6

POSTANOWIENIE

z dnia 30 marca 2004 r.

Sygn. akt Tw 10/03

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Ewa Łętowska - przewodnicząca

Wiesław Johann - sprawozdawca

Marian Zdyb,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 grudnia 2003 r. o odmowie nadania dalszego biegu wnioskowi Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE:

W dniu 10 kwietnia 2003 r. wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego wniosek Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych o stwierdzenie zgodności art. 109 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2000 r. Nr 80, poz. 904 ze zm.; dalej: ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych) z art. 87 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, wyrażającym zasadę zamkniętego katalogu źródeł prawa powszechnie obowiązującego.

Postanowieniem z 15 grudnia 2003 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu wnioskowi Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych. Trybunał ustalił, że kwestionowany we wniosku przepis nie należy do „zakresu działania” Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych; wniosek nie realizuje zatem warunku, którego spełnienie - zgodnie z art. 191 ust. 2 Konstytucji - uprawnia do inicjowania postępowania w sprawie hierarchicznej kontroli norm przed Trybunałem Konstytucyjnym. Trybunał stwierdził, że kwestionowany art. 109 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych odnosi się do interesów gospodarczych członków Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych, co w świetle art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji oznacza, że status prawny wnioskodawcy występującego o ochronę interesów zrzeszonych pracodawców przemawia za traktowaniem Konfederacji jako „organizacji przedsiębiorców”, nie zaś, jak tego wymaga przywołany przepis Konstytucji, jako „organizacji pracodawców”.

W dniu 29 grudnia 2003 r. Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych złożyła zażalenie, wnosząc o uchylenie postanowienia Trybunału Konstytucyjnego z 15 grudnia 2003 r. Zaskarżonemu postanowieniu zarzuciła naruszenie art. 191 ust. 1 pkt 4 w związku z art. 191 ust. 2 Konstytucji, poprzez błędną wykładnię, oraz naruszenie art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.; dalej: ustawa o Trybunale Konstytucyjnym), poprzez niewłaściwe zastosowanie.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Trybunał w obecnym składzie w pełni podziela pogląd wyrażony w zaskarżonym postanowieniu Trybunału Konstytucyjnego z 15 grudnia 2003 r., uznający brak legitymacji procesowej Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych do wystąpienia z wnioskiem o abstrakcyjną kontrolę konstytucyjności objętych nim przepisów.

Trybunał Konstytucyjny zwraca uwagę, iż zagadnienie zdolności wnioskowej Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych stało się przedmiotem postanowienia, podjętego przez pełny skład Trybunału Konstytucyjnego, 28 stycznia 2004 r. (sygn. Tw 74/02, niepublikowane).

I. W zażaleniu wnioskodawca podniósł, po pierwsze, zarzut błędnej wykładni art. 191 ust. 1 pkt 4 w związku z art. 191 ust. 2 Konstytucji, a w konsekwencji niewłaściwego zastosowania art. 31 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, uzasadniając, że powołane przepisy konstytucyjne, zwłaszcza wymóg, by akt normatywny dotyczył spraw objętych zakresem działania ogólnokrajowych władz organizacji pracodawców, należy interpretować zgodnie z treścią art. 5 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o organizacjach pracodawców (Dz. U. z 1991 r. Nr 55, poz. 235 ze zm.; dalej ustawa o organizacjach pracodawców). Przepis ten stanowi, iż podstawowym zadaniem związków pracodawców, ich federacji i konfederacji jest ochrona praw i reprezentowanie interesów zrzeszonych członków wobec związków zawodowych pracowników, organów władzy i administracji państwowej oraz organów samorządu terytorialnego. W ocenie Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych „prawidłowa wykładnia tego przepisu nie może prowadzić do wniosku, że jedynym zadaniem organizacji pracodawców jest ochrona interesów ograniczonych do sfery stosunku pracodawca - pracownik”. Wnioskodawca zwraca zatem uwagę na postanowienia statutu Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych (dalej: statut PKPP), w myśl których zakres jej działania obejmuje „reprezentowanie interesów gospodarczych zrzeszonych pracodawców”. Przywołuje także wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 28 stycznia 2003 r. (sygn. K 2/02), uznając, iż w jego świetle „interpretacja zaprezentowana w zaskarżonym postanowieniu Trybunału stanowi przejaw wykładni zawężającej”. Zdaniem wnioskodawcy, nie został bowiem wzięty pod uwagę charakter organizacji pracodawców jako organizacji chroniącej prawa podmiotów charakteryzujących się dwoma odrębnymi cechami konstytutywnymi: faktem zatrudniania pracowników i faktem prowadzenia działalności gospodarczej, przy czym cechy te powiązane są w ten sposób, iż zatrudnianie pracowników przez pracodawców reprezentowanych w Konfederacji służy zasadniczemu celowi, jakim jest prowadzenie przez tychże pracodawców działalności gospodarczej.

