75

POSTANOWIENIE

z dnia 7 października 2003 r.

Sygn. akt Ts 143/03

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Teresa Dębowska-Romanowska

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Andrzeja Dratwy w sprawie zgodności:

1) art. 1 pkt 53 i 54 ustawy z dnia 7 stycznia 2000 r. o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz innych ustaw (Dz. U. Nr 6, poz. 70) z art. 2 w zw. z art. 20, art. 21 ust. 1 i 2, art. 32 ust. 1 i 2 oraz art. 64 ust. 1, 2 i 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

2) art. 129 ust. 1 i art. 130 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2000 r. Nr 46, poz. 543 ze zm.) z art. 20, art. 21 ust. 1 i 2, art. 32 ust. 1 i 2, art. 64 ust. 1, 2 i 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej z 8 sierpnia 2003 r. pełnomocnik skarżącego zakwestionował:

1) zgodność z art. 2 w zw. z art. 20, art. 21 ust. 1 i 2, art. 32 ust. 1 i 2 oraz art. 64 ust. 1, 2 i 3 Konstytucji - art. 1 pkt 53 i 54 ustawy z 7 stycznia 2000 r. o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz innych ustaw (dalej: ustawa nowelizująca);

2) zgodność z art. 20, art. 21 ust. 1 i 2, art. 32 ust. 1 i 2 oraz art. 64 ust. 1, 2 i 3 Konstytucji - art. 129 ust. 1 oraz art. 130 ust. 1 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (dalej: u.g.n.).

Przepisom ustawy nowelizującej zarzucił skarżący, że naruszają konstytucyjną zasadę lex retro non agit wobec osób wywłaszczonych przed datą wejścia w życie tej ustawy, a którym nie przyznano, ani nie wypłacono słusznego odszkodowania za wywłaszczoną nieruchomość. Z kolei niekonstytucyjności unormowań u.g.n. upatruje skarżący w takim uregulowaniu kwestii ustalania wysokości odszkodowania za utraconą nieruchomość, które zakłada, że ustalenie to następuje według stanu i wartości nieruchomości z dnia wydania decyzji o wywłaszczeniu, jeżeli dotyczy to wywłaszczeń przeprowadzonych przed dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej.

Skarga sformułowana została w oparciu o następujący stan faktyczny. Decyzją z 16 marca 2001 r. (nr GN.GWO/7221/NW/C/Pd/424/91/JM) Starosta Powiatu Warszawskiego ustalił odszkodowanie za nieruchomość przejętą dekretem z 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy i przyznał je skarżącemu, zobowiązując jednocześnie Starostę Powiatu Warszawskiego oraz Zarząd Gminy Warszawa-Centrum do wypłaty tak określonego odszkodowania. Wskutek odwołania wniesionego przez Burmistrza Gminy Warszawa-Centrum, Wojewoda Mazowiecki - decyzją z 16 lipca 2001 r. (nr GGN.II.7724/D-19/01/LG) - uchylił decyzję Starosty i przekazał temu organowi sprawę do ponownego rozpatrzenia. W uzasadnieniu wskazał, że w świetle przepisów ustawy nowelizującej ustalenie odszkodowania winno nastąpić według stanu i wartości wywłaszczonej nieruchomości na dzień 21 listopada 1945 r., tj. dzień wejścia w życie dekretu, na podstawie którego poprzednicy prawni skarżącego zostali pozbawieni z mocy prawa własności nieruchomości. Skargę na decyzję Wojewody Mazowieckiego wniósł skarżący, podnosząc że odszkodowanie ustalone zostało w sposób prawidłowy, zaś Wojewoda nie miał podstaw do uchylania decyzji organu I instancji. Wyrokiem z 10 kwietnia 2003 r. (sygn. akt I S.A. 2253/01) Naczelny Sąd Administracyjny skargę oddalił. W uzasadnieniu Sąd podzielił argumentację Wojewody Mazowieckiego, iż w sprawie winien znaleźć zastosowanie art. 130 u.g.n. w brzmieniu nadanym temu przepisowi przez ustawę nowelizującą. W konkluzji uzasadnienia stwierdzono, że w sprawie konieczne jest ponowne ustalenie wysokości odszkodowania według aktualnego brzmienia art. 130 ust. 1 u.g.n., co stanowić będzie przedmiot ponownego postępowania.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Skardze konstytucyjnej nie może być nadany dalszy bieg, albowiem nie spełnia ona przesłanek dopuszczalności występowania z tego rodzaju środkiem ochrony wolności i praw.

