18/1/B/2006

POSTANOWIENIE

z dnia 8 lutego 2006 r.

Sygn. akt Ts 8/05

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Mirosław Wyrzykowski - przewodniczący

Biruta Lewaszkiewicz-Petrykowska - sprawozdawca

Bohdan Zdziennicki,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 12 lipca 2005 r. odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Marka Jarockiego,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 13 stycznia 2005 r. skarżący wniósł o uznanie, iż art. 16 ust. 1 i 3 oraz art. 30 ustawy z dnia 13 czerwca 1967 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 24, poz. 110 ze zm., dalej: ustawa o kosztach sądowych) jest niezgodny z art. 176 w związku z art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 2 i art. 2 Konstytucji.

Postanowieniem z 26 października 2004 r. Sąd Rejonowy w Radomiu (sygn. akt V GC 442/03) odrzucił apelację skarżącego ze względu na jej nieopłacenie. Zażalenie złożone na powyższe rozstrzygnięcie zostało oddalone przez Sąd Okręgowy w Radomiu, VIII Wydział Gospodarczy postanowieniem z 13 grudnia 2004 r. (sygn. akt VIII Gz 88/04).

Z wydaniem wskazanych rozstrzygnięć skarżący wiąże naruszenie prawa do rozpoznania sprawy przez właściwy i niezależny sąd w sprawiedliwym i jawnym postępowaniu (art. 45 Konstytucji), a przede wszystkim prawa do kontroli orzeczeń sądowych wydanych w I instancji, wywodzonego przezeń z art. 176 Konstytucji.

Postanowieniem z 12 lipca 2005 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej wskazując w uzasadnieniu, iż wynikający z art. 77 ust. 2 zakaz zamykania drogi sądowej nie obejmuje postępowania przed sądami II instancji, zaś prawo do dwuinstancyjnego postępowania wynikające z art. 78 Konstytucji nie jest, jak wywodził skarżący, prawem absolutnym. Sam zaś zarzut naruszenia tego prawa poprzez wprowadzenie obowiązku uiszczenia opłat sądowych przed przystąpieniem do rozpoznania sprawy uznano za oczywiście bezzasadny. Trybunał stwierdził także, iż skarżący nie uprawdopodobnił naruszenia prawa do sądu przez zaskarżony art. 30 ustawy o kosztach sądowych.

W zażaleniu wniesionym na powyższe postanowienie 25 lipca 2005 r. skarżący wywodził, że art. 77, art. 78 oraz art. 176 Konstytucji dają podstawy do przyjęcia, iż istnieje prawo do dwuinstancyjnego postępowania sądowego, do którego dostęp nie może zostać zamknięty żadną ustawą. Wprawdzie zgodnie z art. 78 Konstytucji dopuszczalne jest wprowadzenie wyjątków od przytoczonej powyżej zasady, ale jak podkreśla skarżący „mogą to być wyjątki, a nie zasada, o której mowa w treści zaskarżonego przepisu”. Wprowadzenie kwestionowanym art. 16 ust. 3 ustawy o kosztach sądowych reguły, iż nieopłacone pismo sądowe podlega zwrotowi stanowi, zdaniem skarżącego, „odwrócenie zasady, określonej w art. 78 Konstytucji w sposób powodujący naruszenie prawa skarżącego do skorzystania w całości z przysługującej mu drogi sądowej na mocy art. 78 Konstytucji w zw. z art. 176 Konstytucji”. Zgodnie z Konstytucją prawo regulujące postępowanie sądowe winno być bowiem tak skonstruowane „by samo stosowanie przepisów ustawy nie powodowało odrzucenia lub zwrotu pisma procesowego w postaci apelacji, kasacji...”. Skarżący wskazuje także, iż prawo do zwolnienia od kosztów sądowych nie jest z zasady stosowane wobec przedsiębiorców.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, zaś zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.

Kwestionując zasadność odmowy nadania dalszego biegu wniesionej skardze konstytucyjnej skarżący wysunął tezę, iż wynikający z art. 16 zaskarżonej ustawy nakaz zwrotu pisma procesowego w przypadku jego nieopłacenia nie może być potraktowany jako wyjątek, o którym mowa w art. 78 Konstytucji, tylko wręcz przeciwnie stanowi zasadę, przez co narusza prawo wynikające ze wspomnianej normy konstytucyjnej.

W ocenie Trybunału Konstytucyjnego teza ta jest oczywiście bezzasadna. W uzasadnieniu zwrócić należy przede wszystkim uwagę na fakt, iż nie można formalnych wymogów związanych z wnoszeniem pism procesowych rozpatrywać w kategorii „wyjątków”, o których mowa w art. 78 Konstytucji. „Wyjątek”, o którym mowa w tym przepisie może stanowić określona w ustawie kategoria spraw lub rodzaj rozstrzygnięć, od których nie można wnieść żadnego środka odwoławczego, nigdy zaś warunki formalne wniesienia tego środka i rygory związane z ich niespełnieniem.

Nie budzi natomiast wątpliwości Trybunału Konstytucyjnego, iż wprowadzenie przed ustawodawcę zbyt surowych wymogów formalnych ograniczających czy wręcz uniemożliwiających skorzystanie z przysługującego prawa do wniesienia środka odwoławczego, stanowić może naruszenie prawa do rozpoznania sprawy w dwuinstancyjnym postępowaniu. Dla uprawdopodobnienia tego naruszenia należy jednakże wykazać, iż wprowadzony warunek formalny w sposób nieuzasadniony ogranicza dostęp do rozpoznania sprawy przez organ II instancji. Jak stwierdził Trybunał Konstytucyjny w zaskarżonym postanowieniu, sama konieczność uiszczenia opłaty sądowej przed przystąpieniem przez sąd do rozpatrzenia sprawy pod rygorem zwrotu wniesionego pisma procesowego nie uzasadnia jeszcze przyjęcia, iż mamy do czynienia z ograniczeniem konstytucyjnego prawa do rozpoznania sprawy przez sąd, tym bardziej, iż w systemie funkcjonuje instytucja zwolnienia od kosztów sądowych. Skarżący nie ustosunkował się we wniesionym zażaleniu do powyższej tezy, wskazując jedynie, iż instytucja zwolnienia z opłat sądowych z zasady nie jest stosowana wobec przedsiębiorców. Ten zarzut dotyczy jednak płaszczyzny stosowania prawa, a zatem jego rozpatrzenie wykracza poza kompetencje Trybunału Konstytucyjnego.

Zaznaczyć także należy, iż skarżący, kwestionując zasadność odmowy nadania dalszego biegu wniesionej skardze konstytucyjnej w zakresie art. 30 ustawy o kosztach sądowych, nie przytoczył żadnych argumentów dla uzasadnienia swojego stanowiska. Nie ustosunkował się też w żaden sposób do wyrażonych w zaskarżonym postanowieniu tez uzasadniających podjęte przez Trybunał rozstrzygnięcie.

Mając powyższe na względzie Trybunał Konstytucyjny uznał za w pełni uzasadnione postanowienie z 12 lipca 2005 r. o odmowie nadania dalszego biegu niniejszej skardze i nie uwzględnił zażalenia złożonego na to postanowienie.