82/1/B/2012

POSTANOWIENIE

z dnia 10 stycznia 2012 r.

Sygn. akt Ts 145/10

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Małgorzata Pyziak-Szafnicka - przewodnicząca

Wojciech Hermeliński - sprawozdawca

Zbigniew Cieślak,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 września 2011 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Tadeusza W.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 14 czerwca 2010 r. Tadeusz W. (dalej: skarżący) zakwestionował zgodność art. 14a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, ze zm.; dalej: ordynacja podatkowa) z art. 217 Konstytucji; art. 6 pkt 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535, ze zm.; dalej: ustawa o VAT) z art. 2, art. 32 i art. 84 Konstytucji; art. 15 ustawy o VAT z art. 2 Konstytucji; art. 106 ust. 1 i art. 176 ustawy o VAT z art. 91 Konstytucji.

Postanowieniem z dnia 13 września 2011 r. Trybunał Konstytucyjny - na podstawie art. 47 ust. 1 i 2 w związku z art. 49 w związku z art. 36 ust. 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) - odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

W ocenie Trybunału Konstytucyjnego w odniesieniu do art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o VAT zachodzi zbędność orzekania, gdyż przepis ten został już poddany merytorycznej kontroli Trybunału w kontekście wskazanego wzorca. Wyrokiem z dnia 12 czerwca 2008 r. o sygn. K 50/05 (OTK ZU nr 5/A/2008, poz. 79), Trybunał orzekł, że art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o VAT jest zgodny z art. 2 Konstytucji.

Trybunał wskazał również, że skarga nie zawiera uzasadnienia w zakresie niezgodności kwestionowanej regulacji z art. 31 ust. 2 oraz art. 91 Konstytucji, w tej części jest więc niedopuszczalna, gdyż skarżący nie wykonał obowiązku wynikającego z art. 47 ust. 1 pkt 2 i 3 oraz art. 36 ust. 3 w związku z art. 49 ustawy o TK.

W ocenie Trybunału zarzuty sformułowane wobec kwestionowanej regulacji dotyczą błędnego jej zastosowania przez orzekające w sprawie organy, a podstawą skargi konstytucyjnej nie mogą być art. 2, art. 32, art. 84 oraz art. 217 Konstytucji. Dlatego, biorąc pod uwagę unormowanie art. 47 ust. 1 w związku z art. 49 w związku z art. 36 ust. 3 ustawy o TK, Trybunał odmówił nadania skardze dalszego biegu.

Odpis powyższego postanowienia został doręczony pełnomocnikowi skarżącego 21 września 2011 r., natomiast 27 września 2011 r. złożono zażalenie.

Skarżący bardzo ogólnikowo odniósł się do argumentacji uzasadniającej odmowę nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. W złożonym zażaleniu skupił się wyłącznie na wykazaniu, że Trybunał Konstytucyjny badał konstytucyjność art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o VAT w brzmieniu obowiązującym od 21 kwietnia 2005 r., z pominięciem postaci obowiązującej rok wcześniej, tj. uchwalonej 11 marca 2004 r.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 36 ust. 4 w związku z art. 49 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b in fine w związku z art. 36 ust. 6 i 7 ustawy o TK). Na etapie rozpatrzenia zażalenia Trybunał Konstytucyjny bada przede wszystkim, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu.

W niniejszej sprawie Trybunał Konstytucyjny uznaje, że zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, argumenty podniesione w zażaleniu nie podważają ustaleń przedstawionych w tym orzeczeniu i dlatego nie zasługują na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności Trybunał przypomina, że art. 79 ust. 1 Konstytucji stanowi, iż „każdy (…) ma prawo, na zasadach określonych w ustawie, wnieść skargę do Trybunału Konstytucyjnego”. Oznacza to, że skarga konstytucyjna winna odpowiadać - z woli ustrojodawcy - warunkom merytorycznym i formalnym opisanym w ustawie zwykłej, czyli ustawie o Trybunale Konstytucyjnym (por. J. Trzciński, uwaga 10 do art. 79 Konstytucji, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. L. Garlicki, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1999-2007). Ta zaś w art. 36 ust. 1 w związku z art. 49 nakazuje poddać skargę wstępnemu rozpoznaniu, podczas którego Trybunał bada, czy postępowanie wszczęte na skutek wniesienia skargi konstytucyjnej podlegałoby umorzeniu na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 lub 3 ustawy o TK przez niespełnienie przesłanek określonych w art. 47 ust. 1 ustawy o TK. Procedura ta umożliwia, już w początkowej fazie postępowania, eliminację spraw, które nie mogą być przedmiotem merytorycznego rozpoznania przez Trybunał Konstytucyjny. Ponadto wstępne rozpoznanie służy eliminacji skarg „oczywiście bezzasadnych” (art. 36 ust. 3 w związku z art. 49 ustawy o TK). Ustawowe kryterium zasadności skargi konstytucyjnej nakłada na Trybunał obowiązek badania na etapie wstępnego rozpoznania skargi nie tylko jej formalnej poprawności, lecz także - co wymaga szczególnego podkreślenia, gdyż ustawa o TK nakłada na Trybunał zbadanie wszystkich okoliczności w celu wszechstronnego wyjaśnienia sprawy (art. 19 ust. 1) - tego, czy norma prawna wywodzona z zakwestionowanego przepisu była już przedmiotem oceny merytorycznej w odniesieniu do wolności lub prawa konstytucyjnego, na które powołuje się skarżący. Dopiero spełnienie wszystkich wskazanych w ustawie przesłanek uzasadnia nadanie skardze konstytucyjnej dalszego biegu.

