Wyrok z dnia 4 listopada 1998 r.
III RN 80/98

Niedopuszczalna jest odmowa wznowienia postępowania ze względu na
wystąpienie negatywnych przesłanek uchylenia decyzji w wyniku wznowienia
postępowania (art. 151 § 2 w związku z art. 146 § 1 KPA).


Przewodniczący SSN: Andrzej Wasilewski, Sędziowie SN: Jerzy Kwaśniewski,
Andrzej Wróbel (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 4 listopada 1998 r. sprawy ze skargi
Hildegardy K. na decyzję Wojewody O. z dnia 13 lutego 1996 r. [...] w przedmiocie
odmowy wznowienia postępowania, na skutek rewizji nadzwyczajnej Prezesa Na-
czelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie [...] od wyroku Naczelnego Sądu
Administracyjnego w Warszawie z dnia 30 stycznia 1998 r. [...]


u c h y l i ł zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Naczelnemu Sądowi Admi-
nistracyjnemu w Warszawie do ponownego rozpoznania.

U z a s a d n i e n i e


Hildegarda i Leonard K. wnieśli w Urzędzie Wojewódzkim w O. do protokołu
podanie w sprawie odzyskania gospodarstwa rolnego o pow. 16, 79 ha, pozostawio-
nego we wsi B. i R. w związku z wyjazdem na pobyt stały do Republiki Federalnej
Niemiec. W odpowiedzi na to podanie Urząd Wojewódzki pismem z dnia 10 września
1993 r. poinformował, że gospodarstwo decyzją Naczelnika Gminy D. z dnia 12
lutego 1980 r. [...], zostało przejęte na własność Skarbu Państwa jako opuszczone.
Po włączeniu nieruchomości do ,,zasobów państwowych" została ona trwale rozdys-
ponowana. W tej sytuacji brak jest podstaw do załatwienia wniosku.
W piśmie z dnia 3 listopada 1993 r. nazwanym ,,Prośba o uchylenie decyzji
Naczelnika Gminy w D. woj. O. z dnia 12.02.1980 r.", skierowanym do Ministerstwa
Spraw Wewnętrznych Hildegarda K. oświadczyła, że decyzję Naczelnika Gminy D.
otrzymała w Urzędzie Wojewódzkim w O. w dniu 11 sierpnia 1993 r.

W dniu 23 sierpnia 1995 r. Hildegarda K. wniosła o wznowienie postępowania
w sprawie przejęcia na własność Skarbu Państwa gospodarstwa, zakończonej decy-
zją Naczelnika Gminy D. z dnia 12 lutego 1980 r. We wniosku podała, że pozostawiła
gospodarstwo bez uregulowania jego stanu prawnego, ponieważ nie mogła go
przekazać aktem darowizny, gdyż nikt z rodziny nie posiadał uprawnień rolniczych,
sprzedać zaś gospodarstwa Hildegarda K. nie chciała.
Kierownik Urzędu Rejonowego w O. decyzją z dnia 21 grudnia 1995 r. odmó-
wił wznowienia postępowania. W ocenie organu administracji publicznej decyzja z
dnia 12 lutego 1980 r. stała się ostateczna w dniu 12 marca 1980 r., a ponieważ od
daty podjęcia i ogłoszenia tej decyzji do daty wystąpienia o zwrot przejętej nieru-
chomości minęło 13 lat, to zgodnie z art. 146 § 1 KPA nie może nastąpić jej uchyle-
nie.

Wojewoda O. decyzją z dnia 13 lutego 1996 r. [...] utrzymał w mocy decyzję
organu administracji publicznej pierwszej instancji; w uzasadnieniu podzielił ustalenia
i poglądy prawne zawarte w zaskarżonej decyzji.
Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 30 stycznia 1998
r. [...] oddalił skargę Hildegardy K. na powyższą decyzję Wojewody O. W ocenie
Sądu, skarżąca w dniu 11 sierpnia 1993 r., co sama przyznała w piśmie z dnia 3
listopada 1993 r., dowiedziała się o decyzji z dnia 12 lutego 1980 r. Żądanie wzno-
wienia mogło być więc zgłoszone najpóźniej do dnia 10 września 1993 r. Termin ten
nie został zachowany, bowiem żądanie wznowienia postępowania zgłoszone zostało
po upływie blisko 2 lat od tej daty, a zatem odmowa wznowienia postępowania jest
zgodna z prawem.

Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego zaskarżył powyższy wyrok rewi-
zją nadzwyczajną, w której zarzucił rażące naruszenie art. 7, 77 oraz art. 147 i 148 §
1 Kodeksu postępowania administracyjnego i wniósł o uchylenie zaskarżonego wy-
roku oraz przekazanie sprawy Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie
do ponownego rozpoznania. W ocenie Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjne-
go, uszła uwadze Sądu niezwykle istotna okoliczność, że żądanie wznowienia postę-
powania nie zostało zgłoszone po upływie blisko 2 lat od dnia 11 sierpnia 1993 r.
(bezsporna data dowiedzenia się o decyzji), lecz w protokole z dnia 13 sierpnia 1993
r., do którego zostało złożone ustne podanie, a więc po upływie 2 dni od daty pow-
zięcia tej wiadomości. Okoliczność ta wynika wprost z pisma Dyrektora Wydziału
Urzędu Wojewódzkiego w O. z dnia 10 września 1993 r., a także pisma skarżącej do
Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 3 listopada 1993 r. Prezes Naczelnego Sądu
Administracyjnego podkreślił, że organ pierwszej instancji odmówił wznowienia pos-
tępowania nie na tej podstawie, że nie został dotrzymany termin wniesienia podania
o wznowienie postępowania, lecz z tej przyczyny, że od ogłoszenia decyzji o przeję-
ciu gospodarstwa na rzecz Skarbu Państwa minęło 13 lat. Takie też stanowisko,
zdaje się, zajął Wojewoda O. w decyzji z dnia 13 lutego 1996 r., która jest niezwykle
lakoniczna, a poza tym budzi szereg wątpliwości związanych z brakiem ustaleń fak-
tycznych i prawnych.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Zgodnie z art. 148 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego podanie o
wznowienie postępowania wnosi się do organu administracji publicznej, który wydał
decyzję w pierwszej instancji, w terminie jednego miesiąca od dnia, w którym strona
dowiedziała się o okoliczności stanowiącej podstawę do wznowienia postępowania,
zaś w przypadku wznowienia postępowania z przyczyny określonej w art. 145 § 1 pkt
4 - w terminie jednego miesiąca od dnia, w którym strona dowiedziała się o decyzji.
W rozpoznawanej sprawie jest niesporne, że strona w dniu 11 sierpnia 1993 r. do-
wiedziała się o decyzji Naczelnika Gminy D. z dnia 12 lutego 1980 r., którą przejęto
na własność Państwa, jako opuszczone, niezabudowane gospodarstwo rolne stano-
wiące własność Hildegardy K. Sporne jest natomiast, czy podanie o wznowienie pos-
tępowania w sprawie zakończonej powyższą decyzją zostało wniesione w terminie
miesiąca od dnia 11 sierpnia 1993 r. Należy wskazać, że organy administracji pub-
licznej nie rozważały kwestii dochowania terminu do wniesienia podania o wznowie-
nie postępowania, bowiem organ pierwszej instancji powołał jako podstawę prawną
rozstrzygnięcia art. 146 § 1 i 2 Kodeksu postępowania administracyjnego, uzasad-
niając decyzję o odmowie wznowienia postępowania upływem 13 lat od daty wydania
(ogłoszenia) decyzji, nie zaś przekroczeniem terminu do wniesienia podania o
wznowienie postępowania. Nie ulega równocześnie wątpliwości, ęe odmowa wzno-
wienia postępowania ze względu na wystąpienie negatywnych przesłanek uchylenia
decyzji w wyniku wznowienia postępowania jest niedopuszczalna, co uszło uwadze
Naczelnego Sądu Administracyjnego. Z przepisu art. 151 § 2 Kodeksu postępowania
administracyjnego wynika bowiem jednoznacznie, że przesłanki wymienione w art.
146 Kodeksu mogą stanowić wyłącznie podstawę odmowy uchylenia decyzji w wyni-
ku wznowienia postępowania, nie zaś decyzji o odmowie wznowienia postępowania
(art. 149 § 3 KPA).

Naczelny Sąd Administracyjny stwierdzając, że żądanie wznowienia postępo-
wania zostało wniesione po upływie dwóch lat od dnia, w którym strona dowiedziała
się o decyzji, przyjął, jak należy domniemywać, iż żądanie wznowienia postępowania
zostało zawarte w podaniu strony z dnia 22 sierpnia 1995 r. Tymczasem, jak trafnie
wskazał Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego w uzasadnieniu niniejszej re-
wizji nadzwyczajnej, za wniosek o wznowienie postępowania w sprawie przejęcia
gospodarstwa skarżącej na rzecz Skarbu Państwa należało uznać ustne podanie
strony zgłoszone do protokołu w dniu 13 sierpnia 1993 r. Organy administracji pub-
licznej były obowiązane wówczas wyjaśnić rzeczywistą treść wniesionego do proto-
kołu żądania strony z jej udziałem i potraktować to żądanie jako wniosek o wzno-
wienie postępowania w sprawie zakończonej decyzja ostateczną Naczelnika Gminy
D. z dnia 12 lutego 1980 r. Tym bardziej, że w ustalonych okolicznościach sprawy
zawarty w protokole zarzut, że decyzja została wydana ,,bez zgody właścicieli" nale-
żało rozumieć jako wydanie decyzji w postępowaniu, w którym strona nie brała
udziału bez własnej winy w rozumieniu art. 145 § 1 pkt 4 Kodeksu postępowania
administracyjnego. Tymczasem organy administracji publicznej nieprawidłowo roz-
patrywały to podanie jako żądanie zwrotu gospodarstwa rolnego przejętego na rzecz
Skarbu Państwa, jednakże nie rozstrzygnęły tej sprawy decyzją administracyjną, lecz
ograniczały się do udzielania stronie informacji i wyjaśnień o niedopuszczalności
zwrotu.

Biorąc powyższe pod rozwagę Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.
========================================