211/6B/2005

POSTANOWIENIE

z dnia 22 listopada 2005 r.

Sygn. akt Tw 15/05

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Biruta Lewaszkiewicz-Petrykowska - przewodnicząca

Bohdan Zdziennicki - sprawozdawca

Wiesław Johann,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 31 sierpnia 2005 r. o odmowie nadania dalszego biegu wnioskowi Krajowej Rady Doradców Podatkowych w zakresie stwierdzenia zgodności:

1) art. 3a ustawy z dnia 5 lipca 1996 r. o doradztwie podatkowym (Dz. U. z 2002 r. Nr 9, poz. 86 ze zm.) z art. 17 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

2) art. 1 pkt 2 ustawy z dnia 16 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy o doradztwie podatkowym oraz ustawy o rachunkowości (Dz. U. z 2005 r. Nr 10, poz. 66), w zakresie w jakim dodaje nowy art. 3a do ustawy z dnia 5 lipca 1996 r. o doradztwie podatkowym (Dz. U. z 2002 r. Nr 9, poz. 86 ze zm.) z art. 7, art. 118 ust. 1 oraz art. 121 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE:

W dniu 19 kwietnia 2005 r. do Trybunału Konstytucyjnego wpłynął wniosek Krajowej Rady Radców Prawnych o zbadanie zgodności art. 3a ustawy z dnia 5 lipca 1996 r. o doradztwie podatkowym (Dz. U. z 2002 r. Nr 9, poz. 86 ze zm.) z art. 32 i art. 17 Konstytucji oraz następujących przepisów ustawy z dnia 16 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy o doradztwie podatkowym oraz ustawy o rachunkowości (Dz. U. z 2005 r. Nr 10, poz. 66): art. 1 ust. 1 w zakresie, w jakim wprowadza nowe brzmienie art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy o doradztwie podatkowym; art. 1 ust. 2 w zakresie, w jakim dodaje nowy art. 3a do ustawy doradztwie podatkowym; art. 1 ust. 9a w zakresie, w jakim nadaje nowe brzmienie art. 27 ust. 1 pkt 1 ustawy z doradztwie podatkowym; art. 1 pkt 10 w zakresie, w jakim dodaje nowy art. 46b do ustawy doradztwie podatkowym; art. 2 ust. 2 w zakresie, w jakim nadaje nowe brzmienie art. 79 pkt 7 ustawy o rachunkowości; art. 2 ust. 3 w zakresie, w jakim nadaje nowe brzmienie art. 80a ust. 1 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694 ze zm.) z art. 7, art. 118 ust. 1 oraz art. 121 ust. 2 Konstytucji.

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 1 czerwca 2005 r. wezwano wnioskodawcę do uzupełnienia braków formalnych wniosku przez: doręczenie oryginału uchwały Krajowej Rady Doradców Podatkowych z 14 kwietnia 2005 r. (Nr 216/2005) w sprawie wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego; doręczenie oryginału wyciągu z protokołu Krajowej Rady Doradców Podatkowych; wyjaśnienie, czy od 27 stycznia 2002 r. zostały wprowadzone jakiekolwiek zmiany w statucie Krajowego Zjazdu Doradców Podatkowych.

W piśmie z 10 maja 2005 r. wnioskodawca odniósł się do stwierdzonych w zarządzeniu braków formalnych wniosku.

Następnie zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 30 czerwca 2005 r. wobec niewystępowania w ustawie o zmianie ustawy o doradztwie podatkowym oraz ustawie o rachunkowości ustępów jako jednostek redakcyjnych, wezwano wnioskodawcę do wskazania, czy przez kwestionowane w pkt 3 petitum wniosku przepisy: art. 1 ust. 1 (lit. a), art. 1 ust. 2 (lit. b), art. 1 ust. 9a (lit. c), art. 1 ust. 10 (lit. d), art. 2 ust. 2 (lit. e) i art. 2 ust. 3 (lit. f) należy, ze względu na powołane wzorce kontroli (tzn. art. 7, art. 118 ust. 1 i art. 121 ust. 2 Konstytucji), rozumieć: art. 1 pkt 1 (lit. a), art. 1 pkt 2 (lit. b), art. 1 pkt 9 (lit. c), art. 1 pkt 10 (lit. d), art. 2 pkt 2 (lit. e) i art. 2 pkt 3 (lit. f) tejże ustawy.

