101

POSTANOWIENIE

z dnia 29 marca 2000 r.

Sygn. Ts 1/00

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Jerzy Stępień

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Szymona N.,

w sprawie zgodności:

- § 10 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 kwietnia 1985 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru emerytur i rent (tekst jednolity z 1989 r. Dz.U. Nr 11, poz. 63 ze zm.) oraz

- § 9 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 stycznia 1990 r. w sprawie wysokości i podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, zgłaszania do ubezpieczenia społecznego oraz rozliczania składek i świadczeń z ubezpieczenia społecznego (Dz.U. Nr 7, poz. 41 ze zm.) z art. 7, 32, 46, 67 i 83 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

Uzasadnienie:

W skardze konstytucyjnej Szymona N. wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 3 stycznia 2000 r. zarzucono niezgodność postanowień rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 stycznia 1990 r. w sprawie wysokości i podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, zgłaszania do ubezpieczenia społecznego oraz rozliczania składek i świadczeń z ubezpieczenia społecznego (Dz.U. Nr 7, poz. 41 ze zm.) z art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Niezgodność ta, zdaniem skarżącego, polega na wydaniu na podstawie tego rozporządzenia orzeczeń naruszających konstytucyjne prawa skarżącego, w tym prawo do równego traktowania.

Zarządzeniem z 24 stycznia 2000 r. Trybunał Konstytucyjny wezwał pełnomocnika skarżącego do uzupełnienia braków formalnych wniesionej skargi konstytucyjnej, w szczególności poprzez wskazanie konstytucyjnych praw i wolności skarżącego naruszonych zaskarżonym rozstrzygnięciem oraz sposobu ich naruszenia, wskazanie przepisów zaskarżonego rozporządzenia, które skarżący czyni przedmiotem skargi oraz określenie na czym polega niezgodność tych przepisów z Konstytucją RP.

W piśmie procesowym z 3 lutego 2000 r. pełnomocnik skarżącego wskazał § 9 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 stycznia 1990 r. w sprawie wysokości i podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, zgłaszania do ubezpieczenia społecznego oraz rozliczania składek i świadczeń z ubezpieczenia społecznego (Dz.U. Nr 7, poz. 41 ze zm.), a także § 10 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 kwietnia 1985 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru emerytur i rent (tekst jednolity z 1989 r. Dz.U. Nr 11, poz. 63 ze zm.) w brzmieniu obowiązującym 1 stycznia 1991 r., jako naruszające art. 7, art. 32, art. 45, art. 67 i art. 83 Konstytucji RP. Wskazane naruszenie jest, zdaniem skarżącego, wynikiem tego, iż organ wydający rozstrzygnięcie nie wziął pod uwagę niewłaściwego działania zakładu pracy, polegającego na samodzielnym (bez zgody skarżącego) określaniu kwoty będącej podstawą wymiaru składek, przy czym praktyka ta nie była stosowana wobec innych pracowników tego zakładu. Możliwość nierównego traktowania pracowników przez pracodawcę, jak i w przypadku § 9 rozporządzenia z 29 stycznia 1990 r., obejścia zgody pracownika na ustalenie kwoty zadeklarowanej przez zakład pracy jako podstawy wymiaru składek wynika, według skarżącego, z samego brzmienia zaskarżonych przepisów. Efektem powyższego było niewłaściwe i krzywdzące dla wnioskodawcy wyliczenie wysokości emerytury.

Trybunał Konstytucyjny zważył co następuje.