Zgodnie z treścią art. 79 ust. 1 Konstytucji, skarga konstytucyjna stanowi środek ochrony konstytucyjnych wolności lub praw, przed ich naruszeniem zaistniałym wskutek zastosowania wobec skarżącego zakwestionowanych w skardze przepisów ustawy lub innego aktu normatywnego. Legitymacja do wystąpienia ze skargą konstytucyjną aktualizuje się w sytuacji, gdy w indywidualnej sprawie skarżącego dojdzie do rzeczywistego i aktualnego naruszenia jego konstytucyjnych wolności lub praw. Materialnym przejawem takiego naruszenia jest ostateczne orzeczenie sądu lub organu administracji publicznej, które charakteryzuje się dwoma przymiotami. Po pierwsze, podstawą prawną jego wydania były zaskarżone uregulowania ustawy lub innego aktu normatywnego. Po drugie, orzeczenie to spowodowało niedozwoloną - w świetle unormowań konstytucyjnych - ingerencję w sferę konstytucyjnie chronionych wolności lub praw skarżącego. Należy jeszcze raz podkreślić, że skarga konstytucyjna stanowi specyficzny środek inicjowania przed Trybunałem Konstytucyjnym kontroli norm prawnych. Kontrola ta ma bowiem charakter quasi-konkretny, tzn. przesłanką jej wszczęcia jest wykazanie, że kwestionowane przepisy znalazły już zastosowanie w indywidualnej sprawie skarżącego i na ich podstawie doszło do wydania orzeczenia, które naruszyło jego konstytucyjne wolności lub prawa. W związku z tym nie jest dopuszczalne inicjowanie w tym trybie kontroli, której przedmiot stanowią przepisy dopiero w przyszłości mające mieć zastosowanie w sprawie skarżącego. Nie jest także dozwolone występowanie ze skargą w sprawie, w której orzeczenie naruszające - w ocenie skarżącego - jego konstytucyjne wolności lub prawa zostanie dopiero wydane.

W ocenie Trybunału Konstytucyjnego, z ostatnią z opisanych wyżej sytuacji mamy do czynienia w przypadku niniejszej skargi konstytucyjnej. Istoty niekonstytucyjności kwestionowanych przepisów upatruje skarżący w uregulowanym w nich sposobie ustalania wysokości odszkodowania za wywłaszczoną nieruchomość. Metoda przyjęta przez prawodawcę w ustawie nowelizującej, polegająca na obliczaniu wysokości odszkodowania, w stosunku do całej kategorii osób wywłaszczonych, wedle stanu i wartości nieruchomości z dnia wywłaszczenia, narusza - zdaniem skarżącego - cały szereg konstytucyjnych wolności i praw. Należy jednak zauważyć, że w sprawie skarżącego kwestionowane przepisy dały podstawę do wydania orzeczenia, skutkiem którego uchylona została decyzja Starosty, ustalająca wysokość odszkodowania za wywłaszczoną nieruchomość. Problem zgodnego z obowiązującym stanem prawnym ustalenia wysokości odszkodowania został tym samym przekazany do ponownego rozpoznania przez organ I instancji. Podkreślił to w swoim uzasadnieniu także Naczelny Sąd Administracyjny, oddalając skargę skarżącego na decyzję Wojewody Mazowieckiego. Stwierdzić wobec tego należy, że w sprawie skarżącego nie doszło jeszcze do ostatecznego rozstrzygnięcia problemu wysokości odszkodowania za wywłaszczoną nieruchomość. A właśnie z tym problemem wiąże skarżący wszystkie zarzuty, jakie kieruje wobec przepisów ustawy nowelizującej i u.g.n. Okoliczności wskazane wyżej nie pozwalają wobec tego przyjąć, że w sprawie, w związku z którą sformułowano skargę konstytucyjną doszło do wydania orzeczenia wykazującego kwalifikację, o której mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji. Wprawdzie bowiem zaskarżone przepisy dały normatywną podstawę do wydania orzeczeń (decyzji, wyroku NSA), niemniej jednak nie można przyjąć, że orzeczenia te w sposób aktualny i rzeczywisty naruszyły wymienione w skardze konstytucyjne wolności lub prawa skarżącego. Skoncentrowanie zarzutów na problemie sposobu ustalania wysokości odszkodowania za wywłaszczoną nieruchomość spowodowało, że niniejsza skarga konstytucyjna skierowana została przedwcześnie, zanim jeszcze doszło do ostatecznego rozstrzygnięcia tego problemu w odniesieniu do skarżącego.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, działając na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.), orzeka się jak w sentencji.

3