256

POSTANOWIENIE

z dnia 23 lutego 2004 r.

Sygn. akt Tw 45/03

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Ewa Łętowska,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym wniosku Rady Miejskiej w Lęborku o stwierdzenie zgodności:

ustawy z dnia 26 lipca 2001 r. o nabywaniu przez użytkowników wieczystych prawa własności nieruchomości (Dz. U. Nr 113, poz. 1209 ze zm.) z art. 21 ust. 1, art. 64 ust. 2, art. 165 ust. 1 i art. 167 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania wnioskowi dalszego biegu.

UZASADNIENIE:

W dniu 24 grudnia 2003 r. wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego wniosek Rady Miejskiej w Lęborku o stwierdzenie zgodności ustawy z dnia 26 lipca 2001 r. o nabywaniu przez użytkowników wieczystych prawa własności nieruchomości (Dz. U. Nr 113, poz. 1209 ze zm.) z art. 21 ust. 1, art. 64 ust. 2, art. 165 ust. 1 i art. 167 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 14 stycznia 2004 r. wezwano wnioskodawcę do usunięcia, w terminie 7 dni od dnia doręczenia tego zarządzenia, braków formalnych wniosku, poprzez: wskazanie umocowanego przedstawiciela w sprawie wniosku złożonego do Trybunału Konstytucyjnego, doręczenie czterech egzemplarzy uchwały Rady Miejskiej w Lęborku z 27 listopada 2003 r. (Nr XV-143/2003) oraz doręczenie czterech egzemplarzy wniosku.

W dniu 26 stycznia 2004 r. dostarczono do Trybunału Konstytucyjnego pismo, w którym wnioskodawca odniósł się do stwierdzonych przez Trybunał braków formalnych.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Stosownie do art. 36 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.; dalej: ustawa o TK) wniosek pochodzący od organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego podlega wstępnemu rozpoznaniu przez jednego sędziego Trybunału na posiedzeniu niejawnym. W postępowaniu tym Trybunał Konstytucyjny bada, czy wniosek odpowiada wymogom formalnym, i czy nie jest oczywiście bezzasadny. W procedurze kontroli wstępnej Trybunał rozstrzyga również, czy wniosek został złożony przez uprawniony podmiot (por. niżej, pkt 2).

2. Ocena wniosku złożonego przez upoważniony podmiot

2.1. W myśl art. 191 ust. 1 pkt 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej podmiotem legitymowanym do inicjowania abstrakcyjnej kontroli norm jest organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego. W celu uruchomienia postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym konieczne jest zatem podjęcie przez organ stanowiący danej jednostki samorządu terytorialnego uchwały w sprawie wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o zbadanie zgodności aktu normatywnego lub jego części z aktem normatywnym o wyższej mocy prawnej. Uchwała ta musi w sposób jednoznaczny wyrażać wolę wszczęcia postępowania przed Trybunałem, a także wyraźnie określać przedmiot zaskarżenia oraz podstawę kontroli. Organ stanowiący ma obowiązek wskazać zarówno akt normatywny lub skonkretyzować te z jego przepisów, o kontrolę których występuje, jak i określić przepisy aktu o wyższej mocy prawnej, będące wzorcem kontroli w danej sprawie. Brak uchwały spełniającej powyższe wymogi oznacza w istocie niemożność wszczęcia postępowania przed Trybunałem. Żaden inny organ (podmiot) nie ma bowiem kompetencji do podjęcia - w imieniu organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego - rozstrzygnięcia o zainicjowaniu postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym, ani też rozstrzygnięcia określającego zakres przedmiotowy zaskarżenia oraz podstawy jego kontroli. Podmiot umocowany do reprezentowania organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego może jedynie - na podstawie i w granicach upoważnienia organu stanowiącego - sporządzić i wnieść do Trybunału Konstytucyjnego stosowne pismo procesowe, wykonując w ten sposób uchwałę organu, o którym mowa w art. 191 ust. 1 pkt 3 Konstytucji.

