69

POSTANOWIENIE

z dnia 29 listopada 2001 r.

Sygn. Ts 81/01

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Janusz Trzciński

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Centrum Naukowo-Produkcyjnego Elektroniki Profesjonalnej “RADWAR” S.A. w sprawie zgodności:

1) art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych (tekst jednolity z 1991 r. Dz.U. Nr 18, poz. 80 ze zm.),

2) § 2 pkt 1 oraz § 13 uchwały nr 170 Rady Ministrów z 21 grudnia 1984 r. w sprawie zapewnienia warunków produkcji wyrobu 9 S743 ZT (niepublikowana),

3) § 2 uchwały nr 95/91 Rady Ministrów z 28 czerwca 1991 r. w sprawie wypowiedzenia umów o współpracy Państw - Stron Układu Warszawskiego w dziedzinach utworzenia, produkcji i wzajemnych dostaw środków polowego zautomatyzowanego systemu dowodzenia wojskami (niepublikowana), z art. 2, art. 32, art. 64, art. 20 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej

p o s t a n a w i a :

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

Uzasadnienie:

W skardze konstytucyjnej Centrum Naukowo-Produkcyjnego Elektroniki Profesjonalnej “RADWAR” S.A. z 26 czerwca 2001 r. zarzucono, iż art. art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych (tekst jednolity z 1991 r. Dz.U. Nr 18, poz. 80 ze zm.), § 2 pkt 1 oraz § 13 uchwały nr 170 Rady Ministrów z 21 grudnia 1984 r. w sprawie zapewnienia warunków produkcji wyrobu 9 S743 ZT (niepublikowana), a także § 2 uchwały nr 95/91 Rady Ministrów z 28 czerwca 1991 r. w sprawie wypowiedzenia umów o współpracy Państw - Stron Układu Warszawskiego w dziedzinach utworzenia, produkcji i wzajemnych dostaw środków polowego zautomatyzowanego systemu dowodzenia wojskami (niepublikowana) są niezgodne z art. 2, art. 32, art. 64, art. 20 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Skarżąca spółka wskazała, iż na skutek wydania przez Radę Ministrów uchwały nr 95/91 z 28 czerwca 1991 r. nie mogła sprzedać wyrobów wyprodukowanych w ramach realizacji zobowiązań wynikających z uchwały nr 170 Rady Ministrów z 21 grudnia 1984 r. w sprawie zapewnienia warunków do produkcji wyrobu 9 S743 ZT.

W związku z utraconym z tego tytułu wynagrodzeniem skarżąca wniosła do Sądu Wojewódzkiego w Warszawie powództwo o zasądzenie na jej rzecz odszkodowania od Skarbu Państwa, które to powództwo zostało oddalone wyrokiem z 13 października 1998 r. (sygn. akt IC 559/98), zaś apelacja skarżącej została oddalona przez Sąd Apelacyjny w Warszawie wyrokiem z 1 października 1999 r. (sygn. akt I ACa 498/99). Oddalona została także kasacja od tych orzeczeń wyrokiem Sądu Najwyższego z 14 lutego 2001 r. (sygn. akt I CKN 921/00).

Zdaniem skarżącej doszło do naruszenia przysługującego jej na mocy art. 64 Konstytucji RP prawa majątkowego, jakim jest prawo do odszkodowania. Oznacza to według skarżącej naruszenie prawa własności odnoszące się do istoty tego prawa.

Skarżąca wskazała, iż zakwestionowany w skardze art. 64 ust. 1 ustawy z 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych tworzy nierówność w zakresie prawnej ochrony prawa do odszkodowania, gdyż zawęża ją wyłącznie do przypadków, gdy przedsiębiorstwo państwowe poniosło szkodę “z powodu wykonania decyzji organu sprawującego nadzór”. Nie ma natomiast zastosowania w przypadku, gdy szkoda jest następstwem rozstrzygnięć podejmowanych przez organ nadrzędny w stosunku do organu nadzorczego. Zdaniem skarżącej oznacza to także naruszenie zasady wolności działalności gospodarczej przedsiębiorstw zobowiązanych do wykonywania decyzji innego podmiotu, aniżeli organy sprawujące nadzór i doznających z tego powodu szkody.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji RP przedmiotem skargi konstytucyjnej może być wyłącznie akt normatywny, którego zastosowanie w konkretnej sprawie przez sąd lub organ administracji publicznej miało wpływ na sferę praw, wolności lub obowiązków określonych w Konstytucji. Ów wpływ może polegać zarówno na zmianie sytuacji prawnej skarżącego w tym zakresie, jak też na modyfikacji, w szczególności zaś ograniczeniu instrumentów służących ochronie podmiotowych praw lub wolności konstytucyjnych.

Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie podkreślał, iż przedmiotem skargi konstytucyjnej nie można uczynić braku określonej regulacji normatywnej, której ewentualne obowiązywanie w systemie prawnym skarżący uważa za wskazane w punktu widzenia ochrony przysługujących mu praw lub wolności konstytucyjnych (por. postanowienia TK z: 24 stycznia 1999 r., sygn. Ts 124/98, OTK ZU Nr 1/1999, poz. 8; 5 października 1999 r., sygn. Ts 92/99, OTK ZU Nr 7/1999, poz. 174; 5 października 1999 r., sygn. Ts 50/99, OTK ZU Nr 7/1999, poz. 200; 9 grudnia 1999 r., sygn. Ts 50/99, OTK ZU Nr 7/1999, poz. 201; 8 sierpnia 1999 r., sygn. Ts 61/99, OTK ZU Nr 1/2000, poz. 8; 14 września 1999 r., sygn. Ts 80/99, OTK ZU 1/2000, poz. 14; 22 września 1999 r., sygn. 122/99, OTK ZU Nr 1/2000, poz. 27; 26 października 1999 r. sygn. Ts 126/99, OTK ZU Nr 1/2000, poz. 30; 30 listopada 1999 r., sygn. Ts 128/99, OTK ZU Nr 1/2000, poz. 131).

