Wyrok z dnia 12 grudnia 2003 r.
III RN 135/03

1. Decyzja administracyjna organu kolegialnego (zgodnie z zasadą pi-
semności postępowania - art. 14 § 1 k.p.a.) jest ,,opatrywana podpisami" osób
uczestniczących w jej przyjęciu albo przez sporządzenie odrębnego doku-
mentu, który jest podpisywany przez wszystkie osoby uczestniczące w jego
przyjęciu, albo też przez ujęcie treści rozstrzygnięcia przyjętego w wyniku gło-
sowania w protokole posiedzenia, do którego załączona jest podpisana przez
uczestników posiedzenia lista obecności członków organu kolegialnego. Taka
praktyka podpisywania decyzji administracyjnych (art. 104 k.p.a.) podejmowa-
nych przez kolegialne organy orzekające jest zgodna z art. 107 § 1 k.p.a.
2. Organ administracji publicznej obowiązany jest z urzędu do doręcze-
nia stronie postępowania jednego uwierzytelnionego odpisu decyzji, a nie jej
oryginału (art. 109 § 1 k.p.a.).

Przewodniczący SSN Jerzy Kwaśniewski, Sędziowie SN: Józef Iwulski,
Andrzej Wasilewski (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 12 grudnia 2003 r.
sprawy ze skargi Adama O. na uchwałę Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej z
dnia 7 sierpnia 2001 roku, w przedmiocie skreślenia z listy adwokatów, na skutek re-
wizji nadzwyczajnej Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego [...] od wyroku Naczel-
nego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 29 kwietnia 2003 r. [...]

u c h y l i ł zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Naczelnemu Sądowi Admi-
nistracyjnemu w Warszawie do ponownego rozpoznania.

U z a s a d n i e n i e


Okręgowa Rada Adwokacka w W. uchwałą [...] z dnia 28 września 2000 r.
postanowiła o skreśleniu Adama O. z listy adwokatów Izby Adwokackiej w W., bo-
wiem - jak podano w uzasadnieniu powyższej uchwały - w Monitorze Polskim z 1999
r. (Nr 10, poz. 147) opublikowane zostało jego nazwisko jako tajnego i świadomego
współpracownika organów bezpieczeństwa państwa w latach 1955-1959, przy czym
fakt ten miał miejsce przed uzyskaniem przezeń wpisu na listę adwokatów, lecz o
fakcie tym Adam O. nie poinformował organów adwokatury podejmując starania o
wpis na listę adwokatów. Powyższa uchwała została przyjęta w nawiązaniu do wcze-
śniejszej uchwały Naczelnej Rady Adwokackiej [...] z dnia 17 kwietnia 1999 r., mocą
której uznano pracę i służbę adwokatów w organach bezpieczeństwa w latach 1944-
1990 oraz tajną i świadomą współpracę z tymi organami za sprzeniewierzenie się
podstawowym zasadom moralnym i fundamentalnym zasadom etyki adwokackiej.
Następnie, Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej, w wyniku rozpoznania
odwołania Adama O. od powyższej uchwały Okręgowej Rady Adwokackiej w W. [...]
z dnia 28 września 2000 r., uchwałą z dnia 7 sierpnia 2001 r. postanowiło ,,odwołanie
pozostawić bez uwzględnienia".
W wyniku skargi Adama O. na powyższą uchwałę Prezydium Naczelnej Rady
Adwokackiej z dnia 7 sierpnia 2001 r., Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie
wyrokiem z dnia 29 kwietnia 2003 r. [...] ,,stwierdził nieważność zaskarżonej uchwały i
poprzedzającej ją uchwały Okręgowej Rady Adwokackiej w W. z dnia 28 września
2000 r. w przedmiocie skreślenia Adama O. z listy adwokatów", bowiem - jak wywiódł
w uzasadnieniu tego wyroku - pomimo, że Sąd nie dopatrzył się w zaskarżonych
uchwałach zarzucanych przez skarżącego naruszeń prawa - ani naruszenia art. 74
ustawy z dnia 26 maja 1982 r. - Prawo o adwokaturze (Dz.U. Nr 16, poz. 124 ze zm.,
w brzmieniu obowiązującym w dacie podejmowania przedmiotowych uchwał przez
organy samorządu adwokackiego), ani też art. 77 § 1 oraz art. 21 § 1 pkt 3 k.p.a.
(jednolity tekst: Dz.U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.) w związku z art. 44 ust. 1 i
art. 74 Prawa o adwokaturze. Natomiast ,,Naczelny Sąd Administracyjny dopatrzył się
jednak z urzędu w obu uchwałach rażącego naruszenia art. 107 § 1 k.p.a. Zarówno
uchwała Okręgowej Rady Adwokackiej, jak i uchwała Prezydium Naczelnej Rady
Adwokackiej miały bowiem w istocie charakter decyzji administracyjnych i znajdowały
do nich zastosowanie przepisy k.p.a. W przypadku decyzji organu kolegialnego pod-
pis powinien być więc złożony przez wszystkich członków organu (por. uchwałę
składu siedmiu sędziów SN z 30 września 1992 r., III AZP 17/92, OSNCP 1993 nr 3,
poz. 25). Jedynie w przypadku ustawowych przepisów odrębnych, jak np. w art. 39
ust. 3 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tj. Dz.U. 2001 r. Nr
142, poz. 1591 ze zm.) może być ona podpisana przez przewodniczącego organu.
Naczelny Sąd Administracyjny wskazał przy tym wyraźnie, że 'nie jest spełniony wa-
runek wydania decyzji przez organ kolegialny, gdy wszyscy członkowie organu pod-
pisali protokół rozprawy zawierający treść rozstrzygnięcia, natomiast tylko przewod-
niczący składu podpisał decyzję wraz z uzasadnieniem (por. teza wyroku NSA z 24
stycznia 1991 r., SA/Gd 1152/90, ONSA 1991 nr 2 poz. 34). Taka zaś sytuacja miała
miejsce w przedmiotowej sprawie. W wyroku z 26 marca 1993 r., II SA 869/92
(ONSA 1993 nr 4 poz. 10), Sąd podkreślił, że bezskuteczne są w takim przypadku
postanowienia wewnętrznego regulaminu i nie mają one mocy prawnej jako
sprzeczne z ustawą. W przedmiotowej sprawie obie uchwały organów adwokatury
nie zostały podpisane przez cały skład orzekający, lecz pierwsza z nich przez dzie-
kana i kierownika biura, a druga przez przewodniczącego i protokolanta. Stanowi to,
zgodnie z przedstawionym wyżej stanowiskiem rażące naruszenie prawa. Wymaga
również podkreślenia, że w wyniku odwołania może zapaść jedynie rozstrzygnięcie
odpowiadające w swojej treści art. 138 k.p.a. Tymczasem w przedmiotowej sprawie
organ pozostawił odwołanie bez rozpatrzenia. Stanowi to rażące naruszenie art. 138
k.p.a.".
Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego pismem z dnia 29 sierpnia 2003 r. [...]
wniósł rewizję nadzwyczajną od powyższego wyroku Naczelnego Sądu Administra-
cyjnego w Warszawie z dnia 29 kwietnia 2003 r. [...], zarzucając temu wyrokowi ra-
żące naruszenie: po pierwsze - art. 48 ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. - Prawo o
adwokaturze (Dz.U. Nr 16, poz. 124 ze zm.) ,,poprzez jego błędną wykładnię, pole-
gającą na uznaniu, że decyzja wydana przez okręgową radę adwokacką winna być
podpisana przez wszystkich jej członków"; oraz po drugie - art. 156 § 1 pkt 1 i pkt 2
k.p.a. w związku z art. 107 k.p.a. ,,poprzez przyjęcie, że brak podpisów jednego z
członków organu kolegialnego na odpisie decyzji wydanej przez taki organ powoduje
eo ipso nieważność takiej decyzji administracyjnej". W konsekwencji, Pierwszy Pre-
zes Sądu Najwyższego na podstawie art. 57 ust. 2 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o
Naczelny Sądzie Administracyjnym (Dz.U. Nr 74, poz. 368 ze zm. - powoływanej
nadal jako ustawa o NSA) wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i prze-
kazanie sprawy Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie do ponowne-
go rozpoznania. W uzasadnieniu rewizji nadzwyczajnej Pierwszy Prezes Sądu Naj-
wyższego podniósł w szczególności, że:
Po pierwsze, w zaskarżonym wyroku: ,,zastosowanie art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a.
w związku z art. 107 k.p.a. przez NSA jest w sposób oczywisty błędne, a opiera się
na rażącym naruszeniu art. 48 Prawa o adwokaturze, który to przepis w sposób jed-
noznaczny umocowuje dziekana okręgowej rady adwokackiej do jednoosobowej re-
prezentacji w całym zakresie działania tego organu adwokatury. Kolegialne organy
adwokatury podejmują decyzje w formie uchwał. Decyzja administracyjna, także
taka, która wydana jest w postaci uchwały podejmowanej przez organ kolegialny,
stanowi 'oświadczenie woli' wydającego ją organu, a w przypadku organu kolegial-
nego - wyraz woli przejawianej przez zespół osób fizycznych, pełniących na podsta-
wie określonych procedur prawnych, funkcję piastunów tych praw i obowiązków,
które ustawa przypisuje kolegialnemu organowi. Uchwałę należy uznać za podjętą z
chwilą wyrażenia woli przez organ kolegialny w sposób prawem określony, tzn. naj-
częściej w formie głosowania (tajnego lub jawnego) zwykłą lub kwalifikowaną więk-
szością głosów obecnych członków danego organu, przy zachowaniu minimalnej a
koniecznej dla możności podejmowania uchwał liczby uczestniczących osób (qu-
orum); fakt podjęcia uchwały oraz zachowania (lub nie) wymaganych dla ważności
danej 'czynności konwencjonalnej', podlega rejestracji i ujawnieniu w protokole. De-
cyzja administracyjna w ujęciu materialnym, jaką jest uchwała kolegialnego organu
samorządu adwokatów, uzyskuje zatem byt prawny już z chwilą złożenia w sposób
wyżej przewidziany oświadczenia woli przez organ kolegialny, nie zaś dopiero wów-
czas, gdy treść tego oświadczenia zostanie doręczona stronie w trybie art. 109 k.p.a.
Decyzja staje się natomiast skuteczna wobec strony z chwilą doręczenia mu pisma
obejmującego decyzję albo z chwilą jej ogłoszenia (art. 110 k.p.a.) - pismo takie lub
ogłoszenie stanowi decyzję w ujęciu formalnym. Uchwała okręgowej rady adwokac-
kiej podjęta w sprawach, w odniesieniu do których stosuje się przepisy k.p.a., uzy-
skuje byt prawny z chwilą jej podjęcia przez osoby, których podpisy złożone zostały
pod protokołem posiedzenia (tj. na liście obecności stanowiącej integralną jego
część) obejmującym treść uchwały. Materializuje się w obrocie poprzez doręczenie
stronie dokumentu obejmującego treść uchwały. Do sporządzenia - i podpisania - ta-
kiego dokumentu (stanowiącego decyzję administracyjną w formalnym ujęciu)
uprawniony jest z mocy art. 48 Prawa o adwokaturze dziekan lub, w jego zastęp-
stwie, wicedziekan rady. Brak podpisu wszystkich członków rady pod tym dokumen-
tem nie jest objęty wymogiem określonym w art. 107 § 1 k.p.a., albowiem doręczana
jest decyzja w rozumieniu formalnym."
Po drugie, w rewizji nadzwyczajnej wyrażony został pogląd prawny, wedle któ-
rego: ,,nie można się zgodzić z poglądem Naczelnego Sądu Administracyjnego, że
następstwem uchybienia obowiązkowi umieszczenia na odpisie decyzji podpisów
wszystkich osób uczestniczących w jej wydaniu ma być zawsze nieważność decyzji.
Konsekwencje takie ustawa wiąże jedynie z rażącym naruszeniem prawa, a za tym
może się to odnosić wyłącznie do wadliwego podpisania decyzji w sensie material-
nym, nie zaś formalnym. Ponadto konsekwencje takie mogłyby nastąpić tylko w
braku wyraźnego zapisu upoważniającego do podpisania decyzji jednego z członków
organów. Tymczasem w sprawach niniejszych samo wydanie decyzji (podjęcie
uchwały) nie nastąpiło z jakimkolwiek naruszeniem prawa, a stosowne protokoły zo-
stały podpisane przez wszystkie osoby uczestniczące w wydaniu decyzji. Decyzja
natomiast w sensie formalnym została podpisana przez dziekana okręgowej rady
adwokackiej upoważnionego do takiej czynności przez art. 48 § 1 Prawa o adwokatu-
rze".
Po trzecie, równocześnie w rewizji nadzwyczajnej podkreślono, także, że:
,,nawet gdyby podzielić pogląd NSA o wadliwej reprezentacji okręgowej rady adwo-
kackiej przy podpisywaniu zaskarżonych decyzji, uchybienie to nie może być w żad-
nym wypadku traktowane jako rażące naruszenie prawa. Ponadto, konieczne jest
rozróżnienie pomiędzy wadliwościami w składzie organu kolegialnego a wadliwym
podpisaniem decyzji wydanej przez organ kolegialny. W okolicznościach niniejszej
sprawy taka ewentualna wadliwość w żadnym stopniu nie wypacza bowiem treści
decyzji i jej celu ani nie uniemożliwia kontroli prawidłowości składu i działania organu
kolegialnego przy wydawaniu decyzji, skoro elementy te zostały odzwierciedlone w
jej treści. Nie ma zatem podstaw, aby uchybienie takie można było uznać za 'rażące
naruszenie prawa' w rozumieniu art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a., a tym bardziej za narusze-
nie przepisów o właściwości".
Po czwarte, w opinii rewizji nadzwyczajnej, prezentowane w niej stanowisko
prawne jest uzasadnione także z uwagi na: ,,brzmienie art. 268a k.p.a. Stosując ów
przepis odpowiednio do sytuacji będącej przedmiotem kwestionowanego wyroku
można przyjąć, że skoro dopuszcza się pisemne upoważnienie pewnych pracowni-
ków organu administracji publicznej do wydawania decyzji, to tym bardziej dopusz-
czalne jest udzielenie upoważnienia osobom pełniącym określone, kierownicze funk-
cje w organach samorządu adwokackiego do sporządzania decyzji w sensie formal-
nym w formie pisemnej. Upoważnienie takie zawarte jest w art. 48 ust. 1 Prawa o
adwokaturze i potwierdzone w 'kwalifikowanej' formie pisemnej, jaką stanowi regu-
lamin wydawany na podstawie upoważnienia ustawowego (art. 58 pkt 12 Prawa o
adwokaturze). Regulamin określający zasady funkcjonowania rad adwokackich
uchwalony został przez Naczelną Radę Adwokacką w dniu 3 października 1982 r., a
następnie zmieniony uchwałami NRA z dnia 9 października 1999 r. i z dnia 11 lutego
2001 r Minister Sprawiedliwości w ramach swych uprawnień nadzorczo-kontrolnych
(art. 14 Prawa o adwokaturze) nie zakwestionował zgodności z prawem żadnej z
powyższych uchwał. Oznacza to, że Regulamin ów, wydany na mocy delegacji usta-
wowej, stał się częścią systemu norm tworzących podstawy i ramy prawne funkcjo-
nowania samorządu zawodowego adwokatów i jego organów. Wspomniany regula-
min w § 2 ust. 1 i 2 przewiduje, że okręgowa rada adwokacka podejmuje decyzje
kolegialnie w formie uchwał, natomiast ich 'wykonanie', przez co należy rozumieć
także podpisanie i doręczenie zainteresowanym dokumentu obejmującego treść
uchwały 'należy do osób odpowiedzialnych za ich realizację w związku z pełnioną
funkcją lub decyzją rady'. Z posiedzenia rady sporządza się protokół, który 'podpisuje
przewodniczący obrad i sekretarz' (§ 8 pkt 6). Ponadto, § 10 ust. 1 pkt f tegoż regu-
laminu zawiera upoważnienie dla dziekana do 'podpisywania korespondencji urzę-
dowej', tzn. do podpisywania wszystkich pism formułowanych w imieniu rady. (...)
