33

POSTANOWIENIE

z dnia 28 stycznia 2003 r.

Sygn. akt Ts 38/02

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Jadwiga Skórzewska-Łosiak - przewodnicząca

Teresa Dębowska-Romanowska - sprawozdawca

Marek Mazurkiewicz,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym, na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 5 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.), zażalenia z 12 listopada 2002 r. na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 29 października 2002 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Rafała Grochulskiego,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej Rafała Grochulskiego zakwestionowano zgodność art. 42 ust. 1 pkt 2 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 1994 r. o najmie lokali i dodatkach mieszkaniowych (Dz. U. z 1998 r. Nr 120, poz. 787 ze zm.) z art. 2, art. 32 ust. 1 i art. 71 ust. 1 Konstytucji RP. Kwestionowanym przepisom ustawy zarzucono, że zastosowane w nim kryterium uprawniające do otrzymania dodatku mieszkaniowego prowadzi do zróżnicowania obywateli niezgodnego z konstytucyjnymi zasadami sprawiedliwości społecznej i równości. Zaskarżone przepisy ustawy dały podstawę odmowy skarżącemu - jako osobie nie spełniającej warunków w nich określonych - przyznania dodatku mieszkaniowego.

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego wezwano pełnomocnika skarżącego do uzupełnienia braków formalnych skargi konstytucyjnej przez wskazanie, jakie konstytucyjne wolności lub prawa i w jaki sposób - zdaniem skarżącego - zostały naruszone przez zaskarżone przepisy ustawy. W odpowiedzi na powyższe wezwanie skarżący wskazał na naruszenie zasady równości i wynikającego z niej nakazu jednakowego traktowania obywateli w obrębie określonej klasy.

Postanowieniem z 29 października 2002 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. W uzasadnieniu podniesiono, że skarżący nie dopełnił obowiązku wskazania, jakie przysługujące mu prawa podmiotowe o randze konstytucyjnej doznały naruszenia wskutek zastosowania zaskarżonej regulacji ustawy. Trybunał Konstytucyjny podkreślił przy tym ograniczoną dopuszczalność powoływania się w skardze konstytucyjnej na naruszenie konstytucyjnych zasad sprawiedliwości społecznej i równości. Natomiast wskazywany przez skarżącego art. 71 ust. l Konstytucji nie może być - w ocenie Trybunału Konstytucyjnego - uznany za normatywną podstawę dla konkretnych praw podmiotowych, chronionych instytucją skargi konstytucyjnej.

Zażalenie na to postanowienie skierował pełnomocnik skarżącego. Zawarł w jego treści argumenty polemiczne ze stanowiskiem Trybunału Konstytucyjnego odnośnie dopuszczalności czynienia z zasad wyrażonych w art. 2 i art. 32 Konstytucji wzorca kontroli przepisów kwestionowanych w trybie skargi konstytucyjnej. Nawiązując do orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego wyjaśnił, że koniecznym doprecyzowaniem zarzutu naruszenia zasady równości jest złamanie nakazu równego traktowania podmiotów w obrębie określonej klasy. Ponadto, skarżący podniósł, że odwołanie się bezpośrednio do zasady równości konieczne jest zwłaszcza w sytuacji, gdy brak jest unormowania o większym stopniu szczegółowości. Wskazał ponadto, że art. 2 - zamieszczony poza tekstem rozdziału II Konstytucji - nie zawiera gwarancji dla wolności i praw człowieka i obywatela.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, zaś zarzuty zażalenia nie zasługują na uwzględnienie.

Trybunał Konstytucyjny podtrzymuje przede wszystkim stanowisko wyrażone w zaskarżonym postanowieniu odnośnie stwierdzonego niedopełnienia przez skarżącego wymogu wskazania konkretnych praw podmiotowych, naruszonych przez zaskarżone przepisy ustawy. Podzielić należy bowiem pogląd, zgodnie z którym wymogu powyższego nie spełnia samoistne odwołanie się do zasad sprawiedliwości społecznej i równości wobec prawa. Pogląd ten znajduje wyraz w utrwalonym (i powołanym w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia) orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego w sprawie skargi konstytucyjnej. Należy przy tym zauważyć, że zawarta w zażaleniu skarżącego polemika ze stanowiskiem Trybunału Konstytucyjnego odwołuje się w znacznej mierze do orzeczeń wydawanych w innych trybach postępowania, aniżeli postępowanie wszczynane przez skargę konstytucyjną. Takie odwołanie pomija jednak zasadniczą różnicę zachodzącą między poszczególnymi procedurami kontrolnymi realizowanymi przed Trybunałem Konstytucyjnym. Sprowadza się ona do ograniczenia wzorca służącego kontroli przepisów kwestionowanych w drodze skargi konstytucyjnej wyłącznie do takich unormowań konstytucyjnych, które wyrażają konkretne podmiotowe prawa skarżącego. Posługiwanie się zasadami sprawiedliwości społecznej i równości wobec prawa przy kontroli inicjowanej wnioskami lub pytaniami prawnymi tego rodzaju ograniczenia nie doznaje, zasady te zaś mogą stanowić samoistny wzorzec kontroli kwestionowanych unormowań.

Nie jest również zasadny argument zażalenia, zgodnie z którym odwołanie się do zasady równości wobec prawa uzasadnione jest brakiem unormowania konstytucyjnego o większym stopniu szczegółowości. Należy ponownie podkreślić, że brak takiego unormowania nie uzasadnia jeszcze oparcia skargi konstytucyjnej wyłącznie na zarzucie złamania powyższej zasady. Byłoby to dopuszczalne w sytuacji, gdy dochodzi jednocześnie do wskazania konkretnego prawa podmiotowego skarżącego, w zakresie którego zasada ta doznała uszczerbku. Przyjęcie poglądu przeciwnego mogłoby prowadzić do niedozwolonego - w świetle art. 79 ust. l Konstytucji - rozszerzenia granic skargi konstytucyjnej. Z woli ustrojodawcy, jest to instytucja służąca ochronie wyłącznie tych wolności lub praw, które wykazują podstawę normatywną w przepisach Konstytucji.

Należy ponadto zauważyć, że również w odniesieniu do zarzutu naruszenia art. 71 ust. 1 Konstytucji skarżący nie sprecyzował, jakie przysługujące mu uprawnienia, dla których normatywną podstawą mogłaby być treść tego przepisu, doznały uszczerbku wskutek zastosowania zakwestionowanej regulacji ustawy.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, należało nie uwzględnić zażalenia wniesionego na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania niniejszej skardze konstytucyjnej dalszego biegu.

3