowane przepisy dotyczą zakresu działania wnioskodawcy podlega badaniu na etapie wstępnego rozpoznania wniosku.

Trybunał Konstytucyjny w postanowieniu z 28 stycznia 2004 r. wydanym w pełnym składzie (Tw 74/02) rozważył, jakie przepisy mogą być przedmiotem wniosku skierowanego do Trybunału na podstawie art. 191 ust. 1 pkt 4 przez organizację pracodawców. W uzasadnieniu tego postanowienia Trybunał stwierdził, że „ochroną prawną za pomoc instrumentu w postaci uprawnienia do wystąpienia w roli wnioskodawcy przed Trybunałem Konstytucyjnym objęte są tylko te interesy członków Konfederacji, które w przeważającym stopniu związane są z zatrudnianiem pracowników”. Trybunał zaznaczył przy tym, że „norma, która ogranicza zakres uprawnienia do inicjowania abstrakcyjnej kontroli przepisów prawnych do przepisów dotyczących sfery stosunków pracy, jest wprost wyrażona w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji”. Oznacza to, że organizacja pracodawców występująca jako wnioskodawca, na którym ciąży obowiązek wykazania swojej legitymacji w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym, jest zobowiązana udowodnić, że kwestionowane we wniosku przepisy dotyczą spraw objętych zakresem jej działania w rozumieniu art. 191 ust. 2 Konstytucji.

Wnioskodawca kwestionuje zgodność z Konstytucją przepisów ustawy o grach i zakładach wzajemnych i wydanych na jej podstawie rozporządzeń Ministra Finansów w sprawie wykonywania niektórych przepisów ustawy o grach i zakładach wzajemnych oraz w sprawie warunków urządzania gier i zakładów wzajemnych. We wniosku Związek Pracodawców Prowadzących Gry Losowe i Zakłady Wzajemne nie wskazuje, że przepisy te dotyczą spraw związanych z zatrudnianiem pracowników przez podmioty prowadzące gry i zakłady wzajemne. Wnioskodawca kwestionuje konstytucyjność pewnych ograniczeń dotyczących założycieli, akcjonariuszy lub udziałowców oraz członków organów spółek prowadzących działalność w zakresie gier i zakładów wzajemnych (art. 27b ust. 1 pkt 3 i art. 33 ust. 1 ustawy o grach i zakładach wzajemnych), wymogu uzyskania opinii rady gminy o lokalizacji ośrodka gier (art. 32 ust. 1 pkt 15 ustawy), długości terminu, w jakim ma nastąpić rozpatrzenie wniosku o udzielenie zezwolenia na urządzanie i prowadzenie działalności w zakresie gier i zakładów wzajemnych (art. 34 ust. 1 ustawy), wysokości finansowego zabezpieczenia, które musi złożyć spółka, której udzielono zezwolenia (art. 38 ust. 1 ustawy), braku wytycznych ustawowych dotyczących sposobu ustalania opłat za udzielenie zezwolenia (art. 39 ust. 6 ustawy oraz § 13 i § 14 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie wykonywania niektórych przepisów ustawy o grach i zakładach wzajemnych), trybu cofnięcia zezwolenia w przypadku zawieszenia prowadzenia działalności przez okres dłuższy niż 3 miesiące (art. 52 ust. 1 pkt 3 ustawy), sposobu ustalenia podstawy opodatkowania podatkiem od gier w zakładach wzajemnych (art. 42 pkt 8 ustawy), powołanie w rozporządzeniu Ministra Finansów jednostek badających, które miały dokonywać wszelkich czynności kontrolnych, o których mowa w art. 16 pkt 2 ustawy o grach i zakładach wzajemnych (§ 7-§ 15 rozporządzenia Ministra Finansów z 3 czerwca 2003 r. w sprawie warunków urządzania gier i zakładów wzajemnych).

Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że przepisy te w żaden sposób nie odnoszą się do spraw związanych z zatrudnianiem pracowników przez podmioty prowadzące działalność w zakresie gier i zakładów wzajemnych. Sam wnioskodawca nie wykazuje takiego związku, kwestionując je w przeważającej części z punktu widzenia naruszenia wolności gospodarczej. W związku z tym, Trybunał uznał, iż należy odmówić nadania dalszego biegu wnioskowi ze względu na okoliczność, że skarżone w nim przepisy nie dotyczą spraw objętych zakresem działania wnioskodawcy w rozumieniu art. 191 ust. 2 Konstytucji.

Trybunał pragnie w tym miejscu zwrócić uwagę na jeszcze jeden problem. Sposób sformułowania wniosku wskazuje, że kwestionowane jest przyznanie jednostkom badającym, na mocy § 7-15 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 3 czerwca 2003 r. w sprawie wykonywania niektórych przepisów ustawy o grach losowych i zakładach wzajemnych (Dz. U. Nr 102, poz. 948 ze zm.) - wydanego na podstawie upoważnienia zawartego w art. 39 ust. 6 ustawy o grach i zakładach wzajemnych, kompetencji do wykonywania czynności kontrolnych określonych w art. 16 powyższej ustawy. Tymczasem ta regulacja znajduje się w innym akcie normatywnym - rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 3 czerwca 2003 r. w sprawie warunków urządzania gier i zakładów wzajemnych (Dz. U. Nr 102, poz. 946).

