73

POSTANOWIENIE

z dnia 12 grudnia 2001 r.

Sygn. Ts 89/01

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Wiesław Johann

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Małgorzaty Wojdylak w sprawie zgodności:

Art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 4 października 1991 r. o zmianie niektórych warunków przygotowania inwestycji budownictwa mieszkaniowego w latach 1991-1995 oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. Nr 103, poz. 446);

Art. 6 ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 20 stycznia 1990 r. o zmianach w organizacji i działalności spółdzielczości (Dz.U. Nr 6, poz. 36 ze zm.);

Przepisu * 2 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 5 czerwca 1990 r. w sprawie zasad i trybu przejęcia przez wojewodów list kandydatów zarejestrowanych w związkach spółdzielni mieszkaniowych, a także obsługi i kierowania kandydatów do spółdzielni mieszkaniowych (Dz.U. Nr 40, poz. 230) z art. 32 i art. 64 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej

p o s t a n a w i a :

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

Uzasadnienie:

W skardze konstytucyjnej z 4 lipca 2001 r. (data nadania skargi w urzędzie pocztowym) pełnomocnik z urzędu skarżącej - Małgorzaty Wojdylak - zakwestionował zgodność z Konstytucją przepisów trzech aktów normatywnych:

1) art. 7 ust. 1 ustawy z 4 października 1991 r. o zmianie niektórych warunków przygotowania inwestycji budownictwa mieszkaniowego w latach 1991-1995 oraz o zmianie niektórych ustaw;

2) art. 6 ust. 2 i ust. 3 ustawy z 20 stycznia 1990 r. o zmianach w organizacji i działalności spółdzielczości;

3) przepisu * 2 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 5 czerwca 1990 r. w sprawie zasad i trybu przejęcia przez wojewodów list kandydatów zarejestrowanych w związkach spółdzielni mieszkaniowych, a także obsługi i kierowania kandydatów do spółdzielni mieszkaniowych.

Pierwszy z zakwestionowanych przepisów przewiduje, że kandydaci do spółdzielni mieszkaniowych objęci limitami prowadzonymi przez wojewodów lub zarejestrowani w spółdzielniach mieszkaniowych, którzy do końca 1990 r. zgromadzili wymagane wkłady mieszkaniowe, są pełnoletni i nie posiadają samodzielnych mieszkań bądź mieszkają w lokalach, w których na osobę przypada mniej niż 5 m² powierzchni mieszkaniowej, mogą otrzymać rekompensatę pieniężną w wysokości 10% średniej w danym województwie ceny mieszkania w spółdzielczym wielorodzinnym budownictwie mieszkaniowym o powierzchni 50 m², obliczonej przez wojewodę według stanu na dzień wypłaty tej rekompensaty. W myśl art. 6 ust. 2 ustawy opisanej w pkt 2) z dniem 7 lutego 1990 r. (data wejścia w życie tej ustawy) wojewodowie przejęli prowadzenie list kandydatów zarejestrowanych w związkach spółdzielni mieszkaniowych. Wydane na podstawie art. 6 ust. 3 ustawy rozporządzenie Rady Ministrów, przewiduje w § 2 pkt 1, że prowadzenie list przez wojewodę obejmuje aktualizację i prowadzenie rejestru kandydatów na członków spółdzielni mieszkaniowych.

Zakwestionowanym w skardze przepisom pełnomocnik postawił zarzut niezgodności z art. 32 i art. 64 Konstytucji RP. W uzasadnieniu wskazał na brak bliższej definicji pojęcia “wymagany wkład mieszkaniowy”, prowadzący do nierównego traktowania kandydatów do spółdzielni mieszkaniowych. Odmowa przyznania skarżącej rekompensaty pieniężnej, o której mowa w art. 7 ust. 1 ustawy opisanej w pkt 1), skutkuje - zdaniem pełnomocnika - naruszeniem praw majątkowych skarżącej, wynikających z art. 64 Konstytucji.