dotyczy to także pism obejmujących treść podjętych uchwał rady."

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


I. W art. 107 § 1 k.p.a. określone zostały elementy konieczne decyzji admini-
stracyjnej, rozumianej jako rozstrzygnięcie organu administracji publicznej albo inne-
go organu państwowego lub innego upoważnionego podmiotu w należącej do jego
właściwości indywidualnej sprawie (art. 1 pkt 1 i pkt 2 k.p.a.), do których zaliczony
został także ,,podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego
osoby upoważnionej do wydania decyzji". W orzecznictwie sądowym wielokrotnie wy-
rażane były przy tym oceny i poglądy prawne dotyczące sposobu prawidłowego za-
dośćuczynienia temu wymaganiu prawnemu w wypadku decyzji administracyjnych
wydawanych przez organy kolegialne. W tym kontekście na uwagę zasługują w
szczególności następujące spośród nich: 1) ,,z treści art. 107 § 1 k.p.a. wynika, że
zarówno rozstrzygnięcie, jak i uzasadnienie stanowią integralną część decyzji, a za-
tem powinny łącznie z innymi elementami pochodzić od osoby upoważnionej do jej
wydania. Tak rozumiana całość decyzji powinna być zaopatrzona w podpis osoby
upoważnionej. W odniesieniu do organu kolegialnego warunek powyższy zostaje od-
powiednio spełniony przez złożenie pod decyzją podpisów przez wszystkich człon-
ków składu orzekającego. Nie można uznać, że warunek wydania decyzji przez or-
gan kolegialny jest spełniony, gdy wszyscy członkowie organu podpisują protokół
rozprawy zawierający treść rozstrzygnięcia, natomiast tylko przewodniczący składu
podpisuje decyzję wraz z uzasadnieniem." (wyrok Naczelnego Sądu Administracyj-
nego z dnia 24 stycznia 1991 r., SA/Gd 1152/90, ONSA 1991 nr 2, poz. 34); 2) ,,de-
cyzja sporządzona i podpisana jedynie przez przewodniczącego wojewódzkiego
sejmiku samorządowego, a następnie doręczona stronie, jest dotknięta nieważno-
ścią, gdyż rażąco narusza przepis art. 107 § 1 k.p.a., określający istotne elementy
decyzji, co do której szczególny przepis art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r.
o samorządzie terytorialnym (Dz.U. Nr 16, poz. 95 ze zm.) ustanawia bezwzględnie
obowiązującą zasadę, iż kolegium odwoławcze przy sejmiku orzeka w składzie trzy-
osobowym. W rozpoznawanej sprawie naruszenie polega na tym, iż w protokole roz-
prawy administracyjnej, przeprowadzonej w dniu 8 września 1990 r., znajduje się me-
rytoryczne rozstrzygnięcie odwołania skarżącego, wprawdzie bez uzasadnienia, ale
stanowiącego decyzję, podpisaną przez członków Kolegium Odwoławczego w skła-
dzie rozpoznającym odwołanie, podczas gdy w dniu 5 października 1990 r. została
sporządzona decyzja przez przewodniczącego Wojewódzkiego Sejmiku Samorzą-
dowego z pominięciem członków składu orzekającego w sprawie, objęta skargą do
Naczelnego Sądu Administracyjnego. W istocie zatem w różnych datach wydano
dwie ostateczne decyzje w tej samej sprawie (art. 156 § 1 pkt 3 k.p.a.)." (wyrok Na-
czelnego Sądu Administracyjnego z dnia 31 stycznia 1991 r., SA/Kr 1304/90, ONSA
z 1991 nr 1, poz. 18); 3) ,,w pojęciu 'organizacji urzędów i instytucji gminnych' nie
mieści się uprawnienie do wydawania przepisów gminnych, upoważniających wójta
lub burmistrza do podpisywania decyzji za zarząd gminy. Decyzje podjęte przez za-
rządu gminy powinny być podpisane przez wszystkich członków zarządu gminy, bio-
rących udział w podejmowaniu konkretnej decyzji. Nie ma podstaw do odstępstwa od
wymagań, przewidzianych w art. 107 § 1 k.p.a. (...) kwestia podpisywania decyzji
administracyjnych nie jest tylko sprawą określonego podziały pracy wewnątrz urzędu
czy też kwestią przekazania kompetencji organu poza taki urząd. Kwestia podpisy-
wania decyzji administracyjnych wiąże się bezpośrednio z ustawowym uprawnieniem
do wydawania decyzji. Jeśli zatem organ wydający decyzję ma charakter kolegialny,
to wszyscy członkowie tego organu biorący udział w podjęciu decyzji obowiązani są
ją podpisać." (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 30 września 1992 r., III AZP 17/92 -
OSNCP 1993 nr 3, poz. 25); dopiero ,,po dniu 17 listopada 1995 r. decyzję wydaną
przez samorząd gminy w sprawach z zakresu administracji publicznej podpisuje tylko
wójt lub burmistrz, pomimo iż w decyzji takiej wymienia się imię i nazwisko każdego z
członków zarządu, którzy brali udział w jej podjęciu (art. 39 ust. 3 ustawy z dnia 8
marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym, jednolity tekst: Dz.U. z 1996 r. Nr 13,
poz. 74 ze zm. w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 29 września 1995 r. o zmianie
ustawy o samorządzie terytorialnym oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. Nr 124,
poz. 601)" (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 grudnia 1997 r., III RN 65/97,
OSNAPiUS 1998 nr 14, poz. 411); 4) ,,zasadą jest, że decyzje wydawane przez or-
gany kolegialne powinny być podpisane przez wszystkich członków organu, biorą-
cych udział w podjęciu decyzji. Decyzja organu kolegialnego podpisana przez inne
osoby lub przez niektórych tylko członków składu orzekającego rażąco narusza
prawo." (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 22 listopada 2000 r., I SA
1109/00, Lex nr 55019); 5) do tego ostatniego poglądu prawnego nawiązuje także
uzasadnienie wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego, w którym - oceniając le-
galność uchwały Krajowej Rady Radców Prawnych w sprawie skreślenia radcy
prawnego z listy radców prawnych - Sąd ten stanął na stanowisku, że ,,nie jest speł-
niony warunek wydania decyzji przez organ kolegialny, gdy wszyscy członkowie or-
ganu podpisali protokół rozprawy zawierający treść rozstrzygnięcia, natomiast tylko
przewodniczący składu podpisał decyzję wraz z uzasadnieniem. Taka zaś sytuacja
miała miejsce w przedmiotowej sprawie. (...) bezskuteczne są w takim przypadku po-
stanowienia wewnętrznego regulaminu danego organu i nie mają one mocy prawnej
jako sprzeczne z ustawą." (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 27 lu-
tego 2003 r., II SA 455/02, Wokanda 2003 nr 7-8, poz. 76); 6) taką samą argumenta-
cją posłużył się również Naczelny Sąd Administracyjny w rozpoznawanej sprawie,
podkreślając przy tym, że ,,regulaminy mogą dotyczyć jedynie czynności wewnętrz-
nych i organizacji pracy, ale w żadnym razie nie mogą wkraczać w dziedzinę orzecz-
nictwa poddaną uregulowaniu k.p.a. W przedmiotowej sprawie obie uchwały orga-
nów adwokatury nie zostały podpisane przez cały skład orzekający, lecz pierwsza z
nich przez dziekana i kierownika biura, a druga przez przewodniczącego i protoko-
lanta. Stanowi to rażące naruszenie prawa." (wyrok Naczelnego Sądu Administracyj-
nego z dnia 29 kwietnia 2003 r., II SA 2919/01).

