257

POSTANOWIENIE

z dnia 7 grudnia 2004 r.

Sygn. akt Tw 45/03

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Andrzej Mączyński - przewodniczący

Mirosław Wyrzykowski - sprawozdawca

Marian Grzybowski,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 lutego 2004 r. o odmowie nadania dalszego biegu wnioskowi Rady Miejskiej w Lęborku,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE:

1. W dniu 24 grudnia 2003 r. wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego wniosek Rady Miejskiej w Lęborku o stwierdzenie zgodności ustawy z dnia 26 lipca 2001 r. o nabywaniu przez użytkowników wieczystych prawa własności nieruchomości (Dz. U. Nr 113, poz. 1209 ze zm.) z art. 21, art. 64 ust. 2, art. 165 ust. 1 i art. 167 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

2. Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 14 stycznia 2004 r. wezwano wnioskodawcę do usunięcia, w terminie 7 dni od dnia doręczenia tego zarządzenia, braków formalnych wniosku, poprzez: wskazanie umocowanego przedstawiciela w sprawie wniosku złożonego do Trybunału Konstytucyjnego, doręczenie czterech egzemplarzy uchwały Rady Miejskiej w Lęborku z 27 listopada 2003 r. (Nr XV-143/2003) oraz doręczenie czterech egzemplarzy wniosku.

3. W dniu 26 stycznia 2004 r. dostarczono do Trybunału Konstytucyjnego pismo, w którym wnioskodawca odniósł się do stwierdzonych przez Trybunał braków formalnych.

4. Postanowieniem z 23 lutego 2004 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania wnioskowi dalszego biegu. Trybunał stwierdził, że uchwała Rady Miejskiej w Lęborku w sprawie wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego nie zawiera niezbędnych elementów, które umożliwiałyby uznanie jej za wniosek o zbadanie zgodności norm. Zarówno bowiem tytuł uchwały („w sprawie”), jak i jej treść (§ 1) jednoznacznie wskazywały, że Rada Miejska w Lęborku występowała o kontrolę całej ustawy, tzn. wszystkich jej przepisów, określając kwestionowany akt normatywny jako ustawę z dnia 26 lipca 2001 r. o nabywaniu przez użytkowników wieczystych prawa własności nieruchomości (Dz. U. Nr 113, poz. 1209 ze zm.). Jednocześnie przywołane przez wnioskodawcę konstytucyjne wzorce kontroli, odnoszące się do: wywłaszczenia (art. 21 ust. 1), równej dla wszystkich ochrony prawa własności (art. 64 ust. 2), przysługujących jednostkom samorządu terytorialnego prawa własności i innych praw majątkowych (art. 165 ust. 1) oraz uznania za dochody jednostek samorządu terytorialnego ich dochodów własnych oraz subwencji ogólnych i dotacji celowych z budżetu państwa (art. 167 ust. 2) stanowiły podstawę dla przeprowadzenia przez Trybunał Konstytucyjny kontroli materialnej zaskarżonej ustawy. Inaczej mówiąc wniosek Rady Miejskiej w Lęborku kwestionował konstytucyjność całości zaskarżonej ustawy ze wszystkimi wzorcami konstytucyjnymi, bez precyzowania, jakie wzorce, i w jaki sposób, narusza każdy z przepisów ustawy objętej wnioskiem.

Mając na uwadze powyższe, zgodnie z art. 39 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.; dalej: ustawa o TK), Trybunał odmówił nadania wnioskowi dalszego biegu, uznając, że określone w uchwale Rady Miejskiej w Lęborku konstytucyjne podstawy kontroli są nieadekwatne w odniesieniu do badania zgodności całej zakwestionowanej ustawy. Trybunał stwierdził także, że wniosek pochodzi od podmiotu nieuprawnionego, gdyż jego treść zawęziła przedmiot kontroli wyłącznie do art. 1 ustawy o nabywaniu przez użytkowników wieczystych prawa własności nieruchomości, co stało w wyraźnej sprzeczności z uchwałą Rady Miejskiej w Lęborku, która żądała kontroli całej ustawy.

