113

POSTANOWIENIE

z dnia 10 września 2003 r.

Sygn. akt Ts 194/02

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Biruta Lewaszkiewicz-Petrykowska

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej LPP S.A. o stwierdzenie zgodności:

art. 1 pkt 3 w związku z art. 2 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 156, poz. 1019) z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej LPP S.A. wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 24 grudnia 2002 r., wniesiono o stwierdzenie niezgodności art. 1 pkt 3 w związku z art. 2 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 156, poz. 1019) - w zakresie w jakim przepisy te pozbawiły pracodawców zatrudniających, w okresie od 1 stycznia 1998 r. do 21 grudnia 1998 r., nie mniej niż 25 i nie więcej niż 50 osób w tym osób niepełnosprawnych, co najmniej w takiej liczbie, że wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych był wyższy niż 7%, ulgi w podatku dochodowym od osób prawnych - z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

W oparciu o zaskarżone przepisy Naczelny Sąd Administracyjny, Ośrodek Zamiejscowy w Gdańsku, wyrokiem z 24 lipca 2002 r. (sygn. akt I SA/Gd 2420/99) oddalił skargę na decyzję Izby Skarbowej w Gdańsku z 16 listopada 1999 r. (IS. Bp/MS/82/271/99) utrzymującej w mocy decyzję Urzędu Skarbowego z 2 września 1999 r. (I US I-1/730/16/99) w przedmiocie określenia zobowiązania i zaległości podatkowej w podatku dochodowym od osób prawnych za rok 1998.

Zdaniem skarżącej podstawy tych rozstrzygnięć naruszają jej konstytucyjne wolności wyrażone w art. 2 Konstytucji. W uzasadnieniu wskazano, iż w wyniku retroaktywnego działania zakwestionowanej regulacji, skarżąca została pozbawiona praw nabytych do ulgi w podatku dochodowym od osób prawnych. Precyzując treść naruszonych wolności, pełnomocnik skarżącej odwołał się do zasady zaufania do państwa i stanowionego przezeń prawa oraz zasady bezpieczeństwa prawnego wyrażających się w zasadach niedziałania prawa wstecz, ochrony praw słusznie nabytych oraz zakazie wprowadzania zmian w prawie podatkowym w czasie trwania roku podatkowego.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji podstawową przesłanką dopuszczalności merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej jest wskazanie w niej konstytucyjnego prawa bądź wolności, przysługującego skarżącemu. Formalnym wyrazem tej przesłanki jest wskazanie przez skarżącą tej wolności lub prawa, które zostały naruszone rozstrzygnięciem opartym na zaskarżonym przepisie (art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym). W ocenie Trybunału Konstytucyjnego powyższa przesłanka nie została w niniejszej sprawie spełniona. Pełnomocnik skarżącej wskazał na art. 2 Konstytucji i wywodzone z niego zasady zaufania do państwa i stanowionego przezeń prawa oraz bezpieczeństwa prawnego, upatrując w nich podlegających ochronie w trybie skargi, konstytucyjnych wolności skarżącej. Zdaniem Trybunału zasady wskazane przez skarżącą są niewątpliwie elementami klauzuli „państwa prawnego”, jednak żadna z tych zasad nie przybiera postaci konstytucyjnej wolności lub prawa (podmiotowego), które mogłyby korzystać z ochrony realizowanej w trybie skargi konstytucyjnej. W postępowaniu skargowym zarzut naruszenia wskazanych zasad mógłby być rozpoznany przez Trybunał Konstytucyjny tylko w razie, gdyby skarżący powołał się na to, że niezgodność z tymi zasadami spowodowała naruszenie przysługujących mu konstytucyjnych wolności lub praw. Zarzut niezgodności z tymi zasadami mógłby być więc rozpatrywany wyłącznie w ramach oceny sposobu naruszenia konstytucyjnych wolności i praw (por. postanowienie z 26 czerwca 2002 r., sygn. SK 1/02, OTK ZU nr 4/2002, poz. 53). Oparcie skargi konstytucyjnej na samoistnym zarzucie naruszenia art. 2 Konstytucji zobowiązuje więc skarżącego do precyzyjnego określenia praw bądź wolności wywodzonych z treści tego przepisu, których naruszenie podnoszone jest w skardze. Chodzi przy tym o wskazanie konstytucyjnych praw bądź wolności przyjmujących normatywną postać praw podmiotowych (por. Z. Czeszejko-Sochacki, L. Garlicki, J. Trzciński, Komentarz do ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, Warszawa 1999, s. 159). Powyższego wymogu nie spełnia natomiast wskazanie tych jedynie norm prawnych, które przyjmując postać zasad ustroju, adresowane są w pierwszym rzędzie do prawodawcy, wyznaczając sposób wykorzystywania przez niego kompetencji do normowania określonych dziedzin życia publicznego.

Z argumentacji skargi nie wynika, iż w ramach powołanych zasad zostały naruszone przysługujące skarżącej konstytucyjne wolności lub prawa, przybierające normatywną postać publicznych praw podmiotowych. Samo powołanie szeregu zasad ustrojowych dekodowanych z treści art. 2 Konstytucji nie może być utożsamiane z wyczerpaniem ustawowej przesłanki wskazania takich unormowań, które można uznać za podstawę do konstruowania konkretnych przysługujących skarżącej praw podmiotowych. Wbrew twierdzeniom skarżącej art. 2 Konstytucji nie wyraża też publicznego prawa podmiotowego, z którego płynąłby zakaz pozbawiania obywateli praw podmiotowych o randze ustawowej lub zakaz ograniczania tych praw w stopniu naruszającym istotę danego prawa bez pełnego ekwiwalentu. W świetle powyższego należy stwierdzić, że wskazanie jedynie norm ustrojowych, adresowanych w pierwszym rzędzie do prawodawcy nie wyczerpuje dyspozycji art. 79 ust. 1 Konstytucji RP, zgodnie z którą prawo do wystąpienia ze skargą konstytucyjną przysługuje „każdemu, czyje konstytucyjne prawa lub wolności zostały naruszone”.

Reasumując należy stwierdzić, że w skardze konstytucyjnej nie wskazano konstytucyjnych praw skarżącej oraz sposobu ich naruszenia przez przepisy będące przedmiotem zaskarżenia, tym samym nie spełniono wymogu z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.).

Niezależnie od powyższego należy zauważyć, iż w stanie prawnym miarodajnym dla niniejszej sprawy, brak było przepisu pozwalającego określić krąg podmiotowy podatników uprawnionych do skorzystania z ulgi. Zakres ten wyznaczony został w treści art. 21 ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz o zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, jednakże zgodnie z art. 70 pkt 2 tejże ustawy, przepis ten wchodził w życie dopiero 1 stycznia 1999 r. Z uwagi na to, od 1 stycznia 1998 r. do dnia wejścia w życie art. 68a o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz o zatrudnianiu osób niepełnosprawnych dodanego przez kwestionowane przepisy, ulga ta de facto nie przysługiwała. Dzięki wejściu w życie art. 68a, podatnicy nabyli prawo do ulgi z mocą wsteczną. Przepis ten uzupełniał więc lukę, jaka istniała od 1 stycznia 1998 r., polegającą na tym, że wprowadzono ulgę nie określając równocześnie kręgu podmiotów uprawnionych do korzystania z niej.

Biorąc powyższe pod uwagę, Trybunał Konstytucyjny na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, postanowił odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

3