Równocześnie, w nawiązaniu do dyspozycji art. 109 § 1 k.p.a. (,,decyzję dorę-
cza się stronom na piśmie"), w orzecznictwie sądowym sformułowany został pogląd
prawny, wedle którego: ,,przepis art. 109 § 1 k.p.a. nakazuje organowi doręczyć stro-
nie (stronom) decyzję, przez co należy rozumieć, że doręcza się oryginał. Każda 'ko-
pia' decyzji, która zostaje doręczona stronom, musi być podpisana przez osobę
(osoby) upoważnioną do wydania decyzji, przez co każdy egzemplarz jest decyzją na
prawach oryginału. W przepisach postępowania administracyjnego nie ma podstaw
do uznania, że w aktach sprawy można pozostawić oryginał wydanej decyzji, a stro-
nie (stronom) doręczyć li tylko wypis bądź odpis decyzji." (postanowienie Naczelnego
Sądu Administracyjnego z dnia 27 października 1998 r., II SA/Gd 1618/96, Lex nr
44208).

Przytoczone orzecznictwo sądowe, w tym również wyrok Naczelnego Sądu
Administracyjnego w rozpoznawanej sprawie, opiera się w istocie na dwóch milcząco
przyjętych założeniach:
Po pierwsze, na założeniu, wedle którego tryb realizacji określonego w art.
107 § 1 k.p.a. wymagania ustawowego dotyczącego 'podpisu', jako elementu ko-
niecznego decyzji administracyjnej, winien być taki sam w każdym wypadku, nieza-
leżnie od tego, czy decyzję wydaje organ jednoosobowy czy też organ kolegialny
oraz niezależnie od tego, czy organ kolegialny jest powołany wyłącznie do sprawo-
wania funkcji orzeczniczej wyspecjalizowanym organem fachowym (działającym w
określonym 'składzie orzekającym'), czy też w danym wypadku organ kolegialny
pełni funkcje orzecznicze, sprawując równocześnie także inne funkcje administracyj-
ne. Założenie to nie jest trafne. Należy bowiem zważyć, że:
a) Przede wszystkim, art. 107 § 1 k.p.a. przesądza wyłącznie o tym, że do ko-
niecznych (obligatoryjnych) elementów każdej decyzji administracyjnej - rozumianej
jako przyjęte przez właściwy organ rozstrzygnięcie w indywidualnej sprawie z zakre-
su administracji publicznej, mające na celu jej załatwienie co do istoty (w całości lub
w części) albo mające na celu jej zakończenie w danej instancji w inny sposób (art.
104 w związku z art. 1 § 1 pkt 1 k.p.a.) - należy także ,,podpis z podaniem imienia i
nazwiska oraz stanowiska służbowego osoby upoważnionej do wydania decyzji".
Przepis ten przesądza więc jedynie o tym, że tak rozumiany 'podpis' stanowi inte-
gralny element każdej decyzji administracyjnej. Prawne i praktyczne znaczenie 'pod-
pisu' decyzji administracyjnej polega bowiem na tym, że 'podpis decyzji' pozwala na
identyfikację osoby (lub osób) sprawującej (lub sprawujących) funkcję danego orga-
nu administracji publicznej, za wiedzą i wolą której (których) konkretne rozstrzygnię-
cie zostało przyjęte. Tym samym daje to wszystkim zainteresowanym podmiotom (w
szczególności zaś adresatowi rozstrzygnięcia oraz właściwym organom sprawującym
kontrolę prawną decyzji administracyjnych - w tym sądom) możliwość weryfikacji lub
falsyfikacji autentyczności tego rozstrzygnięcia.
b) Natomiast art. 107 § 1 k.p.a. sam przez się nie przesądza o trybie (sposo-
bie), w jaki 'podpis decyzji' należy urzeczywistnić, jak również nie przesądza tego,
czy 'podpis decyzji' powinien być umieszczony już pod treścią samego rozstrzygnię-
cia, czy dopiero lub także pod jego uzasadnieniem. Przepis ten nie wyklucza także i
takiej możliwości, że kwestia 'trybu (sposobu) urzeczywistniania podpisu decyzji'
może być - stosownie do okoliczności - wprost lub pośrednio determinowana przepi-
sami wykonawczymi lub kształtowana w drodze określonej praktyki, zwłaszcza w
sytuacji, gdy organizacja wykonywania zadań i kompetencji kolegialnego organu ad-
ministracji publicznej, który nie ma charakteru wyspecjalizowanego (fachowego) or-
ganu orzekającego, lecz jest organem wykonującym inne zadania administracyjne,
obok których i zwykle w związku z którymi organowi temu powierzone zostały także
określone funkcje orzecznicze (dotyczy to w szczególności organów kolegialnych
korporacji publicznoprawnych, np. organów adwokatury) regulowana jest tzw. regu-
laminem. Oczywiście, wprowadzane w tym względzie przepisy wykonawcze (nota
bene wydawane zwykle na podstawie wyraźnego upoważnienia ustawowego) lub
stosowana praktyka nie może być sprzeczna z obowiązującymi w tym zakresie prze-
pisami ustawowymi. I tak dla przykładu, jeżeli podejmowane na posiedzeniu takiego
organu kolegialnego rozstrzygnięcie, mające znamiona prawne 'decyzji administra-
cyjnej', uzyskuje postać 'zmaterializowaną' w formie stosownego 'zapisu w protokole
posiedzenia' tego organu (obok innych rozstrzygnięć podejmowanych przez ten or-
gan w czasie tego samego posiedzenia), a integralną częścią tego protokołu jest 'li-
sta obecności członków' tego organu (pozwalająca na jednoznaczne ustalenie imion i
nazwisk oraz stanowisk służbowych osób uczestniczących w tym posiedzeniu i w
pracach tego organu), to w sensie formalnym oznacza to, iż osoby podpisane na li-
ście obecności uczestniczyły także w podjęciu tego konkretnego rozstrzygnięcia
mającego znamiona 'decyzji administracyjnej'. Dlatego w takim wypadku zarzut ja-
koby ta konkretna 'decyzja administracyjna' nie zawierała 'podpisu' (w rozumieniu
art. 107 § 1 k.p.a.) nie jest trafny. Opiera się on bowiem na dowolnym, bo nie wyni-
kającym z dyspozycji art. 107 § 1 k.p.a., a tym samym błędnym założeniu, że albo
osoby podpisane na załączonej do protokołu 'liście obecności' uczestniczące w da-
nym posiedzeniu nie uczestniczyły w podejmowaniu zaprotokołowanego rozstrzy-
gnięcia ('decyzji administracyjnej'), albo że z przepisu tego wynika bezwzględny za-
kaz takiej praktyki urzeczywistniania 'podpisu decyzji' przez członków organów kole-
gialnych (skądinąd praktyki powszechnie stosowanej przez większość organów kole-
gialnych, nie mających charakteru wyspecjalizowanych organów orzekających), która
w istocie polega na 'łącznym' autoryzowaniu podpisem członka organu kolegialnego
na 'liście obecności' faktu jego uczestnictwa w danym posiedzeniu oraz w podejmo-
waniu wszystkich uchwał przyjętych w czasie jego trwania.