5. W dniu 4 marca 2004 r. Rada Miejska w Lęborku złożyła zażalenie na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 23 lutego 2004 r. o odmowie nadania wnioskowi dalszego biegu, wnosząc o uchylenie zaskarżonego postanowienia i skierowanie sprawy do rozpoznania na rozprawie.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Zażalenie opiera się na twierdzeniu, że Trybunał Konstytucyjny rozpoznając wstępnie wniosek Rady Miejskiej w Lęborku z 7 stycznia 2002 r. (sygn. akt. T 4/02), który pod względem przedmiotu zaskarżenia nie różnił się od wniosku rozpatrywanego obecnie, tzn. obejmował swym zakresem ustawę z dnia 26 lipca 2001 r. o nabywaniu przez użytkowników wieczystych prawa własności nieruchomości (Dz. U. Nr 113, poz. 1209), rozstrzygnął w zarządzeniu z 13 lutego 2002 r. o nadaniu temu wnioskowi dalszego biegu. Okoliczność powyższa stanowi, w ocenie Rady Miejskiej w Lęborku, wystarczający argument, uzasadniający skierowanie wniosku z 24 grudnia 2003 r. (sygn. akt Tw 45/03) do rozpoznania na rozprawie.

2. Trybunał Konstytucyjny analizując stanowisko prezentowane w zażaleniu, ustalił, że w przywołanej sprawie (sygn. akt T 4/02) Rada Miejska w Lęborku nie określiła, które przepisy kwestionowanej ustawy, i w jaki sposób, naruszają wskazane, jako wzorce kontroli, art. 21, art. 165 ust. 1 i art. 167 ust. 2 Konstytucji oraz art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 155, poz. 1014 ze zm.).

W wykonaniu zarządzenia sędziego Trybunału Konstytucyjnego, wnioskodawca uzupełnił stwierdzone braki formalne, ograniczając przedmiot zaskarżenia do art. 1 ust. 1 i 2 ustawy o nabywaniu przez użytkowników wieczystych prawa własności nieruchomości. Rozszerzył jednocześnie podstawy kontroli o art. 3 pkt 2 lit. d i pkt 8 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego w latach 1999-2001 (Dz. U. Nr 150, poz. 983 ze zm.).

2.1. Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 13 lutego 2002 r. wnioskowi Rady Miejskiej w Lęborku nadano dalszy bieg, lecz wyłącznie w zakresie zbadania zgodności art. 1 ust. 1 i 2 kwestionowanej ustawy z art. 21, art. 165 ust. 1 i art. 167 ust. 2 Konstytucji. Oczywista bezzasadność stanowiła podstawę odmowy nadania dalszego biegu wnioskowi w pozostałym zakresie.

2.2. Wobec nadania biegu trzem wnioskom o zbadanie konstytucyjności art. 1 ustawy o nabywaniu przez użytkowników wieczystych prawa własności nieruchomości, tzn. Rady Miejskiej w Lęborku (art. 1 ust. 1 i 2), Rady Miejskiej w Człuchowie (art. 1 ust. 1) oraz Rady Miejskiej w Gryfinie (art. 1 ust. 1 pkt 1), Trybunał Konstytucyjny przekazał je do łącznego rozpoznania.

Trybunał Konstytucyjny po rozpoznaniu powyższych wniosków na posiedzeniu niejawnym, postanowieniem z 21 października 2002 r. (sygn. akt K 10/02) umorzył postępowanie z powodu utraty mocy obowiązującej zakwestionowanego aktu normatywnego.

Trybunał stwierdził, że art. 1 ustawy objętej wnioskiem został znowelizowany ustawą z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (Dz. U. Nr 64, poz. 592) „i utracił z dniem 15 lipca 2003 r. moc obowiązującą w tym znaczeniu, że nie może być już w ogóle stosowany do stanów faktycznych z dat objętych ustawą nowelizowaną”. Trybunał ustalił, że zaskarżony przepis odnosił się do stanów faktycznych z daty 26 maja 1990 r. oraz z daty wejścia w życie tejże ustawy (23 października 2001 r.), natomiast nowa regulacja nie modyfikuje tych dat, a obejmując hipotezą zarówno te same podmioty (osoby fizyczne), jak i przedmiot (nieruchomości zabudowane na cele mieszkaniowe lub stanowiące nieruchomości rolne) nie ogranicza już zasięgu stosowania ustawy do terytorium Ziem Odzyskanych, jak to czyniła ustawa nowelizowana. W ocenie Trybunału: „tym samym wszystkie stany faktyczne objęte zaskarżonym przepisem zostały objęte i wchłonięte przez nową regulację”.

