143

POSTANOWIENIE

z dnia 5 maja 2004 r.

Sygn. akt Ts 171/03

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Bohdan Zdziennicki - przewodniczący

Jerzy Ciemniewski - sprawozdawca

Biruta Lewaszkiewicz-Petrykowska,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 lutego 2004 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Andrzeja Cieślika,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej Andrzeja Cieślika zakwestionowano zgodność z Konstytucją dwóch przepisów ustawowych. Art. 22 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.) skarżący zarzucił niezgodność z art. 2, art. 24, art. 32 ust. 1, 2 i 3, art. 64 ust. 2 i 3, art. 65 ust. 1, art. 67 oraz art. 68 Konstytucji. Natomiast art. 235 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 czerwca 1934 r. - Kodeks Handlowy (Dz. U. Nr 57, poz. 502 ze zm.) - niezgodność z art. 2, art. 31 ust. 2 i 3, art. 32 ust. 2 oraz art. 65 ust. 1 Konstytucji. Uzasadnienie zarzutów wobec art. 22 § 1 k.p. oraz art. 235 k.h. polegało na wskazaniu ograniczeń, jakie wynikają z zakwestionowanego przepisu wobec obywatela, pełniącego funkcję członka zarządu spółki z o.o. Zdaniem skarżącego dotyczą one korzystania z konstytucyjnych wolności i praw oraz ustanowienia przymusu nieodpłatnego świadczenia pracy. Niekonstytucyjność art. 22 § 1 k.p. polegać też ma dodatkowo - jego zdaniem - na złamaniu zasady równej ochrony praw majątkowych z racji posiadania wszystkich udziałów w spółce z o.o. Skarżący sformułował też zarzut naruszenia prawa do zabezpieczenia społecznego i prawa do ochrony zdrowia.

Postanowieniem z 11 lutego 2004 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. W uzasadnieniu stwierdził, że w sprawie, w związku z którą skarżący wystąpił ze skargą, nie doszło do wydania ostatecznego orzeczenia, spełniającego wymagania określone w art. 79 ust. 1 Konstytucji. Takiego waloru nie wykazuje bowiem - wskazywany przez skarżącego - wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 23 stycznia 2003 r. (sygn. akt III SA 1466/01), którym oddalona została skarga na decyzję Ministra Finansów z 19 kwietnia 2001 r. w przedmiocie odmowy stwierdzenia nieważności wcześniejszych decyzji podatkowych. Ponadto Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że skarga konstytucyjna wniesiona została przez skarżącego z przekroczeniem 3-miesięcznego terminu określonego w art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym.

Zażalenie na postanowienie o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu wniósł pełnomocnik skarżącego. Zakwestionowano w nim stwierdzenie, iż skarga konstytucyjna wniesiona została po upływie ustawowego terminu. Skarżący powołał się w tym zakresie na pismo otrzymane z Biura Trybunału Konstytucyjnego, z którego treści wywiódł pouczenie o 7-dniowym terminie do wystąpienia o ustanowienie pełnomocnika z urzędu celem sporządzenia skargi konstytucyjnej. Ponadto, skarżący podkreślił, że przedmiotem skargi do Naczelnego Sądu Administracyjnego w sprawie o sygn. III SA 1466/01 była nie tylko decyzja Ministra Finansów, ale także trzy rozstrzygnięcia, wydane wcześniej przez organy skarbowe, w tym decyzja Izby Skarbowej z 31 lipca 2000 r. Uzasadnia to - jego zdaniem - przyjęcie, iż wyrok NSA z 23 stycznia 2003 r. nadał tej właśnie decyzji walor ostateczności. Skarżący wyjaśnił także, iż błędne było ustalenie Trybunału Konstytucyjnego dotyczące uprzedniego powstrzymania się przez skarżącego z wniesieniem skargi do Naczelnego Sądu Administracyjnego na tę decyzję. Skarżący wniósł bowiem skargę, która jednakże - wskutek niemożności uiszczenia kosztów sądowych - nie została przez NSA rozpatrzona. Zdaniem skarżącego w sprawie istotne znaczenie ma okoliczność braku pouczenia go przez organy podatkowe o możliwości zakwestionowania do sądu administracyjnego ustaleń poczynionych w wynikach kontroli tych organów.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zarzuty zażalenia wniesionego na postanowienie o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu nie zasługują na uwzględnienie.