1. Trybunał Konstytucyjny w postanowieniu z 28 stycznia 2004 r. (sygn. Tw 74/02, niepublikowane), podjętym przez pełny skład Trybunału, analizował argument wnioskodawcy, przedstawiony również w rozpatrywanym zażaleniu, zgodnie z którym w świetle art. 191 Konstytucji, zakres legitymacji Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych winien być ustalony zgodnie z postanowieniami ustawy o organizacjach pracodawców (art. 5) oraz statutem PKPP. Trybunał stwierdził, że Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych jest niewątpliwie organizacją pracodawców w rozumieniu ustawy o organizacjach pracodawców (art. 1 ust. 1 statutu PKPP). Wątpliwości, czy Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych mieści się w kategorii podmiotów uprawnionych do kierowania do Trybunału Konstytucyjnego wniosków w sprawach wskazanych w art. 188 Konstytucji, wynikają, m.in. z faktu jej zarejestrowania jako „związku pracodawców”, choć pod nazwą „Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych” (wyciąg z Krajowego Rejestru Sądowego z 10 kwietnia 2003 r.). Należy bowiem podkreślić, iż z faktu działania Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych na podstawie ustawy o organizacjach pracodawców, nie wynika automatycznie, że jest ona organizacją pracodawców w rozumieniu art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji. Uprawnienie do kierowania wniosku do Trybunału Konstytucyjnego jest bowiem zakotwiczone w samej ustawie zasadniczej. O legitymacji procesowej przed Trybunałem Konstytucyjnym nie mogą samodzielnie przesądzać rozwiązania przyjęte w ustawach „zwykłych”, a tym bardziej zawarte w statutach organizacji. Przy odmiennej interpretacji, to nie Konstytucja, ale ustawa lub statut decydowałyby, w istocie, o przyznaniu takiego uprawnienia, mimo że jest to materia regulowana w Konstytucji, i już choćby z tej racji - bez wyraźnego przepisu ustawy zasadniczej - nie może być rozszerzana w drodze ustawodawstwa zwykłego. Trybunał uznał, że o przynależności do konstytucyjnej kategorii organizacji pracodawców nie decyduje jedynie kryterium czysto formalne, tj. działanie na podstawie określonej ustawy, ale również kryterium materialne, tj. posiadanie przez dane zrzeszenie pewnych koniecznych cech, wynikających nie tylko z wykładni językowej, ale i systemowej Konstytucji. Pojęcie organizacji pracodawców, użyte w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji winno być więc traktowane w pewnym stopniu autonomicznie wobec takiego samego pojęcia na gruncie ustawy o organizacjach pracodawców. Choć są to pojęcia naturalnie z sobą powiązane, to niekoniecznie muszą być w pełni tożsame pod względem swego znaczenia i zakresu.