Z tych względów, na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.; dalej: ustawa o TK), rozstrzygnięcie merytoryczne w zakresie konstytucyjności kwestionowanego przepisu stało się bezprzedmiotowe, a ponieważ nie było również konieczne dla ochrony konstytucyjnych wolności i praw (art. 39 ust. 3 ustawy o TK), Trybunał postanowił o umorzeniu postępowania w tej sprawie.

3.1. Trybunał Konstytucyjny nie podziela poglądu prezentowanego w zażaleniu, zgodnie z którym ze względu na „merytoryczną tożsamość” wniosku w sprawie o sygn. akt T 4/02 i rozstrzyganego obecnie, należy oczekiwać, że w następstwie rozpatrzenia wstępnego, Trybunał stwierdzi zaistnienie identycznych konsekwencji prawnych. Trybunał podkreśla zatem, że wbrew twierdzeniu Rady Miejskiej w Lęborku, wniosek w sprawie o sygn. T 4/02, choć tak samo określał przedmiot kontroli, to jednak - jako podstawę - wskazywał również pozakonstytucyjne (ustawowe) wzorce kontroli. Jednocześnie, wniosek nie spełniał wymagań dotyczących pism procesowych (art. 32 ust. 1 pkt 2 i 3 oraz ust. 2 ustawy o TK), w szczególności zaś nie wskazywał, które (jeśli nie wszystkie) przepisy kwestionowanej ustawy naruszają przywołane wzorce kontroli, oraz nie zawierał uzasadnienia zarzutów. Mając powyższe na względzie, Trybunał wezwał wnioskodawcę do uzupełnienie stwierdzonych braków formalnych.

3.2. Trybunał zwraca uwagę, że Rada Miejska w Lęborku wyrażając w uchwale (Nr XV-143-2003) wolę wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego, wyraźnie wskazała przedmiot kontroli, określając go jako ustawę z dnia 26 lipca 2001 r. o nabywaniu przez użytkowników wieczystych prawa własności nieruchomości (Dz. U. Nr 113, poz. 1209 ze zm.), zaś podstawę kontroli ograniczyła do przepisów konstytucyjnych (art. 21 ust. 1, art. 64 ust. 2, art. 165 ust. 1 i art. 167 ust. 2). Natomiast uzasadnienie zarzutów we wniosku zostało odniesione wyłącznie do art. 1 kwestionowanej ustawy.

W świetle powyższych ustaleń, Trybunał Konstytucyjny stwierdza nietrafność poglądu Rady Miejskiej w Lęborku o „tożsamości merytorycznej” obu wniosków, która determinowałaby jednolitość rozstrzygnięć podejmowanych przez Trybunał w każdej z rozpatrywanych spraw.

3.3. Trybunał podkreśla również, że Rada Miejska w Lęborku jako wnioskodawca umorzonego postępowania w sprawie o sygn. akt T 4/02, podejmując uchwałę o wystąpieniu z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego (XV-143-2003), dysponowała pełną wiedzą o zmianie art. 1 kwestionowanej ustawy przez ustawę z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (Dz. U. Nr 64, poz. 592). Nie istniały zatem żadne przeszkody, by Rada Miejska w Lęborku wyraziła w swojej uchwale wolę zbadania zgodności art. 15 ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego (nadającego nowe brzmienie art. 1 ustawy o nabywaniu przez użytkowników wieczystych prawa własności nieruchomości). Skoro zaś przedmiot kontroli określiła jako ustawę z dnia 26 lipca 2001 r. o nabywaniu przez użytkowników wieczystych prawa własności nieruchomości (Dz. U. Nr 113, poz. 1209 ze zm.), to, w rozumieniu Trybunału, intencją Rady Miejskiej w Lęborku była ocena konstytucyjności całego znowelizowanego aktu.

Mając powyższe na względzie, Trybunał Konstytucyjny w obecnym składzie w pełni podtrzymuje pogląd przedstawiony w zaskarżonym postanowieniu, zgodnie z którym określone w uchwale Rady Miejskiej w Lęborku konstytucyjne podstawy kontroli są nieadekwatne w odniesieniu do badania zgodności całej zakwestionowanej ustawy.

W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny postanowił, jak w sentencji.