28/1/B/2007

POSTANOWIENIE

z dnia 19 lutego 2007 r.

Sygn. akt Ts 219/05

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Mirosław Wyrzykowski - przewodniczący

Wojciech Hermeliński - sprawozdawca

Marian Grzybowski,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 7 lipca 2006 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Aliny i Katarzyny Piekarskich,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 21 grudnia 2005 r. pełnomocnik skarżących wskazał na naruszenie prawa do sądowej kontroli administracji w ramach dwuinstancyjnego postępowania przed sądami administracyjnymi (art. 78 ust. 1, art. 176 ust. 1 i ust. 2, art. 184 Konstytucji), które łączył z brakiem ustosunkowania się w wyroku NSA z 7 czerwca 2005 r. (sygn. akt FSK 2509/04) do zarzutów zawartych w skardze kasacyjnej i z innymi błędami popełnionymi przez organy orzekające w sprawie. Naruszenia te wynikają - zdaniem skarżących - z interpretacji przepisów ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, ze zm.), a zwłaszcza art. 3 § 1, art. 141 § 4 w zw. z art. 193, art. 183 § 1, art. 184 w zw. z art. 174, którą zdają się - w ich ocenie - „tolerować” w praktyce organy administracji. Skarżące wskazują także na naruszenie art. 2, art. 32 Konstytucji.

Jako rozstrzygnięcia, z których wydaniem wiążą skarżące naruszenie konstytucyjnych praw i wolności wskazano: decyzję Urzędu Skarbowego Warszawa - Wawer 20 grudnia 2001 r (US 39/ZV/1266/2001 oraz US39/ZV/1267/2001); decyzję Izby Skarbowej z 6 czerwca 2002 r. (Nr VP.I/4408-351/02/WD) oraz z 10 maja 2002 r. (Nr VP.I/4408-352/02/BS); wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 1 marca 2004 r. (sygn. akt III SA 1558/02) oraz Naczelnego Sądu Administracyjnego z 7 czerwca 2005 r. (sygn. akt FSK 2509/04z).

Postanowieniem z 7 lipca 2006 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu wniesionej skardze, wskazując w uzasadnieniu na zbyt szeroki i niedookreślony zakres kontroli uniemożliwiający de facto stwierdzenie czy zostały spełnione przesłanki skargi konstytucyjnej oraz na nieprzedstawienie żadnych argumentów, odwołujących się do treści zaskarżonych aktów, które mogłyby uprawdopodobnić postawiony zarzut ich niekonstytucyjności. Ponadto Trybunał wskazał, iż skarżące nie uprawdopodobniły, iż w sprawie, w związku z którą wniesiono skargę konstytucyjną doszło do naruszenia konstytucyjnych praw i wolności o charakterze podmiotowym. Wprawdzie skarżące powołały się we wniesionej skardze na naruszenie prawa do dwuinstancyjnego postępowania, ale wiążą je ze sposobem stosowania zaskarżonych przepisów przez orzekające w sprawie organy, a nie z ich normatywną treścią.

