237

POSTANOWIENIE

z dnia 22 października 2003 r.

Sygn. akt Ts 67/03

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Adam Jamróz - przewodniczący

Teresa Dębowska-Romanowska - sprawozdawca

Marek Mazurkiewicz,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 lipca 2003 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Zygmunta Goli,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 22 kwietnia 2003 r. zakwestionowano zgodność art. 4, art. 8 ust. 1 oraz art. 10 dekretu z dnia 12 grudnia 1981 r. o stanie wojennym (Dz. U. Nr 29, poz. 154 ze. zm.) z art. 31 ust. 2 i ust. 3, art. 47, art. 52 ust. 1 i ust. 3, art. 65 ust. 1 oraz z art. 79 ust. 1 Konstytucji RP.

Skarżący wystąpił do Sądu Rejonowego w Kłodzku z powództwem o ustalenie, że wstąpił w stosunek najmu lokalu mieszkalnego po swojej matce. Sąd w Kłodzku wyrokiem z 30 listopada 2001 r. (sygn. akt I C 284/01) oddalił powództwo powołując się na zrzeczenie się przez skarżącego po śmierci matki praw najemcy na rzecz brata. Wniesiona przez skarżącego apelacja została oddalona wyrokiem Sądu Okręgowego w Świdnicy z 24 stycznia 2002 r. (sygn. akt Ca II 2/02), doręczonym skarżącemu 27 lutego 2002 r. Rzecznik Praw Obywatelskich odmówił wniesienia kasacji pismem z 15 lipca 2002 r., doręczonym skarżącemu 19 lipca 2002 r. Od tego dnia skarżący liczy bieg terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej.

Wydanie wskazanych w skardze rozstrzygnięć doprowadziło, zdaniem skarżącego, do naruszenia następujących praw i wolności konstytucyjnych: prawa do decydowania o swoim życiu osobistym (art. 47 Konstytucji RP); prawa do poruszania się po terenie Rzeczypospolitej Polskiej oraz swobodnego wyboru miejsca zamieszkania i pobytu (art. 52 ust. 1 Konstytucji RP); wolności wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy (art. 65 ust. 1 Konstytucji RP).

Postanowieniem z 8 lipca 2003 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej, podnosząc, iż zaskarżone przepisy nie stanowiły podstawy wydania rozstrzygnięcia, wskazanego w skardze jako naruszające konstytucyjne prawa skarżącego. Trybunał Konstytucyjny stwierdził także brak powiązania pomiędzy wydaniem powyższego rozstrzygnięcia a naruszeniem przysługujących skarżącemu konstytucyjnych praw lub wolności. Niezależnie od powyższego podstawę odmowy przekazania skargi do merytorycznego rozpoznania stanowił fakt wniesienia jej ze znacznym przekroczeniem ustawowego terminu.

Na postanowienie to pełnomocnik skarżącego wniósł zażalenie, w którym wskazano, iż zaskarżone przepisy, wbrew temu co ustalił Trybunał Konstytucyjny w zaskarżonym postanowieniu, stanowiły podstawę wyroku Sądu Rejonowego w Kłodzku z 30 listopada 2001 r. (sygn. akt I C 284/01) oddalającego pozew o ustalenie wstąpienia w stosunek najmu. W uzasadnieniu powyższej tezy pełnomocnik skarżącego jeszcze raz podkreślił wymuszoną dekretem z 12 grudnia 1981 r. konieczność zameldowania się przez skarżącego w miejscu świadczenia pracy tj. we Wrocławiu. Zakwestionowane zostały ponownie przesłanki leżące u podstaw wydanych w sprawie rozstrzygnięć, a przede wszystkim przyjęcie przez orzekające w sprawie sądy, iż skarżący zrzekł się praw najemcy na rzecz brata, pomimo iż żadne oświadczenie o takiej treści nie zostało w sądzie przedłożone. Wskazano przy tym na zaniechanie sądu, który nie zwrócił się do Trybunału Konstytucyjnego o wykładnię art. 691 k.c. i 189 k.p.c. w związku z naruszeniem przez dekret o stanie wojennym konstytucyjnych praw i wolności. Pełnomocnik skarżącego podważał także przyjęty w zaskarżonym postanowieniu sposób liczenia terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej tj. od dnia doręczenia skarżącemu wyroku Sądu Okręgowego w Świdnicy. Jego zdaniem rozstrzygnięciem przesądzającym o wyczerpaniu drogi prawnej jest pismo Rzecznika Praw Obywatelskich z 15 lipca 2002 r. o odmowie złożenia kasacji i od tej daty liczyć należy bieg trzymiesięcznego terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej.

Rozpatrując wniesione zażalenie Trybunał Konstytucyjny zważył co następuje:

Zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, zaś zarzuty zażalenia nie zasługują na uwzględnienie.

Na wstępie należy podkreślić akcentowaną już w zaskarżonym postanowieniu specyfikę skargi konstytucyjnej jako środka ochrony konstytucyjnych praw lub wolności, której przejawem jest konieczność spełnienia szeregu przesłanek warunkujących merytoryczne rozpatrzenie wysuniętych w skardze zarzutów. Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji RP legitymacja prawna do wniesienia skargi konstytucyjnej przysługuje tylko takiemu podmiotowi, którego prawa lub wolności konstytucyjne zostały naruszone na skutek wydania rozstrzygnięcia na podstawie zaskarżonych przepisów, przy czym to właśnie te przepisy winny determinować w sensie normatywnym kierunek rozstrzygnięcia w taki sposób, że skonkretyzowana poprzez jego wydanie sytuacja prawna skarżącego, doprowadza, w jego ocenie do naruszenia przysługujących mu praw i wolności konstytucyjnych. Do przesłanek skargi konstytucyjnej, których spełnienie warunkuje merytoryczne rozpatrzenie skargi konstytucyjnej, należy także wynikający z art. 46 ust. 1 ustawy z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym, wymóg wniesienia skargi w terminie trzech miesięcy od daty doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia, decydującego o wyczerpaniu drogi prawnej.

