37

POSTANOWIENIE

z dnia 29 listopada 2000 r.

Sygn. Ts 99/00

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Andrzej Mączyński

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Jerzego Sz., w sprawie zgodności :

art. 213 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jednolity z 2000 r. Dz.U. Nr 46, poz. 543) z art. 2, art. 31 ust. 3 i art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

Uzasadnienie:

W skierowanej 18 lipca 2000 r. do Trybunału Konstytucyjnego skardze konstytucyjnej skarżący zakwestionował zgodność art. 213 ustawy o gospodarce nieruchomościami z art. 2, art. 31 ust. 3 oraz z art. 64 ust. 1 i ust. 2 Konstytucji RP.

Ze skargą konstytucyjną wystąpiono w związku z następującym stanem faktycznym. Skarżący zgłosił chęć uczestnictwa w przetargu zorganizowanym 18 maja 2000 r. przez Oddział Terenowy Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa w Warszawie. Przedmiot przetargu stanowiły nieruchomości byłego Państwowego Funduszu Ziemi, położone na terenie gminy P. Skarżący zobowiązał się do wpłacenia wadium, przedstawiając w związku z tym zaświadczenie o posiadaniu - wynikających z art. 212 ustawy o gospodarce nieruchomościami - uprawnień do otrzymania ekwiwalentu za mienie nieruchome pozostawione za granicą. Komisja Przetargowa uznając, iż nie doszło do uiszczenia wadium w sposób przewidziany w obowiązujących przepisach, nie dopuściła skarżącego do udziału w przetargu. W odpowiedzi na skargę skarżącego, Dyrektor Oddziału Terenowego Agencji w Warszawie w piśmie z 22 maja 2000 r. wyjaśnił, że działanie Komisji było prawidłowe, albowiem w świetle obowiązujących przepisów wpłata wadium nie może nastąpić w formie zaliczenia wartości mienia zabużańskiego. W ocenie pełnomocnika art. 213 ustawy o gospodarce nieruchomościami, stanowiąc podstawę rozstrzygnięcia podjętego przez Dyrektora Oddziału Terenowego Agencji, ogranicza prawa majątkowe skarżącego, opisane w art. 64 ust. 2 konstytucji. Ograniczenie to zaś wykracza poza kryteria kształtujące tzw. zasadę proporcjonalności, przewidzianą w art. 31 ust. 3 konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji RP przedmiotem skargi konstytucyjnej może być przepis ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o konstytucyjnych prawach, wolnościach albo obowiązkach skarżącego. W niniejszej sprawie pełnomocnik skarżącego wskazuje art. 213 ustawy o gospodarce nieruchomościami, jako na przepis, który spełniać ma powyższą przesłankę. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego stanowisko powyższe nie jest jednak uzasadnione. Już z treści pisma Dyrektora Oddziału Terenowego Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa w Warszawie z 22 maja 2000 r. skierowanego do skarżącego wynika, że podstawą odmowy dopuszczenia skarżącego do udziału w przetargu przeprowadzonym 18 maja 2000 r. był art. 17 ustawy z dnia 29 grudnia 1993 r. o zmianie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. z 1994 r. Nr 1, poz. 3). Zgodnie z jego treścią “do czasu uregulowania w odrębnej ustawie form zadośćuczynienia z tytułu utraty mienia i zasad przywracania własności osobom, które na podstawie art. 81 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (...) złożyły wnioski o zaliczenie wartości mienia nieruchomego pozostawionego poza granicami kraju w związku z wojną rozpoczętą w 1939 r., nie zalicza się wartości tego mienia na pokrycie ceny sprzedaży nieruchomości, wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa”. Aczkolwiek kierunek regulacji przyjętej we wskazanym wyżej przepisie zbliżony jest do dyspozycji art. 213 ustawy o gospodarce nieruchomościami, to jednak porównanie treści obu tych przepisów wskazuje na odmienny zakres przewidzianych w nich unormowań. W związku z tym nie można przyjąć, że zakwestionowany w skardze przepis stanowił podstawę rozstrzygnięcia podjętego w sprawie skarżącego. Pamiętać należy, iż skutkiem kontroli wywołanej wniesieniem skargi konstytucyjnej jest - w razie stwierdzenia niezgodności z konstytucją zakwestionowanego przepisu - pozbawienie go mocy obowiązującej. Choćby z tego względu istotnego znaczenia nabiera kwestia precyzyjnego określenia w skardze jej przedmiotu. Na problem ten wpływa również treść art. 66 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, zgodnie z którym Trybunał jest związany granicami wniosku, pytania prawnego lub skargi. Konsekwencją tego unormowania jest wyłączenie dopuszczalności modyfikowania i korygowania przedmiotu kontroli przez Trybunał Konstytucyjny działający z własnej inicjatywy.

Niezależnie od powyższej okoliczności stwierdzić należy, iż zastrzeżenia wzbudza potraktowanie w niniejszej sprawie pisma Dyrektora Oddziału Terenowego Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa z 22 maja 2000 r. jako ostatecznego orzeczenia, o którym mowa w art. 79 ust. 1 konstytucji. Konkretyzację konstytucyjnego pojęcia “ostateczne orzeczenie” stanowi wyliczenie zawarte w art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, zgodnie z którym podstawą skargi może być prawomocny wyrok, ostateczna decyzja albo inne ostateczne rozstrzygnięcie. W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego podkreślano już, że powyższe wyliczenie nie ma charakteru przypadkowego, lecz akcentuje konieczność doprowadzenia przez skarżącego w danej sprawie - w pierwszej kolejności - do wydania prawomocnego wyroku sądowego. Takie ukształtowanie przesłanek korzystania ze skargi konstytucyjnej podkreśla rolę sądów jako organów w pierwszym rzędzie powołanych do zagwarantowania ochrony praw i wolności w działalności podmiotów stosujących prawo. W niniejszej sprawie skarżący nie podjął żadnych kroków prawnych w kierunku ochrony swoich praw na drodze sądowej. Uznać więc trzeba, że wystąpienie ze skargą konstytucyjną jest przedwczesne, gdyż złożona ona została bez uprzedniego wykorzystania przez skarżącego drogi postępowania sądowego.

Biorąc powyższe pod uwagę, działając na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. Nr 102, poz. 643 ze zm.), orzeka się jak w sentencji.