Wyrok z dnia 3 lutego 1999 r.
III RN 72/98

Jeżeli podatnik nie wykonał w całości lub w części zobowiązania podat-
kowego w trybie tzw. samoobliczenia podatku, to organ skarbowy decyzją
określa wysokość tego zobowiązania.


Przewodniczący: SSN Andrzej Wasilewski, Sędziowie SN: Jerzy Kwaśniewski
(sprawozdawca), Andrzej Wróbel.

Sąd Najwyższy, z udziałem prokuratora Prokuratury Krajowej Waldemara
Grudzieckiego, po rozpoznaniu w dniu 3 lutego 1999 r. sprawy ze skargi ,,A." Spółki z
o.o. w K. z dnia 26 lutego 1996 r. [...] w przedmiocie określenia dodatkowego przypi-
su podatku dochodowego od osób prawnych za 1994 r., na skutek rewizji nadzwy-
czajnej Ministra Sprawiedliwości [...] od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego-
Ośrodka Zamiejscowego w Łodzi z dnia 16 września 1997 r. [...]


u c h y l i ł zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Naczelnemu Sądowi Admi-
nistracyjnemu-Ośrodkowi Zamiejscowemu w Łodzi do ponownego rozpoznania.

U z a s a d n i e n i e


Naczelny Sąd Administracyjny-Ośrodek Zamiejscowy w Łodzi wyrokiem z dnia
16 września 1997 r. stwierdził nieważność zaskarżonej przez ,,A." Spółkę z o.o. w K.
decyzji Izby Skarbowej w K. z dnia 26 lutego 1996 r. i poprzedzającej ją decyzji
Urzędu Skarbowego w K. z dnia 30 listopada 1995 r.

Z uzasadnienia tego wyroku wynika, że Naczelny Sąd Administracyjny nie
rozpoznał zarzutów skargi, lecz z urzędu wziął pod uwagę nieważność zaskarżonej
decyzji, polegającą na wydaniu jej bez podstawy prawnej (art. 156 § 1 ust. 2 KPA).
Mianowicie organy skarbowe obu instancji bezpodstawnie - zdaniem Sądu - ograni-
czyły przedmiot swych decyzji do określenia dodatkowego przypisu podatku docho-
dowego od osób prawnych za 1994 r., chociaż w sytuacji niewykonania przez podat-
nika zobowiązania podatkowego przedmiotem decyzji powinno być całe zobowiąza-
nie podatkowe za 1994 r.

W rewizji nadzwyczajnej od powyższego wyroku Minister Sprawiedliwości za-
rzucił rażące naruszenie art. 27 ust. 1 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym
Sądzie Administracyjnym (Dz.U. Nr 74, poz. 368 ze zm.) oraz art. 51 tej ustawy w
związku z art. 156 § 1 pkt 2 KPA i z tego powodu wniósł o uchylenie zaskarżonego
wyroku i przekazanie sprawy Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu - Ośrodkowi
Zamiejscowemu w Łodzi do ponownego rozpoznania.

Wnoszący rewizję nadzwyczajną zarzucił, że błędne jest przyjęte przez NSA
założenie, jakoby zaskarżona decyzja nie obejmowała całego zobowiązania podat-
kowego należnego od ,,A." za 1994 r. Tymczasem organ podatkowy pierwszej instan-
cji na podstawie art. 5 ust. 3 ustawy z dnia 19 grudnia 1980 r. o zobowiązaniach po-
datkowych (Dz.U. Nr 27, poz. 111 ze zm.) wydał decyzję - zgodnie z tytułem tej de-
cyzji - ,,w sprawie określenia zobowiązania w podatku dochodowym od osób praw-
nych za 1994 r.". W żadnym razie ta decyzja nie ogranicza się do części zobowiąza-
nia podatkowego, gdyż uwzględniono całość przychodów Spółki za 1994 r., koszty
uzyskania przychodów za ten rok, cały dochód za 1994 r. i wreszcie całość podatku
należnego. Jeżeli zaś w decyzji zawarte zostało określenie ,,dodatkowego przypisu
dochodowego od osób prawnych za 1994 r.", to stanowiło konsekwencję ustalenia,
że podatnik bezpodstawnie uznał, że nie jest zobowiązany z tytułu podatku od osób
prawnych za 1994 r. Nie można zatem uważać, jak ustalił to Sąd orzekający, że pos-
tępowanie podatkowe zostało ograniczone tylko do części podatku oraz że wydane
decyzje nie mają podstawy prawnej. Wychodząc poza granice skargi Naczelny Sąd
Administracyjny sam rażąco naruszył zarówno art. 51 ustawy o NSA w związku z art.
156 § 12 pkt 2 KPA, jak i powołane przepisy podatkowe.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Zarzuty rewizji nadzwyczajnej są usprawiedliwione. Wykazano bowiem, że
Naczelny Sąd Administracyjny w ogóle nie rozpoznał zarzutów skargi, bezpodstaw-
nie przyjmując, że zaskarżona decyzja oraz poprzedzająca ją decyzja organu skar-
bowego pierwszej instancji wydane zostały bez podstawy prawnej. Tymczasem w
decyzjach tych - stosownie do art. 5 ust. 3 powołanej wyżej ustawy z 1980 r. o zo-
bowiązaniach podatkowych - określono wysokość zobowiązania podatkowego w
zakresie przedmiotowego podatku dochodowego od osób prawnych za 1994 r.
Określone zostały wszystkie elementy tego zobowiązania ze wskazaniem kwot
przychodu, kosztów uzyskania przychodu, dochodu, straty, darowizny i wreszcie na-
leżnego podatku. Wysokość zobowiązania podatkowego określona w zaskarżonej
decyzji, jak i w decyzji organu skarbowego pierwszej instancji dotyczy z pewnością
zobowiązania za 1994 r. W decyzjach tych określono kwoty podatku dochodowego
od osób prawnych należne od Spółki ,,A." za 1994 r., która w procedurze samoobli-
czenia podatku bezzasadnie - zdaniem organów skarbowych - uznała, że nie jest
zobowiązana z tytułu przedmiotowego podatku na skutek zawyżenia kosztów uzys-
kania przychodu. W tym kontekście zakwestionowane w zaskarżonym wyroku sfor-
mułowanie decyzji organu pierwszej instancji o dodatkowym przypisie podatku do-
chodowego od osób prawnych za rok 1994 r. wyraża w kontrowersyjny sposób zasa-
dę rozpoznania sprawy w trybie art. 5 ust. 3 ustawy o zobowiązaniach podatkowych.
Słusznie zwrócił uwagę Minister Sprawiedliwości, że kwestionowane sformułowanie
jest być może niewłaściwe, bo określając wysokość zobowiązania podatkowego or-
gan podatkowy użył mylącego dla NSA zwrotu o dodatkowym przypisie. Tego ro-
dzaju wyłącznie językowa niepoprawność nie może być jednakże kwalifikowana jako
podstawa do stwierdzenia niezasadności decyzji, tak jakby wydana została bez
podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa w rozumieniu art. 156 § 1 pkt 2
KPA.

Z powyższych przyczyn Sąd Najwyższy na podstawie art. 39313 § 1 KPC w
związku z art. 10 ustawy z dnia 1 marca 1996 r. o zmianie Kodeksu postępowania
cywilnego... (Dz.U. Nr 43, poz. 189 ze zm.) uwzględnił rewizję nadzwyczajną Ministra
Sprawiedliwości.
========================================