225

POSTANOWIENIE

z dnia 27 października 2003 r.

Sygn. akt Ts 9/03

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Adam Jamróz - przewodniczący

Teresa Dębowska-Romanowska - sprawozdawca

Wiesław Johann,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym, na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 5 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.), zażalenia z dnia 15 września 2003 r. na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 1 września 2003 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Małgorzaty Rzepczyk,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej Małgorzaty Rzepczyk zakwestionowano zgodność z Konstytucją RP art. 30 i art. 57 ust. 1 i 2 w zw. z art. 30 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym (Dz. U. Nr 74, poz. 368 ze zm.) oraz art. 23 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 ze zm.). Art. 30 ustawy o NSA skarżąca zarzuciła niezgodność z zasadami wywiedzionymi z art. 2, art. 7 oraz art. 32 Konstytucji. W ocenie skarżącej przepis ten narusza zasadę zaufania obywateli do państwa i prawa, zasadę legalizmu oraz zasadę równego traktowania przez władze publiczne. Źródła takiej niezgodności upatruje skarżąca w braku ustawowego określenia granic czasowych związania organów administracji publicznej oceną prawną wyrażoną w orzeczeniu Naczelnego Sądu Administracyjnego. Art. 57 ust. 1 i 2 ustawy o NSA skarżąca zarzuciła, iż wyłącza możliwość zaskarżenia w drodze rewizji nadzwyczajnej uzasadnienia kasacyjnego orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego, co prowadzi - zdaniem skarżącej - do złamania zasad sprawiedliwości społecznej i równości. Ponadto rodzi sprzeczność z zasadą co najmniej dwuinstancyjnego postępowania sądowego (art. 176 ust. 1 Konstytucji). Wobec art. 23 ust. 1 ordynacji podatkowej skarżąca zgłosiła zarzut niezgodności z art. 2, art. 7 oraz art. 32 Konstytucji.

Postanowieniem z 1 września 2003 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. W uzasadnieniu stwierdził, że skarga wniesiona została po upływie ustawowego 3-miesięcznego terminu do występowania z tego rodzaju środkiem prawnym. Termin ten rozpoczął bieg z dniem doręczenia skarżącej wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 7 listopada 2001 r., tj. z dniem 24 kwietnia 2002 r. Tymczasem skarżąca wystąpiła ze skargą konstytucyjną dopiero 23 stycznia 2003 r. Na stwierdzenie przekroczenia terminu do wystąpienia ze skargą konstytucyjną nie miało wpływu wystąpienie przez skarżącą z wnioskiem do Rzecznika Praw Obywatelskich o wniesienie rewizji nadzwyczajnej od opisanego wyżej wyroku. Trybunał Konstytucyjny stwierdził ponadto, iż skarżąca nie wskazała, jakie konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone przez zaskarżone przepisy. Podstawy dla takich wolności lub praw nie dają bowiem wskazane w skardze przepisy Konstytucji.

Zażalenie na postanowienie o odmowie nadania skardze dalszego biegu wniósł pełnomocnik skarżącej. Stwierdził w nim, iż Trybunał Konstytucyjny bezpodstawnie odmówił nadania skardze dalszego biegu. Podstawą takiego rozstrzygnięcia może być - zdaniem pełnomocnika - wyłącznie stwierdzenie oczywistej bezzasadności skargi lub też nieuzupełnienie w terminie jej braków formalnych. W ocenie zażalenia, w sprawie nie zaszła żadna z powyższych przesłanek, zaś skarga konstytucyjna spełnia wszystkie wymagania, o których mowa w art. 32 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. W zażaleniu podjęto też polemikę ze stanowiskiem Trybunału Konstytucyjnego odnośnie kwestii dochowania terminu do wystąpienia ze skargą, jak również problemu wskazania przez skarżącą konstytucyjnych wolności lub praw naruszonych kwestionowaną regulacją. Zdaniem pełnomocnika skarżącej brak jest podstaw do przeprowadzania oceny dochowania powyższego wymogu w ramach wstępnej kontroli skargi konstytucyjnej.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zarzuty zażalenia wniesionego na postanowienie o odmowie nadania skardze dalszego biegu nie zasługują na uwzględnienie.