Wnioskodawca wyjaśnił w piśmie z 5 lipca 2005 r., że przywołane w pkt 3 petitum wniosku przepisy należy rozumieć jako: art. 1 pkt 1 (lit. a), art. 1 pkt 2 (lit. b), art. 1 pkt 9 podpunkt a (lit. c), art. 1 pkt 10 (lit. d), art. 2 pkt 2 (lit. e) i art. 2 pkt 3 (lit. f) ustawy z 16 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy o doradztwie podatkowym oraz ustawy o rachunkowości.

Trybunał Konstytucyjny postanowieniem z 31 sierpnia 2005 r. odmówił nadania wnioskowi dalszego biegu w zakresie dotyczącym stwierdzenia zgodności: art. 3a ustawy z dnia 5 lipca 1996 r. o doradztwie podatkowym (Dz. U. z 2002 r. Nr 9, poz. 86 ze zm.; dalej: ustawa o doradztwie podatkowym) z art. 17 Konstytucji oraz art. 1 pkt 2 ustawy z dnia 16 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy o doradztwie podatkowym oraz ustawy o rachunkowości (Dz. U. z 2005 r. Nr 10, poz. 66.; dalej: ustawa o zmianie ustawy o doradztwie podatkowym) w zakresie, w jakim dodaje nowy art. 3a do ustawy z dnia 5 lipca 1996 r. o doradztwie podatkowym (Dz. U. z 2002 r. Nr 9, poz. 86 ze zm.) z art. 7, art. 118 ust. 1 oraz art. 121 ust. 2 Konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny odmawiając nadania dalszego biegu wnioskowi w zakresie zbadania zgodności art. 3a ustawy o doradztwie podatkowym z art. 17 Konstytucji, stwierdził, że w rozpatrywanej sprawie art. 17 Konstytucji jest nieadekwatnym wzorcem kontroli, co oznacza oczywistą bezzasadność tej części wniosku. Trybunał przypomniał rozumienie konstytucyjnego wyrażenia „sprawowanie pieczy nad należytym wykonywaniem zawodu”, które odnosi się do zawodu w ujęciu przedmiotowym (sytuacji wykonywania zawodu) oraz podmiotowym (osób uczestniczących w wykonywaniu zawodu objętego pieczą danego samorządu zawodowego). Podkreślił również, że ewentualne uprawnienia przyznane samorządowi zawodowemu wobec przedstawicieli innych zawodów nie stanowią realizacji art. 17 ust. 1 Konstytucji, co uwzględnia i potwierdza ustawodawca, przyjmując określone rozwiązania normatywne. Jeżeli zatem art. 3a ustawy o doradztwie podatkowym dotyczy sfery praw i obowiązków osób, które wykonują zawody, inne niż doradcy podatkowego, w szczególności księgowych czy biegłych rewidentów, to wnioskodawca nie może skutecznie powołać art. 17 ust. 1 Konstytucji jako wzorca kontroli zaskarżonego przepisu.

Trybunał Konstytucyjny ustalił również, że przyznane ustawowo przedstawicielom innego zawodu uprawnienie do wykonywania pewnych czynności, które w sensie przedmiotowym należą do zawodu doradcy podatkowego, dotyczy praw i obowiązków osób wykonujących zawód inny niż doradca podatkowy, zarówno w sensie podmiotowym, jak i, w znacznej mierze, przedmiotowym. Z tego względu kwestionowany we wniosku art. 1 pkt 2 ustawy o zmianie ustawy o doradztwie podatkowym nie należy do zakresu działania Krajowej Rady Doradców Podatkowych i dlatego należało odmówić zbadania jego zgodności z art. 7, art. 118 ust. 1 oraz art. 121 ust. 2 Konstytucji.

W zażaleniu z 12 września 2005 r. wnioskodawca zaskarżył postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 31 sierpnia 2005 r., wnosząc o nadanie biegu wnioskowi w całości.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Podmiot legitymowany szczególnie, który występuje do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie hierarchicznej zgodności norm, ma obowiązek wykazać, że posiada zdolność wnioskową, konieczną z punktu widzenia wszczęcia postępowania przed Trybunałem. Musi zatem udowodnić, że jest jednym z podmiotów wymienionych w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji, a ponadto uzasadnić, że kwestionowany akt normatywny (lub jego część) dotyczy spraw objętych jego zakresem działania (art. 191 ust. 2 Konstytucji).