3. Zgodnie z art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji jednym z podmiotów uprawnionych do wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego jest ogólnopolska władza organizacji pracodawców. Ocena, jaki organ organizacji pracodawców jest właściwy do wystąpienia z takim wnioskiem oraz w jakim trybie powinien to uczynić powinna być oparta na przepisach ustawy, a w razie gdyby nie regulowała ona tych kwestii - na przepisach statutu. Zgodnie z art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o organizacjach pracodawców (Dz. U. Nr 55, poz. 235 ze zm.) regulacje dotyczące organów związku, zakresu ich uprawnień, trybu ich wyboru i odwołania oraz okresu ich kadencji powinny być zawarte w statucie organizacji.

Wnioskodawca, jako podstawę sporządzenia wniosku, przedstawił uchwałę Nadzwyczajnego Zgromadzenia Ogólnego Związku z 24 listopada 2003 r., podjętą jednak w trybie pisemnego głosowania. Na podstawie postanowień statutu Związku Pracodawców Prowadzących Gry Losowe i Zakłady Wzajemne należy uznać, że Zgromadzenie Ogólne jest podmiotem uprawnionym do podjęcia uchwały o wystąpieniu z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego.

Trybunał rozważył również, czy dopuszczalny był w tym przypadku pisemny tryb podjęcia uchwały. Należy zauważyć, że § 12 statutu Związku nie przewiduje możliwości podejmowania uchwał przez Nadzwyczajne Zgromadzenie Ogólne bez jego zwołania, np. w drodze pisemnego głosowania lub głosowania przy pomocy środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość. Należy zatem uznać, że w świetle postanowień statutu Związku Pracodawców Prowadzących Gry Losowe i Zakłady Wzajemne podejmowanie uchwał przez Nadzwyczajne Zgromadzenie Ogólne Związku jest możliwe wyłącznie na jego posiedzeniach. Uchwała przegłosowana w inny sposób, w szczególności drogą głosowania pisemnego, jest nieważna, jako sprzeczna ze statutem. Mając na uwadze powyższe okoliczności, Trybunał uznał, że przedstawiona przez wnioskodawcę uchwała nie może być podstawą skierowania wniosku do Trybunału Konstytucyjnego.

4. Należy podkreślić, że zgodnie z art. 32 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy o TK, podmiot legitymowany do wszczęcia postępowania przed Trybunałem, obowiązany jest wskazać we wniosku kwestionowany akt normatywny lub jego część oraz sformułować zarzut jego niezgodności z Konstytucją. W przypadku podmiotów o kolegialnej strukturze konieczne jest, przed sporządzeniem wniosku, podjęcie stosownej uchwały będącej wyrazem woli uruchomienia procedury abstrakcyjnej kontroli norm. W uchwale tej musi zostać w sposób dostateczny określony przedmiot i zakres kwestionowanych regulacji oraz muszą zostać wskazane wątpliwości co do konstytucyjności tych regulacji, w taki sposób by mogły one stanowić podstawę sporządzenia wniosku.

Uchwała Nadzwyczajnego Zgromadzenia Ogólnego Związku Pracodawców Prowadzących Gry Losowe i Zakłady Wzajemne z 24 listopada 2003 r. stanowi o zobowiązaniu Zarządu do podjęcia działań w celu złożenia wniosku do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie w szczególności zgodności z Konstytucją przepisów rozporządzeń Ministra Finansów w sprawie wykonywania niektórych przepisów ustawy o grach i zakładach losowych, w sprawie warunków urządzania gier i zakładów wzajemnych oraz rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 2 listopada 2000 r. w sprawie podatku od gier (Dz. U. Nr 95, poz. 1051 ze zm.). Uchwała nie precyzuje jednak w żaden sposób, jakie normy Konstytucji mogłyby zostać naruszane przepisami tych rozporządzeń.

Uchwała Nadzwyczajnego Zgromadzenia Ogólnego nie zawiera upoważnienia do wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem w sprawie zgodności przepisów ustawy o grach i zakładach wzajemnych z Konstytucją. Nie stanowi takiego upoważnienia, ani tym bardziej zarzutu niezgodności z normami konstytucyjnymi, „akceptacja działań działania Zarządu zmierzającego do ustalenia zgodności z Konstytucją przepisów ustawy o grach losowych i zakładach wzajemnych”. Z tego względu należy uznać, że sporządzający wniosek nie był upoważniony do kwestionowania w nim przepisów ustawy o grach i zakładach losowych.

Trybunał stwierdza, że wobec braku sformułowania zarzutu niezgodności przepisów kwestionowanych aktów normatywnych z przepisami Konstytucji w uchwale uprawnionego podmiotu, wniosek z 5 marca 2004 r. pochodzi od podmiotu nieuprawnionego. Stanowi to przesłankę odmowy nadania mu dalszego biegu.

Mając na uwadze powyższe, Trybunał Konstytucyjny postanowił, jak w sentencji.

5