112

POSTANOWIENIE

z dnia 25 maja 2004 r.

Sygn. akt Ts 174/02

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Marian Grzybowski - przewodniczący

Marek Mazurkiewicz - sprawozdawca

Adam Jamróz,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 7 kwietnia 2004 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Jerzego Kawalca,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej Jerzego Kawalca z 2 grudnia 2002 r. zakwestionowano zgodność art. 332 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 ze zm.) z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Skarżący wskazał, iż na podstawie zakwestionowanych przepisów Urząd Skarbowy w Lublińcu decyzją z 29 maja 2002 r. (Nr US-II-PP-4406/1/2002/VAT/JP) orzekł o odpowiedzialności podatkowej skarżącego. Decyzja organu pierwszej instancji została utrzymana w mocy przez Izbę Skarbową w Katowicach decyzją z 4 września 2002 r. (Nr PPC 3/4408-89/02).

W dniu 4 lutego 2003 r. Trybunał Konstytucyjny wydał postanowienie o zawieszeniu postępowania z uwagi na to, iż skarżący 7 października 2002 r. złożył w Naczelnym Sądzie Administracyjnym skargę od decyzji Izby Skarbowej w Katowicach, stanowiącej podstawę wystąpienia ze skargą konstytucyjną.

W dniu 15 stycznia 2004 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach wydał wyrok (sygn. akt I SA/Ka 2424/02), którym oddalił skargę na decyzję Izby Skarbowej w Katowicach z 4 września 2002 r. (Nr PPC 3/4408-89/02). Jak wynika z akt sprawy skarżący nie złożył od tego wyroku skargi kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Trybunał Konstytucyjny postanowieniem z 7 kwietnia 2004 r. odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej, wskazując, iż warunkiem merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej jest wcześniejsze wyczerpanie przez skarżącego przysługującej mu drogi prawnej. Zgodnie z art. 173 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270) od wydanego przez wojewódzki sąd administracyjny wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie przysługuje skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Przepis ten, na mocy art. 97 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. - Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo o ustroju sądów administracyjnych i ustawę - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1271), ma także zastosowanie do spraw, w których skargi na decyzje administracyjne zostały wniesione do Naczelnego Sądu Administracyjnego przed 1 stycznia 2004 r. i postępowanie nie zostało jeszcze do tego dnia zakończone. Skarga kasacyjna od wyroku wojewódzkiego sądu administracyjnego stanowi środek zaskarżenia w ramach przysługującej skarżącemu drogi prawnej. Brak wniesienia tej skargi oznacza więc, iż nie został spełniony warunek wyczerpania drogi prawnej.

Na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego pełnomocnik skarżącego złożył zażalenie, w którym podkreślił, iż co prawda zgodnie z art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, warunkiem merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej jest wcześniejsze wyczerpanie przez skarżącego przysługującej mu drogi prawnej, niemniej interpretacja tego przepisu musi uwzględniać całą jego treść. W dalszej zaś części art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym mowa jest o doręczeniu skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innym ostatecznym rozstrzygnięciu. W niniejszej sprawie skarżącemu została doręczona ostateczna decyzja organu administracji, a Trybunał Konstytucyjny skargę przyjął do rozpoznania. Podnieść należy, że zgodnie z art. 176 ust. 1 Konstytucji postępowanie sądowe jest co najmniej dwuinstancyjne. Wymiar sprawiedliwości w Rzeczypospolitej Polskiej sprawują zaś, zgodnie z art. 175 ust. 1 Konstytucji Sąd Najwyższy, sądy powszechne, sądy administracyjne oraz sądy wojskowe. Tym samym zawsze od decyzji ostatecznej, zgodnie z art. 3 § 2 pkt 1 i art. 52 § 1 i 2 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi przysługuje skarga do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Przyjęcie stanowiska zawartego w zaskarżonym postanowieniu, iż przez wyczerpanie drogi prawnej, o której mowa w art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, należy rozumieć także wniesienie skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, a następnie do Naczelnego Sądu Administracyjnego powodowałoby, że przepis ten, w części mówiącej o ostatecznej decyzji byłby martwy, jako że zawsze przysługuje od takiej skarga do sądu administracyjnego I instancji. Uznając, iż racjonalny ustawodawca dawno już podjąłby działania zmierzające do wyeliminowania pojęcia „ostatecznej decyzji” z treści omawianego przepisu, gdyby chciał mu nadać takie znaczenie, jak w zaskarżonym postanowieniu, należy przyjąć, że w chwili obecnej rozpatrzenie skargi konstytucyjnej przez Trybunał Konstytucyjny nie jest uzależnione od wyczerpania drogi prawnej w takim rozumieniu, w jakim zaprezentował to Trybunał Konstytucyjny w zaskarżonym postanowieniu.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje.

Z wyraźnego brzmienia art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym wynika jednoznacznie, iż warunkiem dopuszczalności merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej jest wyczerpanie przysługującej skarżącemu drogi prawnej. Skarżący nie kwestionuje, iż w sprawie która była przesłanką wystąpienia ze skargą konstytucyjną przysługiwała mu w ramach drogi prawnej skarga do Naczelnego Sądu Administracyjnego na wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach. Nie ulega także wątpliwości, iż skarżący ze środka tego nie skorzystał.

Powoływane przez skarżącego sformułowanie użyte w art. 46 ust. 1 in fine przesądzające, iż bieg terminu do złożenia skargi konstytucyjnej liczy się od dnia doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia, nie ogranicza warunku wyczerpania przysługującej skarżącemu drogi prawnej. Nie bez powodu także ustawodawca na pierwszym miejscu w tym sformułowaniu wymienił prawomocny wyrok, jako rodzaj orzeczenia, które najczęściej kończyć będzie tę drogę (por. postanowienie TK z 1 lipca 1999 r., Ts 64/99, OTK ZU nr 1(31)/2000, poz. 10, s. 88). Ponieważ jednak regulacja dotycząca sposobu ustalania początku biegu terminu do złożenia skargi konstytucyjnej ma także charakter techniczny, ustawodawca nie mógł pominąć przypadków, gdy pomimo gwarancji konstytucyjnych, nie jest możliwe uzyskanie przez skarżącego prawomocnego orzeczenia sądowego. Wskazanie w art. 46 ust. 1 in fine ustawy o Trybunale Konstytucyjnym na moment doręczenia skarżącemu ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia, pozwala ustalić początek biegu terminu do złożenia skargi konstytucyjnej, także w przypadkach, gdy skarżącemu nie przysługiwała sądowa droga weryfikacji tych orzeczeń.

Z istoty skargi konstytucyjnej, jako szczególnego środka ochrony praw i wolności o charakterze konstytucyjnym wynika jej akcesoryjny charakter. Możliwość korzystania z tego środka została więc ograniczona do przypadków, w których w normalnym toku instancji nie jest już możliwe skorygowanie orzeczeń naruszających zdaniem skarżącego jego prawa lub wolności (por. postanowienie TK z 21 marca 2000 r., sygn. SK 6/99, OTK ZU nr 2(32)/2000). W postępowaniu, w którym wydano decyzję administracyjną, skarżącemu przysługuje skarga do wojewódzkiego sądu administracyjnego, a następnie kasacja do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Bez wyczerpania tych dwóch środków zaskarżenia nie są spełnione przesłanki warunkujące dopuszczalność merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej.

W tym stanie rzeczy należało orzec jak w sentencji.

2