Po drugie, na założeniu, że wymaganie prawne dotyczące 'podpisu decyzji' -
w świetle obowiązującego porządku prawnego (art. 107 § 1 k.p.a.) - obowiązuje nie
tylko na etapie podjęcia przez kolegialny organ administracji publicznej rozstrzygnię-
cia - 'wydania decyzji' (art. 107 § 1 w związku z art. 104 k.p.a.), lecz także na etapie
'doręczenia decyzji' stronie (art. 109 § 1 k.p.a.). To założenie również nie jest trafne.
Należy bowiem mieć na uwadze, co następuje:
a) Praktyka funkcjonowania organów orzekających, a w każdym razie orga-
nów kolegialnych, wskazuje na to, że sekwencja czynności przy podejmowaniu przez
nie rozstrzygnięcia jest następująca: po przeprowadzeniu wymaganego postępowa-
nia dowodowego w rozpoznawanej sprawie oraz po jej przedyskutowaniu przez gre-
mium orzekające, przeprowadzane jest głosowanie nad proponowanym rozstrzy-
gnięciem sprawy; natomiast przyjęte w ten sposób rozstrzygnięcie - 'decyzja' organu
kolegialnego (zgodnie z zasadą pisemności postępowania - art. 14 § 1 k.p.a.) jest
'opatrywana podpisami' osób uczestniczących w jej przyjęciu (stosownie do obowią-
zujących w tym zakresie przepisów prawnych lub ukształtowanej praktyki): albo po-
przez sporządzenie odrębnego pisemnego dokumentu przyjęcia tego rozstrzygnię-
cia, który jest podpisywany przez wszystkie osoby uczestniczące w jego przyjęciu
(taka procedura 'podpisywania' decyzji administracyjnych stosowana jest zwykle
przez wyspecjalizowane kolegialne organy orzekające), albo też poprzez ujęcie treści
rozstrzygnięcia przyjętego w wyniku głosowania w protokole posiedzenia organu, do
którego załączona jest podpisana przez uczestników posiedzenia 'lista obecności'
członków organu kolegialnego wraz z ich odręcznymi podpisami (taka procedura
'podpisywania' decyzji administracyjnych stosowania jest zwykle przez te organy ko-
legialne, które kompetencje orzekające sprawują obok innych zadań i funkcji z za-
kresu administracji publicznej). Taka praktyka podpisywania 'decyzji administracyj-
nych' (art. 104 k.p.a.) podejmowanych przez kolegialne organy orzekające, w obu
wyżej przedstawionych wariantach, nie narusza obowiązującego porządku prawnego
i jest zgodna z określonym w art. 107 § 1 k.p.a. wymaganiem prawnym dotyczącym
'podpisu', o ile odmienne wymagania prawne w tym względzie nie wynikają z odręb-
nych regulacji prawnych.
b) 'Decyzja administracyjna' (art. 107 § 1 w związku z art. 104 k.p.a.), której
oryginał (czyli jej jedyna autentyczna pierwotna wersja) w każdym wypadku pozo-
staje w aktach sprawy, powinna być ogłoszona (art. 109 § 2 w związku z art. 14 § 2
k.p.a.) lub doręczona stronie (art. 109 § 1 k.p.a.). Jednakże obowiązek 'doręczenia
decyzji stronie', o którym mowa jest w art. 109 § 1 k.p.a., w żadnym razie nie może
być rozumiany jako obowiązek doręczenia stronie 'oryginału decyzji'. W przeciwnym
razie musiałoby to bowiem oznaczać, że: albo 'oryginał decyzji' podlegałby w tym
celu 'usunięciu' z akt sprawy, co nie tylko faktycznie uniemożliwiałoby realizację
prawnie gwarantowanej zasady względnej jawności akt postępowania (art. 73 i 74
k.p.a.), lecz także sprzeczne byłoby z zasadą integralności akt postępowania, która
jest konsekwencją ciążącego także na organach administracji publicznej ustawowe-
go obowiązku zapewnienia odpowiedniej ewidencji, przechowywania oraz ochrony
przed uszkodzeniem, zniszczeniem bądź utratą ,,powstającej w nich dokumentacji, w
sposób odzwierciedlający przebieg załatwiania i rozstrzygania spraw" (art. 6 ust. 1
ustawy z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach - jed-
nolity tekst: Dz.U. z 2002 r. Nr 171, poz. 1396 ze zm.); albo prowadziłoby do we-
wnętrznie sprzecznej konstatacji, jakoby organ obowiązany był do sporządzenia w
sprawie co najmniej (sic!) dwóch (bowiem w istocie zależałoby to od liczby stron
uczestniczących w postępowaniu w danej sprawie) 'oryginałów decyzji', z których 'je-
den' pozostawałby w aktach sprawy, a 'drugi' ('pozostałe') doręczałby stronie (stro-
nom) tego postępowania. Stąd wniosek, że w wykonaniu obowiązku, o którym mowa
w art. 109 § 1 k.p.a., właściwy organ administracji publicznej obowiązany jest do do-
ręczenia stronie (lub stronom postępowania) 'z urzędu' (a nie na jej wniosek) nie
'oryginału decyzji', lecz jednego uwierzytelnionego (czyli potwierdzonego co do
zgodności z oryginałem przez upoważnioną do tego osobę reprezentującą ten organ)
odpisu 'oryginału decyzji' (mającego walor jej duplikatu). Natomiast ewentualne dal-
sze kolejne egzemplarze uwierzytelnionych odpisów 'oryginału decyzji' organ wydaje
stronie już wyłącznie 'na jej żądanie' (art. 73 § 2 k.p.a.).
II. Stosownie do przepisów ustawy z dnia 26 maja 1982 r. - Prawo o adwoka-
turze (jednolity tekst: Dz.U. z 2002 r. Nr 123, poz. 1058 ze zm.), adwokatura, która
obejmuje ogół adwokatów i aplikantów adwokackich (art. 2 Prawa o adwokaturze),
jest zorganizowana na zasadach tzw. publicznoprawnego (przymusowego) samo-
rządu zawodowego (art. 1 ust. 2 Prawa o adwokaturze). Prawo o adwokaturze okre-
śla między innymi ustrój i zasady funkcjonowania organów adwokatury, do których
zalicza w szczególności także:
1) Okręgowe rady adwokackie, które są kolegialnymi organami izb adwokac-
kich (składającymi się z dziekana, pięciu do piętnastu członków i dwóch do czterech
zastępców członków - art. 42 ust. 1 Prawa o adwokaturze), do zakresu działania któ-
rych należą - w myśl sformułowanej w art. 44 ust. 1 w związku z art. 9 i art. 39 oraz
art. 30 Prawa o adwokaturze generalnej klauzuli domniemania kompetencji - wszyst-
kie sprawy adwokatury, których załatwiania ustawa nie zastrzega na rzecz tzw. orga-
nów adwokatury (czyli Krajowego Zjazdu Adwokatury, Naczelnej Rady Adwokackiej,
Wyższego Sądu Dyscyplinarnego oraz Wyższej Komisji Rewizyjnej - art. 9 Prawa o
adwokaturze) oraz innych organów izb adwokackich (czyli zgromadzenia izby, sądu
dyscyplinarnego lub komisji rewizyjnej - art. 39 Prawa o adwokaturze), na rzecz or-
ganów zespołów adwokackich (czyli zebrania zespołu, kierownika zespołu oraz ko-
misji rewizyjnej - art. 30 Prawa o adwokaturze) lub na rzecz organów państwowych.