2. Ustawa o organizacjach pracodawców reguluje status prawny trzech typów organizacji: związków pracodawców, federacji związków pracodawców oraz konfederacji pracodawców, wspomina także o międzynarodowych organizacjach pracodawców. Nie wszystkie typy organizacji, które normuje ustawa, mieszczą się w rozumieniu art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji. W szczególności nie posiadają prawa występowania do Trybunału Konstytucyjnego organizacje pracodawców, których terytorialny zakres działania nie obejmuje obszaru całego kraju (por. postanowienia z: 30 marca 1999 r., sygn. T 3/99, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 15; 12 lutego 2003 r., sygn. Tw 59/02, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 8; 25 marca 2003 r. i 17 grudnia 2003 r., sygn. Tw 75/02, OTK ZU nr 4/B/2003, poz. 200; dotyczą one analogicznego problemu w odniesieniu do związków zawodowych).

Pojęcie organizacji pracodawców winno być interpretowane, przede wszystkim, przez pryzmat pojęcia pracodawcy. Organizacja pracodawców to bowiem, z istoty rzeczy, zrzeszenie podmiotów posiadających taki właśnie charakter. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego zarówno interpretacja językowa tego pojęcia, jak i definicje legalne zawarte w obowiązujących ustawach (art. 3 kodeksu pracy oraz art. 1 ust. 2 ustawy o organizacjach pracodawców) nakazują przyjąć, iż pracodawcą jest „jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej, a także osoba fizyczna, jeżeli zatrudniają one pracowników”. Na tej podstawie stwierdzić należy, że organizacje pracodawców, to tworzone przez pracodawców zrzeszenia, których członkostwo jest w zasadzie ograniczone tylko do osób mających status pracodawcy. Oznacza to, że prawo występowania z wnioskami do Trybunału Konstytucyjnego mają w sposób bezpośredni związki pracodawców w rozumieniu ustawy o organizacjach pracodawców.

Wolność zrzeszania się obejmuje również zrzeszenia organizacji pracodawców. Także i im, choć jedynie pośrednio, może być przyznana legitymacja procesowa przed Trybunałem Konstytucyjnym. Jak wynika z art. 2 ustawy o organizacjach pracodawców, prawo tworzenia federacji i konfederacji przysługuje nie samym pracodawcom, ale ich związkom. Stąd, do federacji lub konfederacji należeć mogą organizacje społeczne (związki pracodawców), które same nie muszą posiadać statusu pracodawcy. Ustawa o organizacjach pracodawców nie wprowadza zbiorowego członkostwa pracodawców - członków związku - w federacji lub konfederacji, do której ten związek należy. Potwierdza to również art. 7 statutu PKPP, z którego nie wynika, aby członkami tej organizacji musieli być pracodawcy.

3. Trybunał w przywołanym postanowieniu (sygn. Tw 74/02, niepublikowane) zasygnalizował problem wyraźnej niespójności statutu Konfederacji z ustawą o organizacjach pracodawców. Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych występuje bowiem w podwójnej roli: zarówno jako związek pracodawców, jak też - jako konfederacja - w ścisłym ustawowym rozumieniu tego pojęcia. W niniejszej sprawie wnioskodawca uzasadniając swoją legitymację do wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego, uznał zaskarżony przepis za mieszczący się w ramach uprawnień Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych, występującej w roli „organizacji pracodawców”, chroniącej interesy swoich członków.

Trybunał Konstytucyjny stwierdza, iż mimo istnienia wątpliwości odnoszących się do statusu prawnego Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych, jest ona podmiotem, o którym mowa w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji.

II. W zażaleniu wnioskodawca podniósł, po drugie, zarzut błędnej wykładni art. 191 ust. 2 ustawy zasadniczej, kwestionując stanowisko Trybunału Konstytucyjnego, zgodnie z którym intencją ustrojodawcy było przyznanie, na gruncie art. 191 ust. 1 pkt 4 w związku z art. 191 ust. 2 Konstytucji, ochrony tylko takim interesom wskazanych w nim podmiotów, które odznaczają się pewnymi wspólnymi cechami. Trybunał uznał, że są to - odpowiednio - interesy pracodawców w związku z zatrudnianiem pracowników, interesy pracownicze oraz interesy związane z wykonywaniem zawodu.

