211

POSTANOWIENIE

z dnia 22 października 2003 r.

Sygn. akt Ts 111/02

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Adam Jamróz - przewodniczący

Teresa Dębowska-Romanowska - sprawozdawca

Marian Grzybowski,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym, na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 5 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.), zażalenia z dnia 31 stycznia 2003 r. na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 stycznia 2003 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Jacka Bąbki,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej Jacka Bąbki zakwestionowano zgodność z Konstytucją RP art. 156 ustawy z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 65, poz. 385 ze zm.) oraz art. 378 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 34, poz. 296 ze zm.). Art. 156 ustawy o szkolnictwie wyższym zarzucił skarżący, że jest niezgodny z art. 2, art. 17 ust. 2, art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1 oraz art. 64 ust. 2 Konstytucji. Niezgodność ta polegać ma zdaniem skarżącego na braku w kwestionowanej regulacji jednoznacznych unormowań przyznających samorządowi studenckiemu podmiotowość prawną. W ocenie skarżącego brak tej podmiotowości prowadzi w konsekwencji do naruszenia praw podmiotów będących stronami stosunków prawnych zawieranych z organami samorządu studenckiego. Natomiast art. 378 § 1 k.p.c. zarzucił skarżący niezgodność z art. 45 ust. 1 oraz art. 78 Konstytucji. Niekonstytucyjność tego przepisu polegać ma - zdaniem skarżącego - na braku korelacji z art. 368 § 1 pkt 2 i 3 k.p.c., co pozwala sądowi odwoławczemu na pomijanie i selekcjonowanie zgłoszonych zarzutów, bez ich rozważenia i merytorycznej oceny.

Postanowieniem z 21 stycznia 2003 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. W uzasadnieniu stwierdził, że skarżący połączył problem naruszenia konstytucyjnych praw z normą prawną, która nie stanowiła podstawy orzeczeń wydanych w jego sprawie. Problem podmiotowości prawnej samorządu studenckiego nie determinował - zdaniem Trybunału Konstytucyjnego - oddalenia przez sąd powództwa skarżącego, wobec przyjęcia, że skarżący nie był stroną jakiegokolwiek stosunku prawnego, w którym jako druga strona występowałyby organy samorządu studenckiego. Ponadto, Trybunał Konstytucyjny uznał, że argumentacja skarżącego skierowana przeciwko art. 156 ustawy o szkolnictwie wyższym sprowadza się w istocie do sformułowania postulatów de lege ferenda, zmierzających do uzupełnienia treści tego przepisu o zwrot zaproponowany przez skarżącego. Oceniając zarzut dotyczący niekonstytucyjności art. 378 § 1 k.p.c. Trybunał Konstytucyjny uznał go za oczywiście bezzasadny. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, treść zaskarżonego przepisu nie daje podstaw dla dekodowania takiej kompetencji sądu odwoławczego, która polegać miałaby na „selektywnym traktowaniu zgłoszonych zarzutów, prowadzącym do pozostawiania niektórych z nich bez rozważenia i merytorycznej oceny”. Tym samym nie ma podstaw dla formułowania zarzutu naruszenia Konstytucji przez zaskarżony przepis. Ewentualne selektywne traktowanie zarzutów nie jest kwestią prawa i jego konstytucyjności, ale praktyki sądu orzekającego w sprawie. Ocena tej praktyki nie mieści się jednak w zakresie właściwości Trybunału Konstytucyjnego, gdyż zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji przedmiotem skargi konstytucyjnej nie mogą być akty stosowania prawa.

Zażalenie na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego wniósł pełnomocnik skarżącego. W odniesieniu do zarzutu niekonstytucyjności art. 378 § 1 k.p.c. podniósł, że w zaskarżonym postanowieniu błędnie przyjęto, iż jest on oczywiście bezzasadny. Odwołując się do tezy zawartej w jednym z orzeczeń Sądu Najwyższego, skarżący sformułował pogląd, iż świadczy ona o przyjmowanym w orzecznictwie sądowym wadliwym sposobie interpretowania kwestionowanego przepisu, co - jego zdaniem - uzasadnia interwencję Trybunału Konstytucyjnego, polegającą na wyeliminowaniu niekonstytucyjnego sposobu rozumienia art. 378 § 1 k.p.c. W odniesieniu do zarzutu niezgodności z Konstytucją art. 156 ustawy o szkolnictwie wyższym, skarżący ponownie podkreślił, że podmiotem zlecającym sporządzenie opinii prawnych był Samorząd Studencki Uniwersytetu Wrocławskiego, nie zaś jak to przyjął w swoim uzasadnieniu Trybunał Konstytucyjny, sam skarżący. W zażaleniu podkreślono, że zarzut naruszenia konstytucyjnych praw skarżącego nie powinien być wiązany z problemem refundowania poniesionych przez skarżącego kosztów, ale z zagadnieniem braku podmiotowości prawnej samorządu studenckiego. Skarżący zakwestionował również przyjętą w zaskarżonym postanowieniu ocenę zgłoszonych zarzutów i uznanie ich za postulaty de lege ferenda.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zarzuty zażalenia wniesionego na postanowienie o odmowie nadania skardze dalszego biegu nie zasługują na uwzględnienie.