Argumenty przytoczone przez skarżącego w żadnym stopniu nie podważają zasadniczych motywów postanowienia o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Przede wszystkim stwierdzić należy, iż w zaskarżonym postanowieniu prawidłowo przyjęto, iż skarga konstytucyjna wniesiona została z naruszeniem ustawowego terminu do występowania z tego rodzaju środkiem ochrony wolności i praw. Niezrozumiała jest w tym zakresie argumentacja zażalenia, odwołująca się do treści pism (z 31 lipca 2003 r. oraz z 7 sierpnia 2003 r.), jakie skarżący otrzymał z Biura Trybunału Konstytucyjnego. Z pism tych w żaden sposób nie wynika bowiem jakiekolwiek pouczenie skarżącego o terminie do wystąpienia z wnioskiem o ustanowienie pełnomocnika z urzędu celem sporządzenia skargi konstytucyjnej. Dla ustalenia, iż skarżący przekroczył ustawowy termin do wystąpienia ze skargą konstytucyjną zasadnicze znaczenie miało zestawienie dat kolejnych zdarzeń, jakie nastąpiły w sprawie skarżącego, tzn. doręczenia skarżącemu wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 23 stycznia 2003 r., wystąpienia przez skarżącego z wnioskiem o ustanowienie pełnomocnika z urzędu celem sporządzenia skargi konstytucyjnej, doręczenia skarżącemu postanowienia Sądu Rejonowego o odmowie uwzględnienia jego wniosku oraz wystąpienia przez skarżącego ze skargą konstytucyjną (data nadania skargi konstytucyjnej w urzędzie pocztowym). W ocenie Trybunału Konstytucyjnego, uwzględnienie sekwencji powyższych zdarzeń (nie kwestionowanej w zażaleniu przez skarżącego) prowadzić musi do wniosku, iż skarga konstytucyjna została wniesiona z przekroczeniem 3-miesięcznego terminu, o którym mowa w art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym.

Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego nie może być podważona także druga przesłanka odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu, tj. brak wskazania przez skarżącego ostatecznego orzeczenia, o którym mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji. Przyjmując bowiem, iż zarzut naruszenia konstytucyjnych praw łączy skarżący z decyzją Urzędu Skarbowego z 4 lutego 2000 r., zmienioną następnie decyzją Izby Skarbowej z 31 lipca 2000 r., to decydujące znaczenie ma to, czy rozstrzygnięcia te uzyskały - konieczny z punktu widzenia dopuszczalności wystąpienia ze skargą konstytucyjną - walor ostateczności. To zaś warunkowane było doprowadzeniem przez skarżącego do wydania prawomocnego wyroku sądu administracyjnego, właściwego do przeprowadzenia kontroli legalności tych decyzji administracyjnych. Zarówno z treści uzasadnienia skargi konstytucyjnej, jak i zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego wynika zaś, że tego rodzaju orzeczenia skarżący nie uzyskał. Nie można tym samym przyjąć, że spełniona została przesłanka wydania w jego sprawie ostatecznego orzeczenia, o którym mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji. Skarżący - jak sam wyjaśnił - wystąpił ze skargą do Naczelnego Sądu Administracyjnego, ale skarga ta nie została merytorycznie przez ten sąd rozpoznana. Działania skarżącego nie można zatem uznać za spełniającego ustawową przesłankę „wyczerpania przysługującej drogi prawnej”. Samo skorzystanie ze skargi do Naczelnego Sądu Administracyjnego nie sanuje jeszcze braku merytorycznego orzeczenia tego sądu, które nadałoby kwestionowanej decyzji podatkowej wymagany walor ostateczności.

Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego nie można przy tym zaaprobować stanowiska skarżącego, który wskazuje, iż decyzja ta nabrała charakteru ostatecznego orzeczenia wskutek rozpoznania przez Naczelny Sąd Administracyjny skargi na późniejsze rozstrzygnięcie Ministra Finansów w przedmiocie odmowy stwierdzenia jej nieważności, a w następstwie tego, wydania przez Sąd Administracyjny wyroku z 23 stycznia 2003 r. Twierdzenie skarżącego, iż przedmiotem kontroli NSA była zarówno wspomniana decyzja Ministra Finansów, jak i wcześniej wydane w jego sprawie rozstrzygnięcia (w tym decyzja Izby Skarbowej z 31 lipca 2000 r.) ma wyłącznie walor „intencjonalny” i nie odpowiada rzeczywistej treści orzeczenia Sądu Administracyjnego. Sąd ten wypowiadał się wyłącznie w kwestii zgodności z prawem decyzji wydanej w odrębnym postępowaniu, wywołanym wnioskiem skarżącego o stwierdzenie nieważności decyzji. Nie można przyjąć, aby przedmiotem tej kontroli były automatycznie wszystkie wcześniej wydane w sprawie skarżącego decyzje. Tym samym, podjęcie przez Naczelny Sąd Administracyjny orzeczenia z 23 stycznia 2003 r. nie spowodowało zmiany charakteru prawnego decyzji Izby Skarbowej z 31 lipca 2000 r., z której wydaniem - co już podkreślano - wiąże skarżący sformułowane w skardze konstytucyjnej zarzuty.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, należało nie uwzględnić zażalenia wniesionego na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania niniejszej skardze konstytucyjnej dalszego biegu.

3