1. Trybunał Konstytucyjny nie podziela argumentacji, którą wobec tego zarzutu przedstawił wnioskodawca, i podtrzymuje pogląd wyrażony zarówno w zaskarżonym postanowieniu z 15 grudnia 2003 r., jak i w postanowieniu z 28 stycznia 2004 r. (sygn. Tw 74/02, niepublikowane), podjętym przez pełny skład Trybunału Konstytucyjnego.

Przy wyznaczaniu zakresu działania organizacji pracodawców w rozumieniu art. 191 ust. 2 Konstytucji trzeba wziąć pod uwagę to, że uprawnienie organizacji pracodawców do występowania z wnioskami do Trybunału Konstytucyjnego zostało przyznane w tym samym przepisie, co uprawnienie związków zawodowych i organizacji zawodowych (art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji). Ponadto, zagadnienie zrzeszania się w organizacjach pracodawców i związkach zawodowych, jak również ich podstawowe kompetencje, zostały uregulowane w jednym przepisie Konstytucji (art. 59). Przyjęte rozwiązanie wskazuje, że ustalenie zakresu działania tych podmiotów, jako decydującego o tym, które przepisy mogą być kwestionowane w ich wniosku, powinno zostać dokonane jednolicie.

Trybunał powtarza zatem, że posłużenie się przez Konstytucję terminem „pracodawca”, a nie terminem, np. „osoba prowadząca działalność gospodarczą” lub „przedsiębiorca”, ma istotne znaczenie dla wyznaczenia kręgu podmiotów mających uprawnienie do występowania przed Trybunałem Konstytucyjnym w roli wnioskodawcy. Zgodzić się ponadto należy z twierdzeniem, że racjonalny ustawodawca, który chciałby objąć interesy gospodarcze szczególną ochroną, wyrażającą się w możliwości kierowania wniosku do Trybunału Konstytucyjnego, przyznałby takie uprawnienie organizacjom powołanym do reprezentowania właśnie takich interesów swoich członków (np. izbom gospodarczym). Trybunał podkreśla, że jeżeli ustawodawca konstytucyjny nie przyjął takiego rozwiązania, to „zdolność wnioskowa” organizacji pracodawców dotyczy tylko takich interesów ich członków, które odnoszą się do relacji pracodawca - pracobiorca.

2. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, w przeciwieństwie do poglądu wnioskodawcy, legalna definicja pracodawcy sformułowana w art. 3 kodeksu pracy (i obowiązująca na gruncie art. 1 ust. 2 ustawy o organizacjach pracodawców) nie daje podstaw do twierdzenia, że zatrudnianie pracowników jest podyktowane wyłącznie prowadzeniem działalności gospodarczej. Istnieją kategorie pracodawców, które - z założenia - nie mogą lub nie muszą prowadzić działalności gospodarczej np. partie polityczne (art. 3 ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o partiach politycznych; Dz. U. z 2001 r. Nr 79, poz. 857 ze zm.) czy fundacje (art. 1 i art. 11 ustawy z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach; Dz. U. z 1991 r. Nr 46, poz. 203 ze zm.). Z tego punktu widzenia nie jest właściwe postrzeganie organizacji pracodawców jako zrzeszenia powołanego w celu ochrony interesów innych niż pracodawców, w szczególności gospodarczych, członków tejże organizacji. Rola, jaką faktycznie odgrywa Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych w życiu gospodarczym, nie może mieć wpływu na postrzeganie jej zakresu działania w rozumieniu art. 191 ust. 2 Konstytucji. Ochronę prawną w postaci legitymacji procesowej przed Trybunałem mają tylko te interesy członków Konfederacji, które mieszczą się w ramach zatrudniania pracowników. W tym świetle, Trybunał Konstytucyjny podtrzymuje pogląd, zgodnie z którym norma ograniczająca kompetencje pracodawców w zakresie inicjowania kontroli aktów normatywnych wyłącznie do aktów określających prawa i obowiązki pracodawców w stosunkach pracy, jest wyrażona wprost w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji.