W zaskarżonym postanowieniu Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej, wskazując na tożsamość norm - dotyczących podatników, płatników podatku od towarów i usług oraz warunków zaliczenia działalności (dostaw, usług) w poczet samodzielnej działalności gospodarczej, z tytułu której osiągane przychody obłożone są podatkiem od towarów i usług - w sprawach K 50/05 oraz Ts 145/10. Wprawdzie przedmiotem obu wskazanych postępowań przed Trybunałem Konstytucyjnym została uczyniona jednostka redakcyjna obowiązująca do wejścia w życie ustawy z dnia 21 kwietnia 2005 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2005 r. Nr 90, poz. 756; dalej: ustawa zmieniająca) oraz obowiązująca od wejścia w życie ustawy zmieniającej, jednakże zawarty w nich komunikat normatywny jest ten sam, co oznacza, że w obu sprawach wystąpiło zjawisko tożsamości normy prawnej. Tym samym orzeczenie w sprawie K 50/05 o zgodności czynności, których wykonanie nie jest w rozumieniu art. 15 ust. 2 tej ustawy uznane za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą, z art. 2 Konstytucji przekłada się - w zakresie wskazanego wzorca kontroli - na powstanie ujemnej przesłanki procesowej odnośnie do nie tylko art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o VAT, lecz przede wszystkim do samej normy prawnej określającej czynności, których wykonanie nie jest w rozumieniu art. 15 ust. 2 tej ustawy uznane za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą.

Nie budzi bowiem wątpliwości, że pojęcie normy prawnej wobec przepisu prawa ma znaczenie pierwotne, a z tego zaś wynika, iż merytoryczne (a nie formalne) rozstrzygnięcie afirmatywne albo kasatoryjne Trybunału Konstytucyjnego o przepisie prawa jest równoznaczne ze zbadaniem zawartego w tym przepisie komunikatu normatywnego. To z kolei pociąga za sobą tę konsekwencję, że inne przepisy prawa, które stanowią nośniki norm tożsamych z normą ocenioną uprzednio przez Trybunał, będą postrzegane przez pryzmat wcześniejszego rozstrzygnięcia Trybunału Konstytucyjnego.

Z powyższego powodu w sprawie skarżącego wystąpiła - prawidłowo stwierdzona w zaskarżonym postanowieniu - ujemna przesłanka procesowa. Stwierdzenie bowiem w wyroku z dnia 12 czerwca 2008 r., że norma prawna (zawarta w art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o VAT) określająca czynności, których wykonanie nie jest w rozumieniu art. 15 ust. 2 tej ustawy (obowiązującej od dnia wejścia w życie ustawy zmieniającej) uznane za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą, jest zgodna z art. 2 Konstytucji, skutkuje tym, że Trybunał wydałby kolejne orzeczenie afirmatywne, którego przedmiotem byłby inny nośnik tej normy, czyli zaskarżony art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o VAT (obowiązującej do dnia wejścia w życie ustawy zmieniającej). Zgodnie zaś z orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego zbędne jest wydanie merytorycznego orzeczenia w sytuacji, w której w stosunku do normy prawnej zakwestionowanej we wniosku, pytaniu prawnym lub skardze konstytucyjnej wypowiedział się już merytorycznie Trybunał. Oznacza to, że w sprawie Ts 145/10 mamy do czynienia ze zbędnością orzekania, która to na etapie wstępnej kontroli skargi stanowiła podstawę odmowy nadania wniesionej skardze dalszego biegu w wyżej określonym zakresie (por. np. postanowienie TK z dnia 25 listopada 2008 r., Ts 305/07, OTK ZU nr 1/B/2009, poz. 42).

Trybunał Konstytucyjny jednocześnie zwraca uwagę skarżącemu, że w uzasadnieniu wyroku w sprawie K 50/05 zostały zawarte obszerne rozważania o prawie do wykonywania funkcji biegłego sądowego, czynności wykonywanych przez biegłych sądowych, odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich, które - notabene - zostały przywołane w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia z dnia 13 września 2011 r.

Przechodząc do dalszej części zażalenia, Trybunał zauważa, że skarżący nie zgadza się z tezą „jakoby skarga nie zawierała uzasadnienia w kwestii niezgodności art. 106 i art. 176 u.p.t.u. z art. 31 ust. 2 i art. 91 Konstytucji; albowiem uzasadnienie to pomieszczono w pkt D uzasadnienia skargi. W uzasadnieniu skargi (pkt B) pomieszczono też argumentację odnośnie niezgodności art. 6 pkt 2 u.p.t.u. z art. 2, art. 31 ust. 2 i art. 84 Konstytucji”. Trybunał Konstytucyjny w obecnym składzie wobec faktycznego braku uzasadnienia powyższego stwierdzenia, ograniczył się do jednoznacznego zaaprobowania stanowiska zajętego w postanowieniu o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

W tym stanie rzeczy - na podstawie art. 36 ust. 7 w związku z art. 49 ustawy o TK - należało postanowić jak w sentencji.

4