14

POSTANOWIENIE

z dnia 21 lutego 2003 r.

Sygn. akt Ts 129/02

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Marek Safjan

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Idea-Nord Spółka z o.o. w sprawie zgodności:

* 13 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 25 czerwca 1996 r. w sprawie ustanowienia specjalnej strefy ekonomicznej w województwie suwalskim (Dz. U. Nr 93, poz. 421) z art. 2, art. 21 ust. 1, art. 31 ust. 2 zd. 2, art. 64 ust. 1 i 2 oraz art. 217 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej z 20 września 2002 r. (data nadania w urzędzie pocztowym) pełnomocnik skarżącej - Idea-Nord Spółka z o.o. zakwestionował zgodność * 13 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 25 czerwca 1996 r. w sprawie ustanowienia specjalnej strefy ekonomicznej w województwie suwalskim (dalej: rozporządzenie) z Konstytucją RP. Zaskarżonemu przepisowi zarzucił, że narusza - wyprowadzane z art. 2 Konstytucji - zasady pewności prawa i wyłączności ustawy w zakresie określania podstaw opodatkowania. Zdaniem skarżącej, unormowanie problemu utraty ulgi podatkowej w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych w rozporządzeniu, poza granicami upoważnienia ustawowego, skutkować winno także uznaniem jego niezgodności z art. 92 Konstytucji. W skardze wskazano również na art. 21 ust. 1, art. 31 ust. 2 zd. 2, art. 64 ust. 1 i 2 oraz art. 217 Konstytucji, jako na przepisy mające wyznaczać układ odniesienia dla kontroli zaskarżonego przepisu rozporządzenia.

Skarga została sformułowana w oparciu o następujący stan faktyczny. Decyzją z 17 października 2000 r. (skorygowaną decyzją z 31 stycznia 2001 r.) Inspektor Kontroli Skarbowej określił zobowiązanie podatkowe skarżącej w podatku dochodowym od osób prawnych, zaległość podatkową za 1999 r. i odsetki za zwłokę. Organ skarbowy ustalił, że skarżąca prowadziła w okresie od lipca do października 1999 r. działalność gospodarczą poza terenem Suwalskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. W konsekwencji tego przyjął, że skarżąca utraciła w ten sposób status podmiotu działającego wyłącznie na terenie strefy, uprawniający (na mocy * 5 i * 6 rozporządzenia) do ulg w podatku dochodowym od osób prawnych. Odwołując się wobec tego do treści zaskarżonego * 13 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia, organ podatkowy naliczył podatek dochodowy od nie opodatkowanego dochodu skarżącej, za cały 1999 r. Decyzję powyższą utrzymała w mocy Izba Skarbowa w Białymstoku (decyzja z 23 kwietnia 2001 r.). W wyniku skargi skarżącej na decyzję Izby Skarbowej, Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z 14 maja 2002 r. (doręczonym skarżącej 20 czerwca 2002 r.) uchylił zaskarżoną decyzję. W uzasadnieniu wyroku Sąd uznał za prawidłowe ustalenia organów podatkowych dotyczące prowadzenia przez skarżącą działalności poza terenem specjalnej strefy ekonomicznej. Zakwestionował natomiast pogląd, zgodnie z którym utrata prawa do zwolnień w podatku dochodowym obejmować winna cały okres 1999 r., nie zaś okres od daty, gdy skarżąca utraciła przymiot podmiotu uprawnionego, w myśl * 2 pkt 4 rozporządzenia. Z tych przyczyn Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że zaskarżona decyzja w części określającej podatek dochodowy od osób prawnych za okres od stycznia do czerwca 1999 r. nie znajduje uzasadnienia prawnego.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Skardze konstytucyjnej nie może być nadany dalszy bieg.