Na płaszczyźnie procesowej, wnioskodawca jest zobligowany wykazać swoją legitymację nie później niż do dnia wydania przez Trybunał Konstytucyjny postanowienia o odmowie nadania wnioskowi dalszego biegu (por. postanowienie z 27 listopada 2002 r., Tw 25/02, OTK ZU nr 4/B/2002, poz. 232). Rozpatrując zażalenie, Trybunał Konstytucyjny bada w szczególności, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania wnioskowi dalszego biegu. Oznacza to, że Trybunał na etapie rozpoznania zażalenia, analizuje przede wszystkim te zarzuty, które mogą podważyć trafność ustaleń, przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia.

2. Wnioskodawca zarzuca w zażaleniu, że Trybunał Konstytucyjny wydając zaskarżone postanowienie, ˝zastosował błędną (zawężającą) wykładnię art. 17 Konstytucji (...)˝. Wyjaśnia, że „władztwo samorządu zawodowego zawodu zaufania publicznego (takim zawodem jest zawód doradcy podatkowego) rozciąga się na osoby wykonujące dany zawód (czyli wykonujące określone czynności, jakie wiążą się z danym zawodem)”. Zdaniem wnioskodawcy „pierwszoplanowym kryterium w wyznaczeniu granic danego zawodu jest kryterium przedmiotowe: fakt wykonywania przez daną osobę określonych czynności (...); mniej istotna (pochodna w stosunku do wskazanej przesłanki) jest tym samym kwestia formalnoprawnej przynależności do organizacji zawodowej (...)”.

Trybunał Konstytucyjny zwraca w tym miejscu uwagę na swoiście rozumiane uchylenie się wnioskodawcy od przedstawienia zarzutów, podważających trafność przesłanek, będących podstawą wydania zaskarżonego postanowienia. Należy zatem podkreślić, że po pierwsze, Krajowa Rada Doradców Podatkowych nie odniosła się do zakresu podmiotowego, który wyznacza kwestionowany art. 3a ustawy o doradcach podatkowych. Jego adresatem są „podmioty uprawnione zgodnie z odrębnymi przepisami, do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych”. Oznacza to, że krąg podmiotów tworzą, m.in. biegli rewidenci i księgowi, a więc osoby, wobec których pieczę nad należytym wykonywaniem ich zawodów sprawuje, zgodnie z art. 17 ust. 1 Konstytucji, samorząd zawodowy. Po drugie, Krajowa Rada Doradców Podatkowych nie podważyła zasadności ustalenia, iż adresaci zaskarżonego przepisu uzyskali możliwość wykonywania expressis verbis wskazanych czynności (art. 2 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy), a nie zawodu doradcy podatkowego, którego zakres przedmiotowy kształtują ustawowe kompetencje o zdecydowanie bardziej istotnym znaczeniu.

Z tych względów, Trybunał Konstytucyjny w obecnym składzie w pełni podtrzymuje stanowisko przedstawione w zaskarżonym postanowieniu, zgodnie z którym wniosek Krajowej Rady Doradców Podatkowych cechuje oczywista bezzasadność przez to, że art. 3a ustawy o doradztwie podatkowym zarzuca naruszenie art. 17 ust. 1 Konstytucji, który jest nieadekwatnym wzorcem kontroli zgodności w niniejszej sprawie.

3. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego, argumentacja Krajowej Rady Doradców Podatkowych dotycząca odmowy nadania wnioskowi dalszego biegu w zakresie stwierdzenia zgodności art. 1 pkt 2 ustawy o zmianie ustawy o doradztwie podatkowym, opiera się na nieporozumieniu.

Wnioskodawca nie zakwestionował bowiem ustalenia zawartego w zaskarżonym postanowieniu, iż art. 1 pkt 2 ustawy o zmianie ustawy o doradztwie podatkowym nie należy do zakresu działania Krajowej Rady Doradców Podatkowych i dlatego nie jest dopuszczalne zbadanie jego zgodności z art. 7, art. 118 ust. 1 oraz art. 121 ust. 2 Konstytucji z inicjatywy tej organizacji. Wnioskodawca abstrahując od stwierdzonej przez Trybunał przesłanki odmowy, skoncentrował się na uzasadnieniu swojej legitymacji procesowej w sprawie zbadania konstytucyjności trybu uchwalenia kontrolowanej ustawy.

W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny nie uwzględnił zarzutów podniesionych przez Krajową Radę Doradców Podatkowych, uznając, że merytorycznie nie odnoszą się one do podstawy odmowy nadania dalszego biegu wnioskowi we wskazanym wyżej zakresie.

Zważywszy powyższe okoliczności, Trybunał postanowił jak w sentencji.

3