Odnosząc się do pierwszego z zarzutów zażalenia dotyczącego problemu niekonstytucyjności art. 378 § 1 k.p.c., podtrzymać należy ocenę wyrażoną w zaskarżonym postanowieniu. Trybunał Konstytucyjny słusznie przyjął, że u podstaw sformułowanych w skardze konstytucyjnej zastrzeżeń legła negatywna ocena faktu nieuwzględnienia przez sąd II instancji orzekający w sprawie skarżącego zgłoszonych przez niego w apelacji zarzutów. Taka ocena dała asumpt do stwierdzenia, iż z treści art. 378 § 1 k.p.c. wyprowadzić można normę upoważniającą sąd do wybiórczej i arbitralnej oceny zgłoszonych w apelacji zarzutów, a w konsekwencji ich selekcji oraz pomijania niektórych z nich. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego zaskarżony przepis podstaw dla takiej interpretacji nie daje. Nie można też przyjąć, jak to sugeruje skarżący, że taka właśnie wykładnia kwestionowanego przepisu dominuje w orzecznictwie sądowym, co wymaga jej derogowania poprzez interpretacyjne orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego. Za argument na rzecz tezy sformułowanej w zażaleniu nie może być natomiast uznane odwołanie się do wyodrębnionej z kontekstu uzasadnienia tezy jednego z orzeczeń Sądu Najwyższego. Należy podkreślić, że przyjęta w zaskarżonym postanowieniu Trybunału Konstytucyjnego kwalifikacja zarzutu dotyczącego art. 378 § 1 k.p.c. nie wynika z jakiejkolwiek uprzedniej oceny prawidłowości wyroków wydanych w sprawie skarżącego. W zakresie kompetencji Trybunału Konstytucyjnego nie mieści się przeprowadzanie tego rodzaju kontroli. Należy jednak podkreślić, że uzasadnienie stawianego zarzutu niezgodności kwestionowanych unormowań z Konstytucją nie może wynikać wyłącznie z negatywnej oceny sposobu zastosowania tych unormowań w jednostkowej sprawie skarżącego. Na takiej negatywnej ocenie nie może z kolei opierać się wykładnia zaskarżonego przepisu, prowadząca w konsekwencji do dekodowania takiej normy prawnej, która swoją treścią „odpowiada” zarzucanemu sądowi sposobowi zastosowania tego przepisu. Zwłaszcza, gdy dla tak sformułowanej normy prawnej brak jest - co już podkreślano - normatywnych podstaw w treści kwestionowanej regulacji.

Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego podtrzymać należy również przyjętą w zaskarżonym postanowieniu ocenę zarzutu niekonstytucyjności art. 156 ustawy o szkolnictwie wyższym. W szczególności ponownie podkreślić trzeba wyłącznie postulatywny i sugerujący charakter argumentów formułowanych na poparcie postawionego przez skarżącego zarzutu. Adresatem tezy o braku stosownego unormowania, w którym expressis verbis wyrażona byłaby podmiotowość prawna samorządu studenckiego, winien być w istocie prawodawca, władny zmienić model ustroju szkół wyższych i uzupełnić kwestionowany przepis o treść oczekiwaną przez skarżącego. Na taki charakter zgłaszanych zarzutów zwracał zresztą uwagę w swoim uzasadnieniu sąd I instancji orzekający w sprawie skarżącego. Postulatywnego charakteru formułowanych argumentów nie zmienia przy tym w żadnym stopniu wykazanie przez skarżącego negatywnych konsekwencji braku odpowiedniej regulacji w treści art. 156 ustawy o szkolnictwie wyższym.

Trybunał Konstytucyjny podziela również zawartą w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia tezę, iż podniesiony przez skarżącego problem podmiotowości prawnej samorządu studenckiego nie determinował rozstrzygnięć sądowych, z których wydaniem wiąże skarżący zarzut naruszenia jego konstytucyjnych praw. Należy zauważyć, że prowadzonym przez sądy orzekające w sprawie rozważaniom na temat podmiotowości prawnej samorządu studenckiego towarzyszy jednoznaczne stwierdzenie, iż skarżący nie wykazał, aby pomiędzy nim a organami tegoż samorządu faktycznie doszło do zawarcia jakiejkolwiek umowy. Umowy, która następnie uznana zostałaby za nieważną - na przykład z powodu podnoszonego przez skarżącego braku podmiotowości prawnej samorządu studenckiego. W tym też kontekście uznać należy, że skarżący nie wykazał związku, jaki zachodził pomiędzy podniesionym w skardze problemem normatywnym, a treścią orzeczeń, z którymi wiąże on zarzut naruszenia konstytucyjnie chronionych wolności lub praw. Wykazanie takiego związku jest zaś konieczne w postępowaniu kontrolnym inicjowanym skargą konstytucyjną. Przedmiotem takiego postępowania nie może być zagadnienie prawne, które nie wpływało na normatywną podstawę ostatecznego orzeczenia o prawach skarżącego.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, należało nie uwzględnić zażalenia wniesionego na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania niniejszej skardze konstytucyjnej dalszego biegu.

3