W sprawie będącej przedmiotem rozpoznania wstępnego zakwestionowano art. 64 ust. 1 ustawy z 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych. Przepis ten stanowi, iż w razie doznania szkody z powodu wykonania decyzji organu sprawującego nadzór, przedsiębiorstwo może żądać od tego organu odszkodowania. Regulacja ta w żadnej mierze nie rozstrzyga sytuacji, w której domniemana szkoda była następstwem działań podjętych przez inny podmiot, w szczególności przez organ władzy publicznej, w ramach przysługujących mu kompetencji. Także interpretowany a contrario art. 64 ust. 1 ustawy nie daje podstaw do wyprowadzenia normy prawnej wykluczającej odpowiedzialność cywilną takiego organu.

Oddalając roszczenia skarżącej spółki Sąd Wojewódzki w Warszawie wprost stwierdził, iż zakwestionowany art. 64 ustawy o przedsiębiorstwie państwowym nie może stanowić podstawy prawnej tych roszczeń. W istocie więc sąd przyjął, iż brak jest regulacji prawnej, z której można by wnioskować o istnieniu takich roszczeń. Art. 64 ust. 1 ustawy o przedsiębiorstwach, ani w sensie pozytywnym, ani negatywnym nie determinował więc normatywnie podjętego przez sąd rozstrzygnięcia o oddaleniu powództwa skarżącej spółki.

Kwestionując zgodność z Konstytucją art. 64 ust. 1 ustawy o przedsiębiorstwach skarżąca spółka zarzuciła w istocie, iż ustawodawca nie wprowadził do ustawy regulacji, które mogłyby stanowić podstawę roszczeń odszkodowawczych przedsiębiorstwa w stosunku do organów władzy publicznej wydających określone akty normatywne. Zarzut ten wszakże nie tyle odnosi się do treści art. 64 ust. 1 ustawy, upatrując w nim znaczeń normatywnych sprzecznych z zasadami konstytucyjnymi, co raczej ową niekonstytucyjność dostrzega w braku ustanowienia przez ustawodawcę normy prawnej, na podstawie której skarżąca spółka mogłaby dochodzić od Skarbu Państwa roszczeń majątkowych związanych z domniemaną szkodą.

Tak określony zarzut nie mieści się wszakże w granicach, jakie dla przedmiotu skargi konstytucyjnej wyznacza art. 79 ust. 1 Konstytucji RP.

Przedmiotu skargi konstytucyjnej nie mógł także stanowić § 2 pkt 1 oraz § 13 uchwały nr 170 Rady Ministrów z 21 grudnia 1984 r. w sprawie zapewnienia warunków produkcji wyrobu 9 S743 ZT (niepublikowana). Rozstrzygnięcie to nie miało bowiem charakteru regulacji o charakterze generalnym i abstrakcyjnym, co stanowi przymiot aktu normatywnego w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji RP. Zgodnie z zakwestionowanymi paragrafami uchwały Rady Ministrów Centrum Naukowo-Produkcyjne Elektroniki Profesjonalnej “Unitra-Radwar” w Warszawie wyznaczone zostało jako producent finalny wyrobu 9 S743 ZT oraz koordynator konstrukcji, technologii i kooperacji, przy czym uznano zadania związane z przygotowaniem i uruchomieniem produkcji tego wyrobu za szczególnie ważne zobowiązując kierowników instytucji i przedsiębiorstw realizujących te zadania do terminowego ich wykonania jako zamówień rządowych.

Odnosząc się do zakwestionowanego w skardze konstytucyjnej § 2 uchwały nr 95/91 Rady Ministrów z 28 czerwca 1991 r. w sprawie wypowiedzenia umów o współpracy Państw - Stron Układu Warszawskiego w dziedzinach utworzenia, produkcji i wzajemnych dostaw środków polowego zautomatyzowanego systemu dowodzenia wojskami (niepublikowana) Trybunał Konstytucyjny stwierdził, iż brak jest przesłanek do przyjęcia, by rozstrzygniecie to uznać za akt normatywny w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji RP. Jego treścią było wypowiedzenie umowy o współpracy Państw-Stron Układu Warszawskiego w dziedzinie produkcji i wzajemnych dostaw środków polowego zautomatyzowanego systemu dowodzenia wojskami. Niezależnie od powyższej okoliczności należy podkreślić, iż akt tego wypowiedzenia nie stanowił podstawy wydania wskazanych w skardze konstytucyjnej orzeczeń sądowych. Wydanie przez Radę Ministrów uchwały Nr 95/91 sądy traktowały jako okoliczność stanu faktycznego, które miało wpływ na nieuzyskanie przez Centrum Naukowo-Produkcyjne Elektroniki Profesjonalnej “Unitra-Radwar” wpływów ze sprzedaży ostatnich sztuk wyrobu 9 S743 ZT.

W tym stanie rzeczy, uznając iż nie zostały spełnione przesłanki merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej określone w art. 79 ust. 1 Konstytucji RP należało odmówić nadania jej dalszego biegu.