3. Mając powyższe na uwadze, Trybunał Konstytucyjny podziela stanowisko przedstawione w kwestionowanym postanowieniu z 15 grudnia 2003 r. oraz w postanowieniu z 28 stycznia 2004 r. (sygn. Tw 74/02, niepublikowane), podjętym przez pełny skład Trybunału Konstytucyjnego, iż organizacja pracodawców, jaką jest Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych, nie jest uprawniona do kierowania wniosku do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie hierarchicznej zgodności norm odnoszących się do spraw ze sfery stosunków gospodarczych, a więc pozostających poza sferą stosunków pracy.

III. Wnioskodawca kwestionuje, po trzecie, trafność ustalenia Trybunału Konstytucyjnego, który uznał, że zaskarżony art. 109 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych normuje sprawy z zakresu działania poszczególnych członków Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych w aspekcie prowadzonej przez nich działalności gospodarczej (użytkownicy praw autorskich lub praw pokrewnych), nie odnosi się natomiast do zakresu działania jej członków jako pracodawców. Wnioskodawca dowodzi, że członkowie Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych, będący użytkownikami praw autorskich lub praw pokrewnych, mogą zatrudniać pracowników (twórców), kreując w ten sposób stosunek pracy, wobec którego znajduje zastosowanie objęty wnioskiem art. 109 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Zdaniem wnioskodawcy, okoliczność powyższa przesądza o istnieniu interesu gospodarczego w relacji pracodawca (członek Konfederacji) - pracownik (twórca), co w konsekwencji oznacza spełnienie przez Polską Konfederację Pracodawców Prywatnych wymogów wynikających z art. 191 ust. 2 Konstytucji.

1. Trybunał zwraca uwagę, że Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych występując o kontrolę konstytucyjności kwestionowanego przepisu, wskazywała na konieczność obrony praw tych swoich członków, którzy w prowadzonej działalności gospodarczej mają, m.in. status operatorów sieci kablowych. Reemisja utworów w sieciach kablowych wiąże się immanentnie z korzystaniem przez operatorów z praw autorskich lub praw pokrewnych. Dlatego art. 21 ust. 3 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych wprowadził obowiązek pośrednictwa organizacji zbiorowego zarządzania tymi prawami w zakresie zezwalania na taką reemisję, jak i pobierania - z tego tytułu - wynagrodzenia, na zasadach określonych, w kwestionowanym przez wnioskodawcę, art. 109 tejże ustawy.

Trybunał przypomina, że Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych występując o kontrolę konstytucyjności zaskarżonego przepisu, uzasadniała konieczność ochrony interesów podmiotów dotkniętych regulacją art. 109 powołanej ustawy, dowodząc, iż przepis ten „wpływa na sytuację prawną użytkowników praw autorskich i praw pokrewnych (...), co w konsekwencji może prowadzić do negatywnych skutków w zakresie prowadzonej przez te podmioty działalności gospodarczej (...)”. Wnioskodawca oceniając następstwa prawne, powstałe w efekcie obowiązywania zaskarżonego przepisu, stwierdził wprost: „stan taki narusza podstawowe gwarancje ochrony prawnej działających w dobrej wierze użytkowników praw autorskich i praw pokrewnych i czyni jakąkolwiek działalność gospodarczą, dla której prowadzenia konieczne jest nabycie praw autorskich lub praw pokrewnych od organizacji zbiorowego zarządzania, obarczoną niedającym się faktycznie skalkulować ryzykiem finansowym”.

Zważywszy na przytoczoną wyżej argumentację, Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że wnioskodawca kwestionując konstytucyjność art. 109 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, występuje o ochronę interesów adresatów tego przepisu, będących członkami Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych, w prowadzonej przez nich działalności gospodarczej.