Ponadto, niektóre sprawy ustawa wyraźnie zastrzega na rzecz kompetencji okręgo-
wej rady adwokackiej; do tej grupy spraw należy także kompetencja do 'skreślenia
adwokata z listy adwokatów' (art. 74 Prawa o adwokaturze). Równocześnie, ustawa
wyraźnie stanowi, iż 'dziekan okręgowej rady adwokackiej', który kieruje jej pracami i
przewodniczy jej posiedzeniu, ,,reprezentuje okręgową radę adwokacką" (art. 48 ust.
1 Prawa o adwokaturze).
2) Naczelną Radę Adwokacką (w składzie: prezes, adwokaci wybrani przez
Krajowy Zjazd Adwokatury w liczbie odpowiadającej liczbie dziekanów okręgowych
rad adwokackich, nie więcej jednak niż ośmiu adwokatów z tej samej izby oraz dzie-
kani okręgowych izb adwokackich - art. 9 oraz art. 57 - art. 62 Prawa o adwokaturze),
do zakresu działania której - obok wielu innych zadań - należy także rozpoznawanie
odwołania osoby zainteresowanej od uchwały okręgowej rady adwokackiej, podjętej
w pierwszej instancji (art. 46 Prawa o adwokaturze), w tym także od uchwały w
sprawie 'skreślenia adwokata z listy adwokatów' (art. 74 Prawa o adwokaturze). Przy
czym, Naczelna Rada Adwokacka wybiera ze swego grona Prezydium Naczelnej
Rady Adwokackiej, będące jej organem wykonawczym (w skład którego wchodzą:
prezes Naczelnej Rady Adwokackiej, dwóch wiceprezesów, sekretarz i jego zastęp-
ca, skarbnik, rzecznik dyscyplinarny oraz dwóch członków - art. 59 ust. 1 Prawa o
adwokaturze), które sprawuje czynności należące do zakresu działania Naczelnej
Rady Adwokackiej, o ile wyraźny przepis nie stanowi inaczej (art. 59 Prawa o adwo-
katurze). Oznacza to, że Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej rozpoznaje rów-
nież odwołania osób zainteresowanych od uchwał okręgowych rad adwokackich w
sprawie skreślenia adwokata z listy adwokatów (art. 59 ust. 3 i art. 58 pkt 8 w
związku z art. 74 i art. 46 Prawa o adwokaturze).
Powyższa regulacja ustawowa jednoznacznie wskazuje na to, że zarówno
okręgowe rady adwokackie, jak i Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej (oraz Na-
czelna Rada Adwokacka), jako kolegialne organy samorządu zawodowego adwoka-
tów, sprawują powierzone im Prawem o adwokaturze zróżnicowane zadania z zakre-
su administracji publicznej wobec tej grupy zawodowej, a w określonych sytuacjach
powołane są także do orzekania w sprawach indywidualnych, w tym między innymi w
sprawie 'skreślenia adwokata z listy adwokatów'.

Równocześnie przepisy Prawa o adwokaturze wskazują na określone zasady
procedowania kolegialnych organów adwokatury (w tym okręgowych izb adwokac-
kich oraz Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej), które powinny być przez nie re-
spektowane w związku ze sprawowaniem powierzonych im zadań administracji pu-
blicznej. Zostały one wprowadzone do obowiązującego porządku prawnego dwiema
różnymi metodami:
Po pierwsze, ustawodawca sam (wprost w ustawie) przesądził o tym, że: 1. do
ważności uchwały okręgowej rady adwokackiej wymagana jest obecność co najmniej
połowy członków, w tym dziekana lub wicedziekana (art. 45 ust. 1 Prawa o adwoka-
turze); 2. uchwała okręgowej rady adwokackiej zapada większością głosów, a w ra-
zie równości głosów przeważa głos przewodniczącego (art. 45 ust. 2 Prawa o adwo-
katurze); 3. uchwały w sprawach osobowych zapadają w głosowaniu tajnym, a w ra-
zie równości głosów rozstrzyga głos przewodniczącego, który ujawnia swój głos (art.
45 ust. 3 Prawa o adwokaturze); 4. uchwały organów adwokatury dotyczące bezpo-
średnio poszczególnych osób powinny zawierać uzasadnienie faktyczne i prawne
(art. 12 ust. 1 Prawa o adwokaturze); 5. od uchwały okręgowej rady adwokackiej,
podjętej w pierwszej instancji, służy zainteresowanemu odwołanie do Naczelnej
Rady Adwokackiej (art. 46 Prawa o adwokaturze); 6. termin wniesienia środków od-
woławczych przewidzianych w ustawie wynosi czternaście dni od dnia doręczenia
orzeczenia lub uchwały (art. 12 ust. 2 Prawa o adwokaturze).
Po drugie, ustawodawca zamieścił w ustawie kategorycznie sformułowane
upoważnienia dla określonych organów kolegialnych adwokatury, upoważniając je
tym samym i zarazem zobowiązując do uchwalenia takich aktów prawa korporacyj-
nego, które mają bliżej dookreślić (skonkretyzować) organizację i tryb sprawowania
przez organy korporacji powierzonych jej zadań, w tym między innymi: 1. zobowiązał
Krajowy Zjazd Adwokatury do uchwalenia regulaminu dotyczącego działania orga-
nów adwokatury (art. 56 pkt 6 lit. a Prawa o adwokaturze). Na tej podstawie Krajowy
Zjazd Adwokatury uchwalił w dniu 23 listopada 1986 r. ,,Regulamin działania organów
adwokatury i organów izb adwokackich", w myśl którego w szczególności: a) posie-
dzenia Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej odbywają się w miarę potrzeby, nie
rzadziej niż dwa razy w miesiącu (§ 15 ust. 1); b) Prezydium Naczelnej Rady Adwo-
kackiej podejmuje decyzje w formie uchwały większością głosów przy obecności co
najmniej połowy liczy członków, w tym prezesa Naczelnej Rady Adwokackiej lub jed-
nego z jej wiceprezesów (§ 13 ust. 2); c) z posiedzenia plenarnego Prezydium Na-
czelnej Rady Adwokackiej sporządza się protokół, który podpisuje przewodniczący
obrad, sekretarz Naczelnej Rady Adwokackiej i protokolant wyznaczony przez Pre-
zydium Naczelnej Rady Adwokackiej, przy czym protokół ten powinien być udostęp-
niony członkom Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej na następnym posiedzeniu
tego Prezydium i uważa się go za przyjęty, jeżeli członkowie Prezydium nie zgłoszą
poprawek (§ 15 ust. 2 w związku z § 11 ust. 2 i ust. 3); d) pracami Prezydium kieruje
prezes Naczelnej Rady Adwokackiej, który w szczególności także podpisuje kore-
spondencję urzędową (§ 17 ust. 1 pkt 4); e) sekretarz Naczelnej Rady Adwokackiej
odpowiada za wykonanie uchwał Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej i do jego
obowiązków należy między innymi redagowanie protokołów posiedzeń Prezydium
Naczelnej Rady Adwokackiej oraz analizowanie odwołań od uchwał okręgowych rad
adwokackich (§ 19 ust. oraz ust. 2 pkt 1 i pkt 8); f) ponadto, § 1 ust. 4 tego Regula-
minu stanowi, iż ,,do spraw nieunormowanych ustawą (przez co, zgodnie z dyspozy-
cją § 1 ust. 3 tego Regulaminu, należy rozumieć Prawo o adwokaturze) lub przepi-
sami wykonawczymi organów adwokatury mają zastosowanie odpowiednie przepisy
kodeksu postępowania administracyjnego w zakresie określonym w art. 1 § 1 pkt 1 i
4.". 2. zobowiązał Naczelną Radę Adwokacką do uchwalenia regulaminu dotyczą-
cego zasad funkcjonowania rad adwokackich (art. 58 pkt 12 lit c Prawa o adwokatu-
rze). Na tej podstawie Naczelna Rada Adwokacka uchwaliła w dniu 3 października
1982 r. ,,Regulamin w sprawie zasad funkcjonowania okręgowych rad adwokackich"
(następnie dwukrotnie zmieniany kolejnymi uchwałami z dnia 9 października 1999 r.
