Wyrok z dnia 2 grudnia 1998 r.
III RN 82/98

Przepis § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 14 października
1996 r. w sprawie opłat drogowych (Dz.U. Nr 123, poz. 528 ze zm.) stanowiący,
że opłaty za przejazdy po drogach publicznych pojazdów nienormatywnych
ustala się jako iloczyn kilometrów przebiegu i współczynników przeliczenio-
wych określonych w tabeli, dotyczy sytuacji, w której przejazd pojazdu nienor-
matywnego odbywa się na podstawie i w granicach zezwolenia wymaganego
ustawą z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz.U. Nr 98, poz.
602 ze zm.).


Przewodniczący SSN: Kazimierz Jaśkowski, Sędziowie SN: Andrzej
Wasilewski, Andrzej Wróbel (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 2 grudnia 1998 r. sprawy ze skargi
Tadeusza R. na decyzję Generalnego Dyrektora Dróg Publicznych w W. z dnia 23
maja 1997 r. [...] w przedmiocie obciążenia opłatą drogową, na skutek rewizji nadz-
wyczajnej Ministra Sprawiedliwości [...] od wyroku Naczelnego Sądu Administracyj-
nego w Warszawie z dnia 4 grudnia 1997 r. [...]


u c h y l i ł zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Naczelnemu Sądowi Ad-
ministracyjnemu do ponownego rozpoznania.

U z a s a d n i e n i e


Naczelny Dyrektor Okręgu Dróg Publicznych w L. decyzją z 22 kwietnia 1997
r., powołując się na przepisy § 4 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 14
października 1996 r. w sprawie opłat drogowych (Dz.U. Nr 123, poz. 578) oraz roz-
porządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z 1 lutego 1993 r. w sprawie
warunków technicznych i badań pojazdów (jednolity tekst: Dz.U. z 1996 r. Nr 155,
poz. 772), obciążył Tadeusza R. opłatą drogową w wysokości 14.325 zł. Po rozpoz-
naniu sprawy w wyniku odwołania, Generalny Dyrektor Dróg Publicznych decyzją z
dnia 23 maja 1997 r. utrzymał w mocy zaskarżone rozstrzygnięcie. Obydwa organy
uznały, że wymierzenie opłaty jest obligatoryjne i zgodne z powyższymi rozporzą-
dzeniami.

W skardze do Naczelnego Sądu Administracyjnego Tadeusz R. podniósł, iż
nałożona opłata jest zbyt wysoka i przewyższa dochód jaki osiągnął w 1996 r. W od-
powiedzi na skargę Generalny Dyrektor Dróg Publicznych stwierdził, iż opłata została
ustalona w oparciu o § 4 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 14 paździer-
nika 1996 r. w sprawie opłat drogowych (Dz.U. Nr 123, poz. 578), który nie przewi-
duje możliwości różnicowania wysokości tej opłaty.

Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z 4 grudnia 1997 r. [...] uchylił decy-
zje obu instancji. W ocenie Sądu, organ administracyjny przed wydaniem decyzji po-
winien zgodnie z art. 7, art. 77 § 1, art. 127 § 3 KPA zebrać i wszechstronnie roz-
ważyć materiał dowodowy sprawy, a zatem w przedmiotowej sprawie decyzja taka
winna zawierać nie tylko stwierdzenie naruszenia rozporządzenia Rady Ministrów z
14 października 1996 r. i Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z 1 lutego 1993
r., ale także szczegółowo wykazywać sposób wyliczenia opłaty drogowej, którą ob-
ciążono skarżącego za jazdę pojazdem nienormatywnym. W ocenie Sądu opłaty za
przejazdy po drogach publicznych pojazdów samochodowych o wymiarach, masie
całkowitej i naciskach osi przekraczających dopuszczalne normy określone w przepi-
sach o ruchu drogowym, ustala się jako iloczyn liczby kilometrów przebiegu i współ-
czynników przeliczeniowych wymienionych w § 2 ust. 1 rozporządzenia z dnia 14
października 1996 r. w sprawie opłat drogowych (Dz.U. Nr 123, poz. 578). W
przedmiotowej sprawie, zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego, nie określono
jaką liczbę kilometrów przebiegu przyjęto za podstawę tych wyliczeń, a ma to zasad-
nicze znaczenie dla oceny w tym zakresie.