2. Trybunał odniósł się również do argumentu wnioskodawcy, który wskazał w zażaleniu możliwość stworzenia utworu w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy (art. 12 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych), w którym pracodawca (np. operator sieci kablowej), stosuje przy ustalaniu wynagrodzenia twórcy art. 109 tejże ustawy.

Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że cechą konstytutywną podmiotu, mającego w świetle powołanej ustawy status „użytkownika prawa autorskiego lub praw pokrewnych”, jest „nabycie” takich praw od organizacji zbiorowego zarządzania tymi prawami. Trybunał nie wyklucza zaistnienia sytuacji szczególnej, sygnalizowanej przez wnioskodawcę; nie aprobuje jednak poglądu, iż na gruncie powołanej ustawy, dla uznania danego podmiotu za „użytkownika praw autorskich lub praw pokrewnych” wystarczającą przesłankę stanowi funkcjonowanie w roli pracodawcy. Z tego też względu Trybunał Konstytucyjny nie podziela argumentu wnioskodawcy, iż w rozpatrywanej sprawie legitymacja Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych znajduje uzasadnienie w ochronie interesu prawnego powstałego w relacji pracodawca - pracobiorca.

W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny uznając, że zażalenie nie podważyło zasadności stanowiska zajętego w zaskarżonym postanowieniu, orzekł jak w sentencji.

Zdanie odrębne

sędziego Ewy Łętowskiej

do postanowienia z dnia 30 marca 2004 r. sygn. akt Tw 10/03

Zgłaszam zdanie odrębne do postanowienia Trybunału Konstytucyjnego z 30 marca 2004 r. w sprawie Tw 10/03.

Nie podzielam poglądu wyrażonego przez Trybunał Konstytucyjny w pełnym składzie w sprawie Tw 74/02 z 28 stycznia 2004 r. w kwestii braku legitymacji w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym Konfederacji Pracodawców Polskich.

W szczególności - podobnie jak zgłaszający zdanie odrębne do postanowienia TK w pełnym składzie sędzia Mirosław Wyrzykowski nie podzielam, po pierwsze, konstrukcyjnego założenia, że w Konstytucji RP nastąpiło istotne rozszerzenie kręgu podmiotów uprawnionych do inicjowania postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym, a mianowicie poprzez instytucję skargi konstytucyjnej i prawo sądów do przedstawiania Trybunałowi pytań prawnych, co niweczy potrzebę poszerzania kręgu podmiotów uprawnionych do wszczynania kontroli konstytucyjności prawa w innych formach.

Po drugie, uważam także, że Konfederacja Pracodawców Polskich uczestniczy w obrocie prawnym nie tylko jako pracodawca sensu stricto, ale także jako podmiot gospodarczy i dlatego nie można a limine wykluczać możliwości zgłaszania przez nią wniosków o kontrolę konstytucyjności, gdy zaskarżone akty dotyczą kształtowania zasad uczestnictwa w życiu gospodarczym - oczywiście przy każdorazowym dokonaniu kontroli związku wymaganego w art. 191 ust. 2 Konstytucji. Inaczej mówiąc uważam, że nie można wnioskować z art. 3 kodeksu pracy o tym, że okoliczność wskazania przesłanki <zatrudniania pracowników> jako jedynej cechy, konstytuującej pojęcie pracodawcy jako decydującej o zakresie legitymacji Konfederacji na tle art. 191 ust. 2 Konstytucji.

Po trzecie, podzielam także pogląd wyrażony w powołanym wyżej zdaniu odrębnym w sprawie Tw 74/02, iż wyrażone w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 uprawnienie ma charakter wyjątkowy i podzielam argumentacje szczegółową uzasadniającą odrzucenie wskazanych wyżej trzech założeń konstrukcyjnych.

Ponieważ one właśnie spoczywają u założeń postanowienia w niniejszej sprawie, skłania mnie to do przedstawienia niniejszego zdania odrębnego.

1

6