W zażaleniu złożonym na powyższe postanowienie pełnomocnik skarżących podważa ograniczenie wnoszenia skargi konstytucyjnej w celu ochrony tylko praw podmiotowych. Skarżące kwestionują także przyjęcie przez Trybunał w zaskarżonym postanowieniu, iż w postępowaniu zakończonym wyrokiem NSA nie doszło do naruszenia prawa do sądowej kontroli administracji. W dalszej kolejności podniesiony został także zarzut naruszenia przez Trybunał Konstytucyjny art. 36 ust. 3 w zw. z art. 46 ust. 2 oraz art. 328 § 2 k.p.c. w zw. z art. 20 ustawy o TK poprzez brak wykazania, iż skarga konstytucyjna była oczywiście bezzasadna lub zawierała takie braki formalne, które wymagały usunięcia, a strona nie usunęła ich w wyznaczonym terminie, a także art. 23 ust. 1 i art. 25 ust.1 pkt 3 ustawy o TK poprzez „wydanie poza rozprawą przez jednego sędziego TK rozstrzygnięcia w przedmiocie zgodności całej lub określonych przepisów (…) ustawy z 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi”. W uzasadnieniu wskazanych powyżej zarzutów pełnomocnik skarżących ograniczył się do skrótowego zakreślenia stanu faktycznego, ponownego wskazania na brak podstaw prawnych do funkcjonowania Krajowej Komisji Artystycznej i Etnograficznej, działającej przy Fundacji „Cepelia”, a także na niewłaściwą praktykę sądów administracyjnych. In fine jeszcze raz wskazano, iż sędzia Trybunału, odmawiając nadania dalszego biegu wniesionej skardze konstytucyjnej, orzekł, że przedstawiona w skardze praktyka sądów administracyjnych jest zgodna z konstytucyjnym prawem obywateli do dwuinstancyjnego sądownictwa administracyjnego.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, zaś zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności przypomnieć należy, jaki jest charakter postanowienia Trybunału Konstytucyjnego wydanego w trybie wstępnej kontroli skargi konstytucyjnej. Orzeczenie to nie rozstrzyga o tym, czy zaskarżony przepis jest zgodny z Konstytucją czy też nie, tylko czy wniesiona skarga konstytucyjna spełnia przewidziane prawem wymogi. Innymi słowy w trybie wstępnej kontroli skargi konstytucyjnej Trybunał nie wydaje orzeczenia co do meritum sprawy.

Analiza uzasadnienia zaskarżonego postanowienia prowadzi do wniosku, iż przedstawiony w zażaleniu zarzut merytorycznego rozstrzygnięcia przez sędziego w składzie jednoosobowym poza rozprawą o zgodności zaskarżonych przepisów z Konstytucją jest oczywiście bezzasadny. Podkreślić bowiem należy, iż żadna z wyrażonych w tym postanowieniu tez nie daje podstawy do przyjęcia, że przedmiotem badania przez Trybunał w fazie wstępnej kontroli była konstytucyjność zaskarżonych przepisów, a tym bardziej do przyjęcia, że Trybunał stwierdził zgodność tych przepisów z Konstytucją. Zaznaczyć przy tym trzeba, iż pełnomocnik skarżących we wniesionym zażaleniu nie przedstawił żadnych argumentów potwierdzających zasadność prezentowanej przez niego tezy, nie wskazał też, który fragment uzasadnienia zaskarżonego postanowienia dał asumpt do jej wysunięcia.

Według kolejnej ze sformułowanych we wniesionym zażaleniu tez, Trybunał Konstytucyjny, wydając zaskarżone postanowienie, orzekł, iż postępowanie organów sądowo-administracyjnych było zgodne z konstytucyjnym prawem do sądowej kontroli administracji w ramach dwuinstancyjnego postępowania. Dla podważenia tej tezy wystarczające będzie odwołanie się bezpośrednio do uzasadnienia zaskarżonego postanowienia, w którym stwierdzono: „pomimo wezwania zarządzeniem sędziego TK do uzupełnienia braków wniesionej skargi konstytucyjnej skarżące nie wskazały sposobu, w jaki treść zaskarżonych przepisów doprowadziła do naruszenia tego konstytucyjnego prawa. Przedstawione w skardze argumenty wskazują jednoznacznie, że naruszenie praw wiążą skarżące z praktyką stosowania zaskarżonych ustaw przez orzekające organy. Model skargi konstytucyjnej przyjęty przez polskiego ustrojodawcę wyklucza możliwość poddawania w tym trybie ocenie przez Trybunał Konstytucyjny prawidłowości stosowania prawa”. Jak wynika jednoznacznie z przytoczonego fragmentu Trybunał stwierdził tylko, iż: 1) skarżące nie wykazały sposobu, w jaki treść zaskarżonych przepisów prowadzi do naruszenia konstytucyjnego prawa lub wolności; 2) naruszenie prawa wiążą skarżące nie z brzmieniem zakwestionowanych ustaw tylko ze sposobem ich stosowania, którego ocena, zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego, wykracza poza jego kompetencje. Wnioskowanie zatem z tych dwóch tez (innych tez w tym przedmiocie w uzasadnieniu postanowienia nie można znaleźć), iż Trybunał stwierdził, że w postępowaniu sądowo-administracyjnym, w związku z którym wniesiono skargę, nie doszło do naruszenia wskazanego w skardze prawa jest całkowicie bezpodstawne i pogląd ten, w świetle przytoczonego fragmentu postanowienia, nie wymaga uzasadnienia.