W ocenie Ministra Sprawiedliwości, stanowisko Naczelnego Sądu Administra-
cyjnego pozostaje w rażącej sprzeczności z unormowaniem zawartym w § 4 ust. 1
rozporządzenia z 14 października 1996 r. w sprawie opłat drogowych. Zgodnie z § 4
ust. 2 opłaty ustala i pobiera zarząd drogi, na terenie którego dokonano kontroli po-
jazdu nienormatywnego za każde przekroczenie paramatrów oddzielnie, bez względu
na długość przejechanej trasy. W ocenie Ministra Sprawiedliwości, Naczelny Sąd
Administracyjny błędnie przyjął, iż opłata jaką obciążono Tadeusza R. za pro-
wadzenie pojazdu nienormatywnego, powinna być ustalona na podstawie § 2 ust. 1
rozporządzenia, tj. przy uwzględnieniu iloczynu kilometrów przebiegu i określonych w
tym przepisie współczynników przeliczeniowych. Naczelny Sąd Administracyjny,
zdaniem Ministra Sprawiedliwości, pominął fakt, że Tadeusz R., nie posiadając zez-
wolenia na przejazd pojazdu nienormatywnego przewoził nim ładunek z przekrocze-
niem dopuszczalnych nacisków osi na drogę oraz ładowności, co uzasadnia zasto-
sowanie § 4 ust. 1 rozporządzenia i pobranie opłaty drogowej bez względu na ilość
przejechanych kilometrów.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Zgodnie z przepisem art. 13 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o
drogach publicznych (Dz.U. Nr 14 poz. 60 ze zm.) opłaty drogowe mogą być pobie-
rane za przejazdy po drogach publicznych pojazdów zarejestrowanych w kraju lub za
granicą, z ładunkiem lub bez ładunku, o masie, naciskach osi lub wymiarach prze-
kraczających wielkości określone w odrębnych przepisach. Stosownie zaś do prze-
pisu art. 61 ust. 11 ustawy z dnia 18 grudnia 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym
(Dz.U. Nr 98, poz. 602 ze zm.) przejazd takiego pojazdu, zwanego pojazdem nie-
normatywnym, jest dozwolony tylko pod warunkiem uzyskania zezwolenia. Z kolei
przepis art. 13 ust. 2a ustawy o drogach publicznych stanowi, że za przejazd po dro-
gach publicznych pojazdów bez zezwolenia określonego przepisami Prawa o ruchu
drogowym pobiera się opłaty podwyższone. Z treści tych przepisów wynika, że za
przejazd pojazdu nienormatywnego, na który uzyskano zezwolenie określone w
przepisach Prawa o ruchu drogowym, mogą być pobierane opłaty zwykłe, zaś w
przypadku stwierdzenia przejazdu pojazdu nienormatywnego bez zezwolenia lub
niezgodnie z warunkami określonymi w zezwoleniu, właściwy organ administracji
publicznej jest obowiązany pobrać opłaty podwyższone.

W rozpoznawanej sprawie jest niesporne, że organy administracji dróg pub-
licznych wymierzyły Tadeuszowi R. opłatę drogową za przejazd pojazdem nienor-
matywnym bez zezwolenia z przekroczonymi dopuszczalnymi naciskami osi składo-
wych na drogę i przekroczoną dopuszczalną wielkością masy całkowitej. W świetle
powołanych na wstępie przepisów ustawy o drogach publicznych i Prawa o ruchu
drogowym nie ulega wątpliwości, że wymierzenie opłaty drogowej podwyższonej było
zgodne z prawem. Naczelny Sąd Administracyjny błędnie przyjął, że do ustalonego
bezspornie stanu faktycznego sprawy miał zastosowanie przepis § 2 ust. 1 rozpo-
rządzenia Rady Ministrów z dnia 14 października 1996 r. w sprawie opłat drogowych
(Dz.U. Nr 123, poz. 528 ze zm.). Tymczasem przepis ten, stanowiący że opłaty za
przejazdy po drogach publicznych pojazdów nienormatywnych ustala się jako iloczyn
kilometrów przebiegu i współczynników przeliczeniowych określonych w tabeli, od-
nosi się do sytuacji, w której przejazd pojazdu nienormatywnego odbywa się na
podstawie i w granicach zezwolenia wymaganego Prawem o ruchu drogowym. W
przypadku zaś, gdy, jak w rozpoznawanej sprawie, przejazd pojazdem nienormatyw-
nym odbywa się bez zezwolenia lub niezgodnie z warunkami zezwolenia, wówczas
wysokość opłaty drogowej podwyższonej ustala się ściśle według przepisu § 4 ust. 1
rozporządzenia. Zarząd drogi ustalający wysokość takiej opłaty jest związany okreś-
lonymi w tym przepisie parametrami i jest obowiązany, zgodnie z § 4 ust. 2 rozpo-
rządzenia, wymierzyć opłatę drogową za każde przekroczenie parametrów oddziel-
nie, bez względu na długość przejechanej trasy.

Biorąc powyższe pod rozwagę Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.
========================================