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji skarga konstytucyjna stanowi środek ochrony konstytucyjnych wolności lub praw służący wyeliminowaniu z systemu prawnego przepisów ustawy lub innego aktu normatywnego, które stanowiły podstawę ostatecznego orzeczenia sądu lub organu administracji publicznej, naruszającego określone w Konstytucji prawa, wolności lub obowiązki skarżącego. Korzystanie ze skargi konstytucyjnej możliwe jest wyłącznie na zasadach określonych w ustawie. Precyzująca te zasady ustawa z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym przewiduje w art. 46 ust. 1, że skarga konstytucyjna może być wniesiona po wyczerpaniu drogi prawnej, o ile droga ta jest przewidziana, w ciągu 3 miesięcy od dnia doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia. Ustanowienie wymogu wyczerpania przez skarżącego przysługującej drogi prawnej podyktowane zostało dwojakiego rodzaju przyczynami. Po pierwsze, gwarantuje to doprowadzenie przez skarżącego w jego indywidualnej sprawie do wydania orzeczenia, które w istocie wykazywać będzie przymiot „ostateczności”. Po drugie, odzwierciedla subsydiarny jedynie charakter instytucji skargi konstytucyjnej, jako środka ochrony konstytucyjnych wolności i praw, który w założeniu nie ma zastępować dostępnych jeszcze dla skarżącego w danej sprawie procedur i instytucji.

Uwzględniając treść orzeczeń wydanych w sprawie skarżącej, zwłaszcza zaś wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 14 maja 2002 r., stwierdzić należy, że powyższy wymóg nie został spełniony. Przede wszystkim w sprawie skarżącej nie doszło do wydania ostatecznego orzeczenia, któremu przypisać można by skutki w postaci aktualnego i rzeczywistego naruszenia konstytucyjnych wolności lub praw skarżącej. Uchylenie wspomnianym wyżej wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego decyzji Izby Skarbowej w Białymstoku z 23 kwietnia 2001 r. powoduje bowiem w konsekwencji, że nie zostało zakończone postępowanie zainicjowane decyzją Inspektora Kontroli Skarbowej w Białymstoku z 31 stycznia 2001 r., określającą zobowiązanie podatkowe skarżącej w podatku dochodowym od osób prawnych, zaległość podatkową za 1999 r. i odsetki za zwłokę. Ponieważ z tą właśnie decyzją wiąże skarżąca zarzut naruszenia konstytucyjnych wolności i praw, stwierdzić należy, że rozstrzygnięcie to nie wykazuje - koniecznego w świetle art. 79 ust. 1 Konstytucji - przymiotu ostateczności. Dopóki toczy się postępowanie w sprawie określenia zobowiązań podatkowych skarżącej, nie można tym samym uznać, że wyczerpana została przysługująca jej droga prawna.

Nie można przy tym zgodzić się ze stanowiskiem skarżącej, jakoby w jej sprawie nie doszło jedynie do dokonania przez organy podatkowe stosownych operacji rachunkowych, wyrażonych w odpowiedniej decyzji wymiarowej. W konsekwencji, skarżąca kwestionuje również celowość ponownego występowania ze skargą na ewentualną nową decyzję do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Takie stanowisko zapoznaje wskazywany już subsydiarny i szczególny charakter skargi konstytucyjnej. Powoduje ono niedopuszczalne oderwanie instytucji skargi konstytucyjnej od płaszczyzny stosowania zakwestionowanych w niej przepisów w konkretnej, indywidualnej sprawie skarżącej. Związek ten wyrażony jest w pierwszym rzędzie w konstytucyjnym wymogu uzyskania w danej sprawie ostatecznego orzeczenia sądu lub organu administracji publicznej. Doprowadzenie w sprawie do wydania tego rodzaju orzeczenia uaktualnia dopiero legitymację skarżącej do zainicjowania kontroli konstytucyjności przepisów, które stanowiły normatywną podstawę tego orzeczenia. Trzeba przy tym podkreślić, że wymóg uzyskania w sprawie prawomocnego wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego nie może być traktowany w sposób wyłącznie formalistyczny. Zainicjowanie przez skarżącą ponownie postępowania sądowo-administracyjnego otwiera bowiem drogę do uruchomienia konkretnej (incydentalnej) kontroli kwestionowanych przepisów rozporządzenia. Może ją przeprowadzić orzekający w sprawie Naczelny Sąd Administracyjny, bądź też - wskutek pytania prawnego - Trybunał Konstytucyjny. Warto przy tym zauważyć, że tego rodzaju kontrola nie podlega takim ograniczeniom w zakresie konstruowania wzorca dla weryfikacji kwestionowanych przepisów rozporządzenia, jakie charakterystyczne są dla instytucji skargi konstytucyjnej.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, działając na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.), orzeka się jak w sentencji.

3