Zacytowany powyżej fragment uzasadnienia postanowienia TK o odmowie nadania skardze dalszego biegu wskazuje także na oczywistą bezpodstawność kolejnego z wysuniętych we wniesionym zażaleniu zarzutów. Skarżące podnoszą, iż Trybunał Konstytucyjny nie wykazał, iż skarga konstytucyjna była oczywiście bezzasadna lub zawierała takie braki formalne, które wymagały usunięcia, a które nie zostały usunięte w wyznaczonym terminie. Wymóg wykazania we wniesionej skardze konstytucyjnej, w jaki sposób treść zaskarżonego przepisu doprowadziła do naruszenia wskazanych w skardze praw wynika bezpośrednio z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK. Podkreślić należy, iż skarżące we wniesionym zażaleniu nie ustosunkowały się w żaden sposób do wskazanego w zaskarżonym postanowieniu niespełnienia tej przesłanki skargi konstytucyjnej. Zaznaczenia przy tym wymaga, iż dla odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu wystarczające jest niespełnienie jednej z przesłanek skargi. Reasumując: wysunięty we wniesionym zażaleniu zarzut naruszenia przez Trybunał Konstytucyjny art. 36 ust. 3 w zw. z art. 46 ust. 2 oraz art. 328 § 2 k.p.c. w zw. z art. 20 ustawy o TK uznać należy za oczywiście bezzasadny.

Skarżące we wniesionym zażaleniu kwestionowały także ograniczenie ochrony praw konstytucyjnych w trybie wniesionej skargi konstytucyjnej tylko do praw o charakterze podmiotowym. W pierwszej kolejności podkreślić należy, iż takie ograniczenie związane jest bezpośrednio ze specyfiką tej skargi, która, zgodnie z jednoznacznym brzmieniem art. 79 ust. 1 Konstytucji przysługuje tylko podmiotom, których konstytucyjne prawa i wolności zostały naruszone („Każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa …”). Przytoczone sformułowanie Konstytucji uzasadnia ograniczenie ochrony praw konstytucyjnych w trybie skargi do praw podmiotowych, znajdujących swoje zakorzenienie w normie prawnej, adresowanej do obywatela, kształtującej jego sytuację prawną i dającej mu możność wyboru zachowania się. Oznacza to tym samym niemożność dochodzenia w trybie skargi konstytucyjnej ochrony takich praw konstytucyjnych, które przyjmując postać zasad ustroju, adresowane są przede wszystkim do ustawodawcy i wyznaczają sposób, w jaki normowane być powinny poszczególne dziedziny życia publicznego. Wyklucza to tym samym dopuszczalność powoływania się w skardze konstytucyjnej na naruszenie zasad wynikających z art. 2 Konstytucji (zob. postanowienia z: 19 grudnia 2001 r., sygn. SK 8/01, OTK ZU nr 8/2001, poz. 272; 26 czerwca 2002 r., sygn. SK 1/02, OTK ZU nr 4A/2002, poz. 53), a także z art. 32 Konstytucji (zob. szerzej postanowienie TK wydane w pełnym składzie z 24 października 2001 r., sygn. SK 10/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 225), chyba że zostanie wskazane prawo podmiotowe, w zakresie którego do naruszenia tych zasad doszło.

