14

POSTANOWIENIE

z dnia 9 listopada 2000 r.

Sygn. Ts 80/00

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Teresa Dębowska-Romanowska

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Janiny i Tadeusza D., w sprawie zgodności:

art. 393¹⁵ (zdanie drugie) ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) z art. 45 ust. 1 i art. 183 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

Uzasadnienie:

W skardze konstytucyjnej Janiny i Tadeusza D. zarzucono, iż zastosowanie przez Sąd Najwyższy art. 393¹⁵ (zdanie drugie) ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.), spowodowało oddalenie kasacji, a co za tym idzie uniemożliwiło również dokonania - będącej przedmiotem postępowania instancyjnego - czynności prawnej, polegającej na odwołaniu darowizny z powodu rażącej niewdzięczności. W uzasadnieniu wyroku z 2 grudnia 1999 r., Sąd Najwyższy stwierdził brak usprawiedliwionych podstaw kasacyjnych z uwagi na oczywistą bezzasadność wniesionej kasacji. Nie został bowiem naruszony art. 233 § 1 kpc. Nie znalazł również potwierdzenia drugi zarzut kasacji - naruszenie prawa materialnego - art. 898 § 1 kc przez błędną wykładnię, wyrażającą się przyjęciem, iż działaniom pozwanej nie można postawić zarzutu “rażącej niewdzięczności”.

Sąd Najwyższy zauważył w uzasadnieniu na marginesie, iż w sytuacji, gdy uzna, że nie ma naruszeń istotnych przepisów postępowania, a przedmiotem kasacji jest zarzut naruszenia prawa materialnego, przy weryfikacji tego zarzutu Sąd jest “związany” ustaleniami stanu faktycznego, stanowiącymi podstawę wydania zaskarżonego wyroku - w myśl art. 393¹⁵ kpc.

Zdaniem pełnomocnika skarżących zaskarżony przepis, ze względu na założoną w nim niedopuszczalność ponownej weryfikacji stanu faktycznego ustalonego przez sądy niższych instancji, narusza art. 45 ust. 1 i art. 183 ust. 1 Konstytucji RP.

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 4 lipca 2000 r. pełnomocnik skarżących został wezwany do usunięcia braków formalnych wniesionej skargi konstytucyjnej, w szczególności poprzez dokładne określenie praw lub wolności skarżących wynikających z art. 183 ust. 1 Konstytucji RP oraz sposobu ich naruszenia przez art. 393¹⁵ (zdanie drugie) ustawy z 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego oraz dokładne wskazanie, w jaki sposób kwestionowany przepis narusza art. 45 Konstytucji RP.

W piśmie procesowym z 17 lipca 2000 r. pełnomocnik skarżących ograniczył się do stwierdzenia, iż zaskarżony przepis “narusza w sposób bezpośredni konstytucyjne prawo skarżących z art. 45 ust. 1 Konstytucji RP i pośredni z art. 183 ust. 1 Konstytucji RP”. W dalszym ciągu dowodzi, iż związanie Sądu Najwyższego niemiarodajnym - jego zdaniem - stanem faktycznym nie pozwala mu sprawiedliwie orzec i uwzględnić kasacji, co narusza konstytucyjne prawo skarżących do sprawiedliwego rozpatrzenia sprawy przez niezawisły i bezstronny sąd. Odnośnie określenia konstytucyjnych praw lub wolności skarżących wynikających z art. 183 Konstytucji RP, pełnomocnik skarżących wywodzi “prawo” do domagania się nadzoru w zakresie orzekania sprawowanego przez Sąd Najwyższy nad działalnością sądów powszechnych.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Aby doszło do aktualizacji zawartej w art. 393¹⁵ dyspozycji muszą zostać spełnione łącznie trzy przesłanki: 1) brak stwierdzenia naruszeń istotnych przepisów postępowania, 2) stwierdzenie naruszenia prawa materialnego, 3) dokonanie przez sądy niższych instancji ustalenia stanu faktycznego. W niniejszej sprawie druga ze wskazanych przesłanek nie została spełniona, powstaje więc pytanie, czy przepis ten stanowi podstawę wyroku SN z 2 grudnia 1999 r., oddalającego kasację oraz czy wskazany sposób naruszenia konstytucyjnych praw skarżącego jest uzasadniony treścią postawionych w skardze zarzutów.

Sąd Najwyższy dokonał kontroli prawidłowości postępowania sądów niższej instancji i uznał, iż nie naruszyły one przepisów kodeksu postępowania cywilnego, co mogłoby świadczyć o błędnym ustaleniu stanu faktycznego. W związku z powyższym Sąd Najwyższy uznał, iż nie zachodzi podstawa kasacji, o której mowa w art. 393¹ pkt 2 kpc. Wskazana powyżej ocena postępowania sądów obu instancji stanowiła punkt wyjścia dla oceny przez Sąd Najwyższy sformułowanego w kasacji zarzutu naruszenia art. 898 § 1 kodeksu cywilnego. Opierając się na dokonanych przez sądy ustaleniach Sąd Najwyższy przyjął, iż obdarowanej nie można w niniejszej sprawie przypisać rażącej niewdzięczności, co w świetle normatywnej treści cytowanego przepisu czyni niezasadnym oparcie kasacji na podstawie wskazanej w art. 393¹ pkt 1 kpc.

Z powyższego wynika, iż postawione w skardze konstytucyjnej zarzuty de facto dotyczą odmiennej oceny postępowania sądów przy ustalaniu stanu faktycznego dokonanej przez samego skarżącego i Sąd Najwyższy. Wbrew twierdzeniom skarżących art. 393¹⁵ nie zamyka Sądowi Najwyższemu możliwości sprawowania nadzoru nad sądami w zakresie dokonywanych przez nie ustaleń faktycznych. Możliwość dokonania takiej oceny wynika wprost z art. 393¹ pkt 2 kpc. Za nie znajdujące oparcia w przepisach kpc należy uznać stwierdzenie skarżących, iż Sąd Najwyższy nawet przekonany o niemiarodajności stanu faktycznego sprawy musi uznać ten stan za prawdziwy. Fakt, iż Sąd Najwyższy nie dopatrzył się naruszenia przepisów normujących postępowanie, w szczególności art. 233 kpc nie może sam przez się uzasadniać postawionych w skardze zarzutów. Tym bardziej, iż podstawą rozstrzygnięcia Sądu Najwyższego w tej sprawie był art. 393¹², a nie art. 393¹⁵ kpc.

Reasumując należy stwierdzić, iż skarżący nie wskazali w jaki sposób art. 393¹⁵ kpc narusza w niniejszej sprawie art. 45 ust. 1 i art. 183 konstytucji. Mając powyższe na względzie należy stwierdzić, iż nie został spełniony warunek złożenia skargi konstytucyjnej, o którym mowa w art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym.

Na koniec należy stwierdzić, iż niezrealizowanie w niniejszej sprawie dyspozycji art. 393¹⁵ kpc stawia poza zakresem skargi konstytucyjnej możliwość prawnej oceny sytuacji, w której Sąd Najwyższy opierając się na stanie faktycznym stanowiącym podstawę wydania zaskarżonego wyroku orzeka co do istoty sprawy.