Skarga sformułowana została w oparciu o następujący stan faktyczny. Decyzjami z 4 kwietnia 1995 r. i z 18 marca 1997 r. Wojewoda Toruński a następnie Prezes Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast odmówili skarżącej przyznania rekompensaty pieniężnej na cele mieszkaniowe dla kandydatów do spółdzielni mieszkaniowych. Wyrokiem z 4 lutego 1998 r. (sygn. akt 672/97) Naczelny Sąd Administracyjny uchylił powyższe decyzje. Rozpatrując ponownie wniosek skarżącej Wojewoda Toruński, decyzją z 21 maja 1998 r., odmówił raz jeszcze przyznania rekompensaty uznając, że skarżąca nie spełniła ustawowego warunku zgromadzenia wkładu mieszkaniowego. Rozstrzygnięcie to utrzymał w mocy Prezes Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast (decyzja z 10 lipca 1998 r.), zaś skarga skarżącej do Naczelnego Sądu Administracyjnego została oddalona wyrokiem z 6 maja 1999 r. (sygn. akt 1265/98). Wyrok ten został doręczony skarżącej wraz z uzasadnieniem 16 czerwca 1999 r.

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego wezwano pełnomocnika skarżącej do uzupełnienia braków formalnych skargi konstytucyjnej. W piśmie z 17 października 2001 r. pełnomocnik - obok powołanych wyżej rozstrzygnięć - wskazał na dwa orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego z 27 lutego 2001 r. (sygn. akt I SA 1265/98 i I SA 1193/00), uzasadniające - w jego ocenie - wyczerpanie przez skarżącą przysługującej jej drogi prawnej. Zarzut niekonstytucyjności przepisów zamieszczonych w pozostałych zakwestionowanych aktach normatywnych uzasadnił tym, że w ich świetle brak jest organu kompetentnego do określania wysokości wkładu mieszkaniowego, od którego uzależnione jest otrzymanie rekompensaty pieniężnej.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Skardze konstytucyjnej nie może być nadany dalszy bieg.

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji, warunkiem merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej jest wydanie przez sąd lub organ administracji publicznej ostatecznego orzeczenia o konstytucyjnych prawach lub wolnościach przysługujących skarżącemu, którego normatywną podstawę stanowiło unormowanie zakwestionowane w skardze. Zasady, na których dopuszczalne jest występowanie z tego rodzaju środkiem ochrony precyzuje ustawa o Trybunale Konstytucyjnym. Zgodnie z art. 46 ust. 1 tej ustawy, ze skargą wystąpić można po wyczerpaniu przysługującej w danej sprawie drogi prawnej, w ciągu trzech miesięcy od dnia doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia.

W ocenie Trybunału Konstytucyjnego ta podstawowa przesłanka dopuszczalności występowania ze skargą konstytucyjną nie została w niniejszej sprawie wypełniona. Uzasadniając spełnienie wymogu wyczerpania drogi prawnej pełnomocnik wskazuje na cały szereg orzeczeń Naczelnego Sądu Administracyjnego, z których jednakże tylko jedno realizuje wymagania stawiane orzeczeniu, o którym mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji.

W ocenie Trybunału Konstytucyjnego walor taki wykazuje wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 6 maja 1999 r. (sygn. akt I SA 1265/98). Orzeczeniem tym oddalono skargę skarżącej na decyzję w przedmiocie odmowy przyznania jej rekompensaty pieniężnej. Od daty doręczenia skarżącej tego wyroku (tj. od 16 czerwca 1999 r.) rozpoczął też bieg 3-miesięczny termin do wystąpienia ze skargą konstytucyjną, o którym mowa w art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. Ponieważ skarga skierowana została do Trybunału Konstytucyjnego 4 lipca 2001 r. (data nadania skargi w urzędzie pocztowym) stwierdzić należy przekroczenie terminu do jej złożenia. Na stwierdzenie przekroczenia terminu nie ma przy tym wpływu zwrócenie się przez skarżącą do Sądu Rejonowego w Inowrocławiu z wnioskiem o ustanowienie adwokata z urzędu dla sporządzenia skargi konstytucyjnej. Skarżąca wystąpiła z takim wnioskiem 9 maja 2001 r., a więc już po upływie terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej. Tym samym nawet uwzględniając (zgodnie z art. 48 ust. 2 zd. 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym), że do czasu rozstrzygnięcia przez sąd wniosku o ustanowienie adwokata z urzędu nie biegnie termin do wniesienia skargi, stwierdzić należy, że niniejszą skargę złożono z jego przekroczeniem.