2.2. W niniejszej sprawie Rada Miejska w Lęborku podjęła 27 listopada 2003 r. uchwałę Nr XV-143/2003 w sprawie wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego o orzeczenie zgodności z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej ustawy z dnia 26 lipca 2001 r. o nabywaniu przez użytkowników wieczystych prawa własności nieruchomości (Dz. U. Nr 113, poz. 1209 ze zm.). W ocenie Trybunału Konstytucyjnego, uchwała ta nie zawiera jednak niezbędnych elementów, które umożliwiałyby uznanie jej za wniosek o zbadanie hierarchicznej zgodności norm. Zarówno tytuł uchwały („w sprawie”), jak i jej treść (§ 1) jednoznacznie wskazują, że Rada Miejska w Lęborku występuje o kontrolę całej ustawy, tzn. wszystkich jej przepisów, określając kwestionowany akt normatywny jako ustawę z dnia 26 lipca 2001 r. o nabywaniu przez użytkowników wieczystych prawa własności nieruchomości (Dz. U. Nr 113, poz. 1209 ze zm.). Jednocześnie, przywołane przez wnioskodawcę konstytucyjne wzorce kontroli, odnoszące się do: wywłaszczenia (art. 21 ust. 1), równej dla wszystkich ochrony prawa własności (art. 64 ust. 2), przysługujących jednostkom samorządu terytorialnego prawa własności i innych praw majątkowych (art. 165 ust. 1) oraz uznania za dochody jednostek samorządu terytorialnego ich dochodów własnych oraz subwencji ogólnych i dotacji celowych z budżetu państwa (art. 167 ust. 2) stanowią podstawę dla przeprowadzenia przez Trybunał Konstytucyjny kontroli materialnej zaskarżonej ustawy, czyli badania treściowej zgodności normy niższego rzędu z normą (normami) wyższego rzędu. Inaczej mówiąc wniosek (uchwała) Rady Miejskiej w Lęborku kwestionuje konstytucyjność całości zaskarżonej ustawy ze wszystkimi wskazanymi wzorcami konstytucyjnymi, bez precyzowania, jakie wzorce, i w jaki sposób, narusza każdy z przepisów ustawy objętej wnioskiem. Trybunał Konstytucyjny stoi na stanowisku, że o konstytucyjności (niekonstytucyjności) całego aktu normatywnego może być mowa wówczas, gdy aktowi takiemu postawiono zarzut niedochowania trybu wymaganego przepisami prawa do jego wydania lub zarzut ustanowienia aktu przez organ, który nie miał kompetencji do jego wydania (art. 42 ustawy o TK). Taka kontrola kompetencyjna ustaw przez Trybunał ma ograniczony zakres, a to ze względu na nieograniczony zakres przedmiotowy ustawy oraz samoistny i uniwersalny charakter kompetencji ustawodawczej Sejmu (por. Z. Czeszejko-Sochacki, L. Garlicki, J. Trzciński, Komentarz do ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, Wyd. Sejmowe, Warszawa 1999, s. 141). Wyłączając kolizję przedmiotową na gruncie regulaminów parlamentarnych, w ogólności trudno wskazać przypadek, w którym wydanie ustawy będzie wykroczeniem poza kompetencję parlamentu. Zazwyczaj więc, to następcza kontrola proceduralna, polegająca na badaniu dochowania ustanowionych wymogów postępowania prawotwórczego, a nie kontrola materialna, o którą wystąpił wnioskodawca w niniejszej sprawie, prowadzić może do oceny konstytucyjności (legalności) całego aktu normatywnego.

2.3. Mając na uwadze powyższe, Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że określone w uchwale Rady Miejskiej w Lęborku konstytucyjne podstawy kontroli są nieadekwatne w odniesieniu do badania zgodności całej zakwestionowanej ustawy. Okoliczność ta, zgodnie z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK, stanowi przesłankę odmowy nadania wnioskowi dalszego biegu.

3. Trybunał Konstytucyjny zwraca również uwagę, że w treści wniosku złożonego do Trybunału, zostało przywołane brzmienie uchwały Rady Miejskiej w Lęborku z 27 listopada 2003 r. (Nr XV-143/2003), zgodnie z którym przedmiotem kontroli jest ustawa z dnia 26 lipca 2001 r. o nabywaniu przez użytkowników wieczystych prawa własności nieruchomości (Dz. U. Nr 113, poz. 1209 ze zm.).

Jednocześnie zarzut naruszenia art. 21 ust. 1, art. 64 ust. 2, art. 165 ust. 1 i art. 167 ust. 2 Konstytucji wnioskodawca stawia wyłącznie wobec art. 1 powyższej ustawy. W konsekwencji, jedynie w stosunku do art. 1 zaskarżonej ustawy przedstawia dowody popierające zarzut naruszenia wskazanych przepisów Konstytucji.

3.1. Trybunał Konstytucyjny stwierdza zatem, że wniosek pochodzi od podmiotu nieuprawnionego, gdyż zawężając przedmiot kontroli, nie mieści się w granicach ustalonych w uchwale Rady Miejskiej w Lęborku.

W tym stanie rzeczy, z uwagi na brak spełnienia przesłanek wymaganych do tego, aby wniosek mógł stanowić podstawę badania konstytucyjności zaskarżonej ustawy przez Trybunał Konstytucyjny, należało orzec jak w sentencji.

2