Na wstępie stwierdzić należy, iż treść zarzutów zażalenia opiera się na wybiórczej i pozbawionej uzasadnienia interpretacji ustawowych przesłanek odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Pełnomocnik skarżącej odwołuje się w tej mierze do treści art. 32 oraz art. 36 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym pomijając w zupełności unormowania zawarte w art. 46-49 tejże ustawy. Prowadzi to wnoszącego zażalenie do błędnych wniosków odnośnie ustawowych przyczyn odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Należy podkreślić, że ustawowe zasady, na jakich dopuszczalne jest korzystanie z tego środka ochrony praw unormowane zostało w głównej mierze w przepisach podrozdziału ustawy o Trybunale Konstytucyjnym zatytułowanego „Orzekanie w sprawach skarg konstytucyjnych”. Nawiązanie do treści art. 32 ustawy następuje przede wszystkim w treści art. 47 ust. 1 ustawy, precyzującym, jakie dodatkowe - poza wymaganiami stawianymi pismom procesowym - elementy zawierać winna skarga konstytucyjna. Z kolei, w myśl art. 49 ustawy skarga podlega wstępnemu rozpoznaniu, w którym odpowiednie zastosowanie znajduje art. 36 ustawy. W żadnej mierze nie upoważnia więc to do konkluzji, iż odmowa nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu nastąpić może wyłącznie w oparciu o przepisy wskazane w zażaleniu. Dokonując wstępnej kontroli skargi konstytucyjnej, Trybunał Konstytucyjny zobligowany jest więc do weryfikacji dopełnienia wszystkich wymagań, jakie ustawodawca postawił przed wnoszącym ten środek prawny. Bez wątpienia należą zaś do nich wniesienie skargi konstytucyjnej w terminie określonym w art. 46 ust. 1, jak również wykonanie obowiązków, o których mowa w art. 47 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym.

Odnośnie oceny dochowania przez skarżącą ustawowego 3-miesięcznego terminu do wystąpienia ze skargą konstytucyjną, należy w pełni zaaprobować stanowisko zaprezentowane w zaskarżonym postanowieniu. W dotychczasowym orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego wielokrotnie podkreślano już, że w sprawach, w których skarga konstytucyjna formułowana jest w związku z wydaniem decyzji administracyjnej, termin ten rozpoczyna bieg od dnia doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego. Wraz z wydaniem tego orzeczenia następuje też zrealizowanie ustawowej przesłanki wyczerpania przysługującej drogi prawnej. Trybunał Konstytucyjny podkreślał również bezzasadność stanowiska, które zakładałoby pełną dowolność i alternatywność traktowania wyliczonego w art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym katalogu form rozstrzygnięć, wyczerpujących drogę prawną. Pełny priorytet mają w tym zakresie prawomocne orzeczenia sądowe, co oznacza, że wraz z ich doręczeniem następuje dopełnienie przesłanki legitymującej skarżącego do kierowania skargi konstytucyjnej. Późniejsze próby uzyskania przez skarżącego innych rozstrzygnięć (ostatecznych decyzji, innych ostatecznych orzeczeń) narażone są na niebezpieczeństwo przekroczenia terminu, o którym mowa w art. 46 ust. 1 ustawy. Nota bene warto zauważyć, że w orzecznictwie w sprawie skargi konstytucyjnej sformułowany został również pogląd odmawiający waloru orzeczenia, o którym mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji, pismom informującym wnioskodawców o braku podstaw do wniesienia rewizji nadzwyczajnej przez uprawnione podmioty.

Trybunał Konstytucyjny podziela również ocenę zawartą w zaskarżonym postanowieniu odnośnie niedopełnienia przez skarżącą wymogu wskazania, jakie konstytucyjne wolności lub prawa, i w jaki sposób zostały naruszone przez zakwestionowane w skardze przepisy ustawy o NSA oraz ordynacji podatkowej. Zaaprobować należy w związku z tym pogląd, że wymogu powyższego nie realizuje samoistne odwołanie się do treści art. 2 oraz art. 32 Konstytucji i statuowanych w nich zasad zaufania obywatela do państwa i prawa, czy też zasady równego traktowania przez władze publiczne. Odwołując się do bogato przywołanego w zaskarżonym postanowieniu orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego powtórzyć należy, iż potraktowanie powyższych zasad jako wzorca kontroli przepisów kwestionowanych w skardze konstytucyjnej możliwe jest wyłącznie w przypadku doprecyzowania treści prawa konstytucyjnego, w zakresie którego zasady te doznały niedozwolonego ograniczenia. Wymogu, o którym mowa w art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym nie realizuje tym bardziej odwołanie się przez skarżącą do treści art. 7 oraz art. 176 ust. 2 Konstytucji. Także i te przepisy konstytucyjne nie dają normatywnej podstawy dla konkretnych podmiotowych praw jednostki, których ochrona byłaby realizowana poprzez skargę konstytucyjną. Należy jeszcze podkreślić, że dokonywana w ramach wstępnej kontroli skargi konstytucyjnej ocena dopełnienia ustawowych przesłanek skargi konstytucyjnej w żadnym razie nie może być utożsamiana z merytorycznym rozpoznaniem skargi konstytucyjnej. Obowiązkiem Trybunału Konstytucyjnego jest jednak stwierdzenie, czy skarżący wskazał prawa lub wolności o randze konstytucyjnej, których naruszenie zarzuca. Warunkiem tego jest z kolei przesądzenie, czy powołane w skardze przepisy konstytucyjne stanowią normatywną podstawę takich praw lub wolności. Weryfikacja powyższych elementów nie może być jednak traktowana jako merytoryczna ocena sformułowanych przez skarżącą zarzutów, do której dochodzi dopiero po pomyślnym zakończeniu wstępnej kontroli skargi konstytucyjnej.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, należało nie uwzględnić zażalenia wniesionego na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania niniejszej skardze konstytucyjnej dalszego biegu.

3