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji RP skarga konstytucyjna dotyczy zarzutu niezgodności z konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego. Z art. 47 ust. 1 pkt 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym z dnia 1 sierpnia 1997 r. (Dz.U. Nr 102, poz. 643) wynika natomiast, iż w skardze konstytucyjnej nie wystarcza tylko wskazanie na fakt naruszenia konstytucyjnych praw lub wolności, lecz także konieczne jest określenie sposobu w jaki te prawa zostały naruszone. Zdaniem skarżącego, zaskarżone przepisy dawały podstawę do nierównego traktowania obywateli, a § 9 rozporządzenia z 29 stycznia 1990 r. dopuszczał także możliwość obejścia zgody pracownika na ustalenie kwoty zadeklarowanej przez zakład pracy jako podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne. Dowodem na to jest ustalanie przez zakład pracy, bez zgody skarżącego, kwot będących podstawą wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne w okresie od stycznia 1991 r. do września 1992 r. Przy czym, jak podnosi skarżący, inni pracownicy przebywający w tym samym czasie i na tych samych warunkach za zagranicą wiedząc o przysługujących im uprawnieniach deklarowali dla celów emerytalnych wyższe wynagrodzenie. Zaskarżone przepisy przewidują, iż do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne w stosunku do pracownika zatrudnionego za granicą od dnia 1 stycznia 1991 r. przyjmuje się kwoty od których za te okresy opłacono składkę na ubezpieczenie społeczne w kraju (§ 10 rozporządzenia z 1 kwietnia 1985 r.), przy czym to zakład pracy za zgodą pracownika ma zadeklarować kwotę nie niższą od przeciętnego wynagrodzenia, która stanowi tę podstawę (§ 9 rozporządzenia z 29 stycznia 1990 r.). Z ich brzmienia, wbrew twierdzeniu skarżącego, nie wynika więc ani możliwość nierównego traktowania pracowników, ani możliwość obejścia udzielonej przez pracownika zgody. Zarzuty skarżącego są więc bezzasadne. Ewentualne naruszenie wynikającego z art. 67 prawa do zabezpieczenia społecznego przez niewłaściwe wyliczenie emerytury mogłoby więc wynikać nie ze sprzecznego z konstytucją brzmienia zaskarżonych przepisów, lecz ze sposobu postępowania zakładu pracy. Także analiza akt sprawy prowadzi do wniosku, że de facto skarżący kwestionuje postępowanie zakładu pracy, a także organów wydających rozstrzygnięcia w jego sprawie. Potwierdza to powołanie art. 7 i art. 83 Konstytucji RP jako naruszonych przez kwestionowane rozporządzenia. Wskazane przepisy konstytucji nie statuują żadnego prawa podmiotowego, tylko są normami przedmiotowymi stanowiącymi, że każdy ma obowiązek przestrzegania prawa, a organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa. Zasadniczo nie mogą więc one być podstawą do badania konstytucyjności żadnego z zaskarżonych aktów prawnych. W podobnym kontekście zostało wskazane naruszenie art. 45 Konstytucji RP, polegające, zdaniem skarżącego, na niewzięciu pod uwagę przy wydawaniu rozstrzygnięć niezgodnego z prawem działania zakładu pracy, czego efektem miało być pokrzywdzenie skarżącego. Przedmiotem postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym nie jest jednakże ocena prawidłowości stosowania obowiązujących przepisów przez sądy lub organy administracji publicznej wydające rozstrzygnięcia dotykające praw lub wolności obywatela. W zakres kognicji Trybunału Konstytucyjnego rozpatrującego skargę konstytucyjną wchodzi badanie zgodności z konstytucją zaskarżonych aktów normatywnych na podstawie których wydane zostały wskazane rozstrzygnięcia. Tym samym problem niezgodnego z prawem działania zakładu pracy, jak i sposób w jaki odniosły się do tego zarzutu organy wydające rozstrzygnięcia, wychodzi poza zakres właściwości Trybunału Konstytucyjnego.

Trybunał Konstytucyjny nie podziela też wyrażonego kilkakrotnie zarzutu, jakoby § 9 rozporządzenia Rady Ministrów z 29 stycznia 1990 r. w części mówiącej, że zadeklarowana kwota nie może być niższa od przeciętnego wynagrodzenia dawał możliwość bardzo różnorodnej wykładni tego przepisu ze względu na niesprecyzowanie, czy chodzi tu o przeciętne wynagrodzenie uzyskiwane w kraju czy zagranicą. § 3 rozporządzenia statuuje sposób liczenia przeciętnego wynagrodzenia w wypadkach, w których od niego zależy wysokość składki na ubezpieczenie społeczne, a więc także w wypadku który został uregulowany w § 9 rozporządzenia. Zarzut o braku precyzji wskazanego w skardze przepisu nie znajduje więc w tym przypadku uzasadnienia.

Biorąc powyższe pod uwagę należało odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.