W ocenie Trybunału Konstytucyjnego wniesione zażalenie nie dostarcza argumentów podważających przesłanki odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Ponadto zarzuty zawarte w zażaleniu nie dotyczą wszystkich przesłanek odmowy. W zażaleniu nie znalazły się przykładowo żadne argumenty skierowane przeciwko prezentowanej w zaskarżonym postanowieniu tezie, o braku powiązania pomiędzy wydaniem wyroku przez Sąd Rejonowy w Kłodzku z 30 listopada 2001 r. (sygn. akt I C 284/01), a naruszeniem wskazanych w skardze konstytucyjnych praw i wolności skarżącego.

Kwestionując wyrażony w zaskarżonym postanowieniu pogląd Trybunału Konstytucyjnego, zgodnie z którym przepisy stanowiące przedmiot skargi konstytucyjnej nie stanowiły normatywnej podstawy wyroku Sądu Rejonowego w Kłodzku, z którego wydaniem skarżący wiąże naruszenie przysługujących mu konstytucyjnych praw i wolności, pełnomocnik skarżącego nie przedstawił żadnych argumentów na poparcie swojego stanowiska, wskazując tylko, iż u podstawy wydanego przez orzekające w sprawie organy rozstrzygnięcia leżał błędnie określony stan faktyczny, zgodnie z którym skarżący zrzekł się praw najemcy na rzecz brata. Podkreślona została zarówno niezasadność dokonanych ustaleń, a także występująca w takiej sytuacji konieczność zwrócenia się przez orzekające w sprawie sądy z pytaniem prawnym do Trybunału Konstytucyjnego, czego przedmiotowe sądy zaniechały. Podniesione zarzuty skierowane są, w ocenie Trybunału Konstytucyjnego, de facto przeciwko stosowaniu prawa przez orzekające w sprawie sądy, co nie może stanowić przedmiotu oceny Trybunału Konstytucyjnego.

Nieuzasadnione jest także, zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, prezentowane we wniesionym zażaleniu stanowisko, mające uzasadnić spełnienie wymogu wniesienia skargi konstytucyjnej w ustawowym terminie, zgodnie z którym rozstrzygnięciem przesądzającym o wyczerpaniu drogi prawnej jest pismo Rzecznika Praw Obywatelskich z 15 lipca 2002 r. odmawiające wniesienia kasacji. Trybunał Konstytucyjny aprobuje wyrażoną w zaskarżonym postanowieniu tezę, iż tego rodzaju pisma, informujące o niewniesieniu kasacji lub innego środka zaskarżenia nie stanowią rozstrzygnięcia wydanego na skutek wykorzystania przez skarżącego środków zaskarżenia przysługujących mu ramach wyczerpania drogi prawnej, czyli nie stanowią „innego ostatecznego rozstrzygnięcia” w rozumieniu art. 46 ust. 1 ustawy z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym. Stanowisko to, uzasadniane faktem, iż pisma te nie rozstrzygają w sposób władczy o przysługujących skarżącemu prawach lub obowiązkach, znajduje swoje odzwierciedlenie w utrwalonym orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego (por. przykładowo postanowienia z: 19 grudnia 2000 r., sygn. SK 19/00, OTK ZU nr 8/2000, poz. 303; 14 marca 2001 r., sygn. Ts 7/01, OTK ZU nr 5/2001, poz. 147; 19 września 2001 r., sygn. Ts 48/01, OTK ZU nr 6/2001, poz. 205). W sprawach z zakresu prawa cywilnego, do których przynależy sprawa, w związku z którą wystąpiono ze skargą konstytucyjną, wymóg uzyskania rozstrzygnięcia wydanego na skutek wniesienia kasacji dla spełnienia przesłanki „wyczerpania drogi prawnej” odnosi się tylko i wyłącznie do tych spraw, w których ten środek zaskarżenia przysługuje. W sytuacji, w której kasacja z mocy prawa jest niedopuszczalna, jak miało to miejsce w przedmiotowej sprawie, prawomocnym wyrokiem, o którym mowa w art. 46 ust. 1 ustawy z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym, od daty doręczenia którego liczyć należy bieg terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej, jest wyrok Sądu II instancji, w tym przypadku wyrok Sądu Okręgowego w Świdnicy z 24 stycznia 2002 r. (sygn. akt Ca II 2/02), doręczony skarżącemu 27 lutego 2002 r. Podejmowane po tej dacie próby wzruszenia rozstrzygnięcia, z którego wydaniem wiąże się naruszenie przysługujących skarżącemu praw lub wolności konstytucyjnych, są indyferentne z punktu widzenia biegu terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej.

W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny uznał za w pełni uzasadnione postanowienie z 8 lipca 2003 r. o odmowie nadania dalszego biegu niniejszej skardze i nie uwzględnił zażalenia złożonego na to postanowienie.

3