oraz z dnia 11 lutego 2001 r.), wedle którego w szczególności: a) posiedzenia rady
zwołuje i przewodniczy im dziekan nie rzadziej niż raz w miesiącu (§ 8 ust. 1 i ust. 3);
b) porządek dzienny posiedzenia rady ustala dziekan, zaś rada może uzupełnić lub
zmienić porządek dzienny posiedzenia (§ 8 ust. 4); c) okręgowa rada adwokacka po-
dejmuje swoje decyzje w formie uchwały, chyba że regulamin stanowi inaczej (§ 2
ust. 1); d) uchwały rady zapadają przy obecności co najmniej połowy jej członków (w
tym dziekana lub wicedziekana) zwykłą większością głosów, z tym że w razie równo-
ści głosów przeważa głos przewodniczącego (§ 8 ust. 5); e) z posiedzenia rady spo-
rządza się protokół, który podpisuje przewodniczący obrad i sekretarz; protokół musi
być udostępniony członkom rady przed następnym posiedzeniem rady i uważa się go
za przyjęty, jeżeli członkowie rady nie zgłoszą poprawek (§ 8 ust. 6); f) sekretarz rady
odpowiada za wykonanie uchwał rady, a do jego obowiązków należy między innymi
redagowanie protokołów posiedzeń rady (§ 12 ust. 1 i ust. 2 lit. a); g) okręgowa rada
adwokacka podejmuje swoje uchwały kolegialnie, natomiast wykonanie uchwały na-
leży do osób odpowiedzialnych za ich realizację w związku z pełnioną funkcją lub
decyzją rady (§ 2 ust. 2); h) uchwały dotyczące bezpośrednio poszczególnych osób,
doręcza się wraz z uzasadnieniem zainteresowanym za poświadczeniem odbioru;
każda taka uchwała musi zawierać pouczenie o trybie, formie i terminie przysługują-
cego odwołania (§ 3); i) dziekan reprezentuje radę i kieruje jej pracami, a w szcze-
gólności także podpisuje korespondencję urzędową (§ 10 ust. 1 lit. f); j) ponadto, § 1
ust. 4 tego Regulaminu stanowi, iż ,,do spraw nieunormowanych ustawą (przez co,
zgodnie z dyspozycją § 1 ust. 3 tego Regulaminu, należy rozumieć Prawo o adwo-
katurze) lub przepisami wykonawczymi organów adwokatury mają odpowiednie za-
stosowanie przepisy kodeksu postępowania administracyjnego" (§ 1 ust. 2).
W rozpoznawanej sprawie jest poza sporem i wynika to w sposób nie budzący
wątpliwości z akt sprawy, że stosownie do wyżej określonych zasad procedowania
organów kolegialnych adwokatury oraz zgodnie z wymaganiami określonymi w art.
107 § 1 k.p.a., które należy w tym wypadku stosować 'odpowiednio' (por. § 1 ust. 4
,,Regulamin działania organów adwokatury i organów izb adwokackich" oraz § 1 ust.
4 . ,,Regulamin w sprawie zasad funkcjonowania okręgowych rad adwokackich"),
czyli mając na uwadze charakter, skład i prawem określone zasady funkcjonowania
tych organów kolegialnych:
Po pierwsze, Okręgowa Rada Adwokacka w W. na posiedzeniu w dniu 28
września 2000 r. podjęła na podstawie art. 74 Prawa o adwokaturze uchwałę o skre-
śleniu z listy adwokatów Izby Adwokackiej w W. adwokata Adama O. [...], która wraz
z wymaganym uzasadnieniem faktycznym i prawnym (art. 12 ust. 1 Prawa o adwo-
katurze) została ujęta w § 15 'w protokole [...] posiedzenia Okręgowej Rady
Adwokackiej w W. z dnia 28.09.2000 r.', którego integralną częścią jest również lista
obecności członków Okręgowej Rady Adwokackiej w W. wraz z odręcznymi podpi-
sami osób uczestniczących w tym posiedzeniu, a następnie w formie uwierzytelnio-
nego 'wyciągu z tego protokołu' - podpisanego przez dziekana Okręgowej Izby Ad-
wokackiej w W. (art. 48 ust. 1 Prawa o adwokaturze oraz § 10 ust. 1 lit. f ,,Regulamin
w sprawie zasad funkcjonowania okręgowych rad adwokackich"), a ponadto także
przez kierownika biura - doręczona została w odpisie adwokatowi Adamowi O.
Po drugie, Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej w Warszawie na posie-
dzeniu w dniu 7 sierpnia 2001 r. po rozpoznaniu odwołania adwokata Adama O. od
uchwały Okręgowej Rady Adwokackiej w W. z dnia 28 września 2000 r. o skreśleniu
go z listy adwokatów, na podstawie art. 58 pkt 8 Prawa o adwokaturze ,,postanowiło:
odwołanie pozostawić bez uwzględnienia", co też wraz z wymaganym uzasadnie-
niem faktycznym i prawnym (art. 12 ust. 1 Prawa o adwokaturze) zostało ujęte w poz.
8/1 'protokołu [...] z posiedzenia Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej z dnia 7
sierpnia 2001 r.', którego integralną częścią jest również lista obecności członków
Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej wraz z odręcznymi podpisami osób uczest-
niczących w tym posiedzeniu, a następnie rozstrzygnięcie to - w formie uwierzytel-
nionego 'wyciągu z tego protokołu', podpisanego przez przewodniczącego (Prezesa
Naczelnej Rady Adwokackiej) oraz przez sporządzającego protokół Sekretarza Na-
czelnej Rady Adwokackiej (§15 ust. 2 w związku z § 11 ust. 2 i ust. 3 oraz § 17 ust. 1
pkt 4 ,,Regulamin działania organów adwokatury i organów izb adwokackich") - zo-
stało w odpisie doręczone adwokatowi Adamowi O.
Mając powyższe na uwadze, Sąd Najwyższy stwierdza, że w rozpoznawanej
sprawie nieuzasadniony okazał się sformułowany w uzasadnieniu zaskarżonego wy-
roku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie zarzut rażącego naruszenia
art. 107 § 1 k.p.a.. Przeciwnie, Sąd Najwyższy stwierdza, że:
Po pierwsze, oba wymienione wyżej rozstrzygnięcia organów kolegialnych
adwokatury, a mianowicie zarówno podjęta na podstawie art. 74 Prawa o adwokatu-
rze uchwała Okręgowej Rady Adwokackiej w W. z dnia 28 września 2000 r. o skre-
śleniu z listy adwokatów Izby Adwokackiej w W. adwokata Adama O. [...], jak i pod-
jęta na posiedzenia Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej w dniu 7 sierpnia 2001
r. uchwała, mocą której Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej ,,postanowiło: od-
wołanie pozostawić bez uwzględnienia", podjęte i sformułowane zostały w sposób,
który czyni zadość wymaganiom prawnym decyzji administracyjnych, o których mowa
jest w art.. 107 § 1 k.p.a., w tym także wymaganiu dotyczącemu 'podpisu decyzji
administracyjnej'.