Należy podkreślić, że inne wskazane w piśmie pełnomocnika orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego nie mogą być uznane za spełniające wymogi, o których mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji. W szczególności nie wykazuje takiej kwalifikacji postanowienie tego Sądu z 27 lutego 2001 r. (sygn. akt I SA 1265/98) odrzucające wniosek skarżącej o wznowienie postępowania zakończonego wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z 6 maja 1999 r. W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego dotyczącym skargi konstytucyjnej, wielokrotnie podkreślano znaczenie kolejności wyliczenia form orzeczeń, sformułowanego w art. 46 ust. 1 in fine ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. Ma ono oddawać priorytet prawomocnych wyroków sądowych, czego konsekwencją jest nałożenie na skarżącego obowiązku doprowadzenia w pierwszej kolejności do uzyskania w indywidualnej sprawie prawomocnego wyroku sądowego. W postępowaniu administracyjnym wiąże się więc to z koniecznością skierowania skargi na decyzję administracyjną i uzyskania tą drogą prawomocnego orzeczenia sądu administracyjnego. W sytuacji doręczenia skarżącemu tego rodzaju orzeczenia podejmowanie przez niego innych środków prawnych, zmierzających do uzyskania w sprawie innych prawomocnych orzeczeń nie może pozostawać bez uszczerbku dla biegu terminu do złożeniu skargi konstytucyjnej (por. postanowienie TK z 14 marca 2001 r., sygn. Ts 7/01, OTK ZU Nr 5/01, poz. 147). Waloru orzeczenia, o którym mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji nie spełnia tym bardziej wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 27 lutego 2001 r. (sygn. akt I S.A. 1193/00) oddalający wniosek skarżącej o wymierzenie grzywny Wojewodzie Toruńskiemu, mającej stanowić sankcję za niewykonanie wyroku tego Sądu z 4 lutego 1998 r. Oprócz argumentów wskazanych wyżej, należy zauważyć, że wyrok ten nie spełnia innej podstawowej przesłanki, jaką jest wydanie go na podstawie przepisów stanowiących przedmiot skargi konstytucyjnej.

Niezależnie od powyższych okoliczności, samoistnie przesądzających o niedopuszczalności nadania niniejszej skardze dalszego biegu, stwierdzić należy, że w skardze nie dopełniono wymogu wskazania sposobu, w jaki kwestionowane przepisy naruszają prawa lub wolności skarżącej określone w konstytucji. Uzasadnienie skargi sprowadza się przede wszystkim do zarzutu braku legalnej definicji pojęcia “wymagany wkład mieszkaniowy”. W tym zakresie skarga niniejsza zapoznaje podstawowy cel tego środka prawnego, jakim jest eliminowanie z porządku prawnego unormowań naruszających konstytucyjne prawa lub wolności. Uzasadnienie sprowadza się natomiast do wyrażenia ogólnego postulatu de lege ferenda pod adresem ustawodawcy. Odnośnie przepisów zakwestionowanych w pkt. 2) i 3) skargi stwierdzić należy, że jej uzasadnienie nie dostarcza argumentów na poparcie postawionego zarzutu niekonstytucyjności. Ponadto zasadnicze zastrzeżenia budzi spełnienie w tym zakresie wspominanej już przesłanki oparcia orzeczeń wydanych w sprawie skarżącej na tych właśnie przepisach.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, działając na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. Nr 102, poz. 643 ze zm.), orzeka się jak w sentencji.