W skardze stanowiącej przedmiot wstępnego rozpoznania skarżące wskazywały na naruszenie zasady zaufania obywatela do państwa i prawa, wywodzonej z art. 2 Konstytucji. Nie budzi wątpliwości Trybunału Konstytucyjnego, iż jest to przykład zasady o charakterze przedmiotowym, adresowanej do ustawodawcy i określającej sposób regulacji życia publicznego. Jak wskazano powyżej, odwołanie się do tej zasady byłoby relewantne z punktu widzenia spełnienia przesłanek skargi konstytucyjnej, gdyby skarżące wskazały prawo podmiotowe mające swoje źródło w innym przepisie Konstytucji, które doznało uszczerbku na skutek naruszenia tej zasady. Ani we wniesionej skardze konstytucyjnej, ani w piśmie nadesłanym w celu uzupełnienia braków skargi konstytucyjnej skarżące nie wskazały takiego prawa podmiotowego. Tym samym za zasadne uznać należy wysunięte w zaskarżonym postanowieniu stanowisko, zgodnie z którym powołanie się na art. 2 Konstytucji we wniesionej skardze nie spełnia przesłanek skargi konstytucyjnej.

Odnosząc się do przedstawionego w skardze zarzutu naruszenia zasady równości, stwierdzić należy, iż nawet przyjęcie, że w drodze skargi konstytucyjnej można dochodzić ochrony wynikającej z art. 32 Konstytucji zasady równości, nie przesądza o dopuszczalności merytorycznego rozpatrzenia wniesionej skargi. Konieczne jest bowiem uprawdopodobnienie, iż doszło do naruszenia tej zasady poprzez wykazanie, że istnieją okoliczności aktualizujące obowiązek równego traktowania przez władze publiczne, tzn.: wskazać należy na dwie kategorie podmiotów, których prawa, w ocenie skarżących, winny być tak samo ukształtowane, a także wykazać, iż podmioty te charakteryzują się cechą (cechami), która pozwala uznać je za podmioty podobne i warunkuje jednakowe ich traktowanie. Wskazać także należy na czym polega ich nierówne traktowanie. Niezależnie od powyższego na skarżącym ciąży dodatkowo obowiązek określenia, w jaki sposób treść zaskarżonej regulacji prowadzi do naruszenia zasady równości. Powtórzyć bowiem raz jeszcze należy, iż zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji przedmiotem skargi konstytucyjnej może być tylko zarzut niekonstytucyjności przepisu ustawy lub innego aktu normatywnego, skorelowany ściśle z jego treścią. Wynika to z funkcji skargi konstytucyjnej, która jest skargą na przepis prawa, nie zaś na nieprawidłowe zastosowanie tego prawa przez sądy i organy administracji publicznej. Nie stanowi ona bowiem kolejnego środka odwoławczego, służącego kontroli wydanego rozstrzygnięcia, tylko środek służący eliminowaniu z systemu prawnego przepisów prawnych, których zastosowanie prowadzi do naruszenia konstytucyjnych praw lub wolności.

Analiza wniesionej skargi, jak i pisma procesowego nadesłanego w celu uzupełnienia jej braków wskazują, iż nie zostały spełnione wskazane powyżej wymogi. Także treść wniesionego zażalenia nie daje podstaw do akceptacji przeciwstawnej tezy. Oznacza to, iż samo powołanie się we wniesionej skardze konstytucyjnej na naruszenie zasady równości nie może uzasadniać przyjęcia, iż została spełniona przesłanka skargi konstytucyjnej wyrażona jednoznacznie w art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK, zgodnie z którą na skarżącym ciąży obowiązek wskazania, jakie konstytucyjne wolności lub prawa i w jaki sposób - jego zdaniem - zostały naruszone.

Biorąc powyższe pod uwagę, Trybunał Konstytucyjny uznał za w pełni uzasadnione postanowienie z 7 lipca 2006 r. o odmowie nadania dalszego biegu niniejszej skardze i nie uwzględnił zażalenia złożonego na to postanowienie.

4