Po drugie, oba wymienione wyżej uwierzytelnione 'wyciągi z protokołu', zawie-
rające odpisy uchwał organów kolegialnych adwokatury, a mianowicie zarówno pod-
pisany przez dziekana Okręgowej Izby Adwokackiej w W. oraz przez kierownika
biura 'wyciąg z protokołu' z ,,posiedzenia Okręgowej Rady Adwokackiej w W. z dnia
28.09.2000 r.', obejmujący treść uchwały Okręgowej Rady Adwokackiej w W. z dnia
28 września 2000 r. o skreśleniu z listy adwokatów Izby Adwokackiej w W. adwokata
Adama O., jak i podpisany przez przewodniczącego Prezesa Naczelnej Rady Adwo-
kackiej oraz przez sporządzającego ten protokół Sekretarza Naczelnej Rady Adwo-
kackiej 'wyciąg z protokołu' z posiedzenia Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej w
Warszawie w dniu 7 sierpnia 2001 r., obejmujący treść chwały tego Prezydium, które
,,postanowiło: odwołanie pozostawić bez uwzględnienia" - zostały sporządzone i do-
ręczone adwokatowi Adamowi O. w sposób zgodny z wymaganiem ustawowym
określonym w art. 109 § 1 k.p.a.
Nota bene, sformułowana w tym kontekście w uzasadnieniu zaskarżonego
wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego ocena prawu, wedle której w rozpozna-
wanej sprawie miało miejsce 'rażące naruszenia prawa' (art. 156 § 1 pkt 2 w związku
z art. 107 § 1 k.p.a.), nie jest trafna także i z tej przyczyny, że w danym wypadku oba
rozstrzygnięcia kolegialnych organów adwokatury dotyczyły adwokata Adama O.
jako członka tej korporacji, a więc: po pierwsze - podmiotu związanego prawnie zna-
nymi mu zasadami procedowania organów korporacyjnych w tego typu sprawach,
które sam respektował i uznawał za zgodne z obowiązującym porządkiem prawnym i
dlatego zapewne wnosząc naprzód odwołanie od uchwały Okręgowej Rady Adwo-
kackiej w W., a następnie skargę do Naczelnego Sądu Administracyjnego na
uchwałę Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej nie podniósł zarzutu naruszenia
przez organy adwokatury ani art. 107 § 1, ani też art. 109 § 1 k.p.a.; oraz po drugie -
jako członek korporacji adwokackiej oraz jako prawnik miał on również świadomość,
że przysługuje mu prawo zapoznania się z aktami postępowania w jego sprawie (art.
73 k.p.a.), a tym samym mógł on zapoznać się ze stanowiącymi załączniki do proto-
kołów posiedzeń organów obu instancji rozstrzygających 'listami obecności' człon-
ków tych organów kolegialnych oraz złożonymi na nich odręcznymi podpisami tych
osób, które uczestnicząc w posiedzeniach tych organów kolegialnych, tym samym
uczestniczyły także w podejmowaniu dotyczących go rozstrzygnięć. Stąd, w okolicz-
nościach rozpoznawanej sprawy, fakt niedoręczenia adwokatowi Adamowi O. łącznie
z odpisami doręczonych mu rozstrzygnięć także stosownych odpisów 'list obecności'
członków obu organów kolegialnych adwokatury, którzy uczestniczyli w podejmowa-
niu tych rozstrzygnięć, oceniony być może wprawdzie ewentualnie jako 'naruszenie
prawa', lecz w żadnym wypadku jako 'rażące naruszenie prawa".
III. Równocześnie Sąd Najwyższy stwierdza także, że w rozpoznawanej spra-
wie nieuzasadniony okazał się również sformułowany w uzasadnieniu zaskarżonego
wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie zarzut rażącego narusze-
nia art. 138 k.p.a. (,,art. 138. § 1. Organ odwoławczy wydaje decyzję, w której: 1)
utrzymuje w mocy zaskarżoną decyzję albo 20 uchyla zaskarżoną decyzję w całości
albo w części i w tym zakresie orzeka co do istoty sprawy bądź uchylając tę decyzję -
umarza postępowanie, albo 3) umarza postępowanie odwoławcze. § 2. Organ od-
woławczy może uchylić zaskarżoną decyzję w całości i przekazać sprawę do ponow-
nego rozpatrzenia przez organ pierwszej instancji, gdy rozstrzygnięcie sprawy wy-
maga uprzedniego przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego w całości lub w
części. Przekazując sprawę organ ten może wskazać, jakie okoliczności należy
wziąć pod uwagę przy ponownym rozpatrzeniu sprawy") - w opinii Naczelnego Sądu
Administracyjnego rażące naruszenie tego przepisu polegać miało mianowicie na
tym, że organ odwoławczy (w danym wypadku Prezydium Naczelnej Rady Adwokac-
kiej) ,,pozostawił odwołanie bez rozpatrzenia". Tymczasem, jak to wynika w sposób
nie budzący wątpliwości z zapisu w poz. 8/1 'Protokołu [...] z posiedzenia Prezydium
Naczelnej Rady Adwokackiej z dnia 7 sierpnia 2001 r.', zarówno treść sentencji roz-
strzygnięcia podjętego w rozpoznawanej sprawie przez Prezydium Naczelnej Rady
Adwokackiej, jak i zaprotokołowana treść uzasadnienia faktycznego i prawnego tego
rozstrzygnięcia, jednoznacznie przeczą takiemu zarzutowi. Wprawdzie w sentencji
swego rozstrzygnięcia Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej zamiast użyć zwrotu
ustawowego 'postanowiło: utrzymać w mocy zaskarżoną uchwałę', posłużyło się
sformułowaniem ,,postanowiło: odwołanie pozostawić bez uwzględnienia", tym nie-
mniej: po pierwsze - sposób sformułowania tego rozstrzygnięcia, tak ze względu na
użyte w nim słowa, jak i z uwagi na jego treść, w żadnym wypadku nie potwierdza
podniesionego w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku zarzutu, iż organ odwoławczy
,,pozostawił odwołanie bez rozpatrzenia"; a po drugie - o tym, że rozstrzygnięcie Pre-
zydium Naczelnej Rady Adwokackiej w rozpoznawanej sprawie zapadło w wyniku
merytorycznego rozpatrzenia odwołania, dobitnie świadczy także konkluzja, kończą-
ca ponad dwustronicowe uzasadnienie tego rozstrzygnięcia (poz. 8/1 'protokołu [...] z
posiedzenia Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej z dnia 7 sierpnia 2001 r.'), w
której zawarte zostało następujące stwierdzenie: ,,z powyższych względów Prezy-
dium Naczelnej Rady Adwokackiej podzieliło stanowisko ORA w W. i nie znajdując
możliwości uwzględnienia odwołania postanowiło, jak na wstępie".
IV. Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd Najwyższy na podstawie art. 236 ust. 2
Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz.
483) oraz art. 39313 § 1 k.p.c. w związku z art. 10 ustawy z dnia 1 marca 1996 r. o
zmianie Kodeksu postępowania cywilnego, rozporządzenia Prezydenta Rzeczypo-
spolitej - Prawo upadłościowe i Prawo o postępowaniu układowym, Kodeksu postę-
powania administracyjnego, ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych
oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 43, poz. 189 ze zm.) orzekł jak w sentencji.
========================================