Wyrok z dnia 22 października 1998 r.
III RN 68/98

Skierowanie kandydata zarejestrowanego w Związku Spółdzielni Miesz-
kaniowych do spółdzielni mieszkaniowej w celu przyjęcia go w poczet człon-
ków nie powoduje utraty statusu kandydata w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy z
dnia 4 października 1991 o zmianie niektórych warunków przygotowania inwes-
tycji budownictwa mieszkaniowego w latach 1991-1995 oraz o zmianie niektó-
rych ustaw (Dz.U. Nr 103, poz. 446 ze zm.).


Przewodniczący SSN: Andrzej Wróbel, Sędziowie SN: Jerzy Kwaśniewski
(sprawozdawca), Andrzej Wasilewski.

Sąd Najwyższy, z udziałem prokuratora Prokuratury Krajowej Włodzimierza
Skoniecznego, po rozpoznaniu w dniu 22 października 1998 r. sprawy ze skargi
Wiesława J. na decyzję Prezesa Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast z dnia 4
sierpnia 1997 r. [...] w przedmiocie odmowy wypłaty rekompensaty pieniężnej na cele
mieszkaniowe, na skutek rewizji nadzwyczajnej Prezesa Naczelnego Sądu Ad-
ministracyjnego w Warszawie [...] od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w
Warszawie z dnia 9 kwietnia 1998 r. [...]


1) u c h y l i ł zaskarżony wyrok,

2) u c h y l i ł zaskarżoną decyzję Prezesa Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju
Miast z dnia 4 sierpnia 1997 r.

U z a s a d n i e n i e


Prezes Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast decyzją z dnia 4 sierpnia 1997
r. utrzymał w mocy decyzję Wojewody G. z dnia 16 czerwca 1997 r. odmawiającą
przyznania Wiesławowi J. rekompensaty pieniężnej przeznaczonej na uzupełnienie
wydatków poniesionych na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych.

Wiesław J. zaskarżył decyzję Prezesa Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast
do Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie. Sąd ten wyrokiem z dnia 9
kwietnia 1998 r. skargę oddalił, podzielając ustalenia faktyczne stanowiące podstawę
zaskarżonej decyzji i ocenę prawną. Według tych ustaleń Wiesław J. był wprawdzie
kandydatem do spółdzielni mieszkaniowej, zarejestrowanym w Wojewódzkim
Związku Spółdzielni Mieszkaniowych w G., lecz w dniu 27 listopada 1989 r. został
wykreślony z tego rejestru w związku z przeniesieniem go do Młodzieżowej Spół-
dzielni Mieszkaniowej w G., w celu przyjęcia go w poczet członków Spółdzielni.
Spółdzielnia ta nie prowadziła wówczas rejestru kandydatów. Dopiero po wejściu w
życie ustawy z dnia 4 października 1991 r. o zmianie niektórych warunków przygo-
towania inwestycji budownictwa mieszkaniowego (Dz. U. Nr 103, poz. 446 ze zm.)
założyła odpowiedni rejestr obejmujący osoby oczekujące na członkostwo, z zazna-
czeniem wpisu do rejestru według daty skierowania z Wojewódzkiego Związku Spół-
dzielni Mieszkaniowych. Tak sporządzony rejestr kandydacki dla Młodzieżowej
Spółdzielni Mieszkaniowej stanowił podstawę wystawiania zaświadczeń o wpisaniu
do rejestru kandydatów w celu ubiegania się rekompensatę pieniężną. Okoliczności
te zdaniem składu orzekającego NSA, prowadziły do wniosku, że na dzień wejścia w
życie ustawy o zmianie warunków inwestycji mieszkaniowych Wiesław J. nie był wpi-
sany do rejestru kandydatów do spółdzielni mieszkaniowej i tym samym nie miał ty-
tułu do ubiegania się o rekompensatę pieniężną na uzupełnienie wydatków ponie-
sionych na cele mieszkaniowe.

Od powyższego wyroku wniósł rewizję nadzwyczajną Prezes Naczelnego
Sądu Administracyjnego, zarzucając rażące naruszenie art. 27 ust. 1 ustawy z dnia
11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym (Dz. U. Nr 74, poz. 368 ze
zm.) w związku z art. 7 ust. 1 powołanej wyżej ustawy z dnia 4 października 1991 r.,
a także naruszenie interesu Rzeczypospolitej Polskiej związanego z rażącym naru-
szeniem art. 2, 7 i 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Prezes Naczelnego Sądu
Administracyjnego wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy
Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu do ponownego rozpoznania.

[...] Skarżący wniósł o uwzględnienie rewizji nadzwyczajnej. Prokurator także
wniósł o uwzględnienie rewizji nadzwyczajnej.

Sąd Najwyższy uwzględnił rewizję nadzwyczajną uznając, że wszystkie jej za-
rzuty zostały wykazane w argumentacji przedstawionej w pisemnym uzasadnieniu.

Sąd Najwyższy podzielając stanowisko Prezesa Naczelnego Sądu Adminis-
tracyjnego za podstawę rozstrzygnięcia sprawy przyjął następującą ocenę prawną:

Według uchwały nr 11 Rady Centralnego Związku Spółdzielni Budownictwa
Mieszkaniowego z dnia 20 grudnia 1982 r. (Informacje i Komunikaty CZSBM z 1983
r. Nr 4, poz. 11) organizacje spółdzielcze już z dniem 1 stycznia 1983 r. zaprzestały
rejestrowania kandydatów na członków spółdzielni. Po tej dacie - zgodnie z § 5 ust. 2
uchwały nr 3 Rady Centralnego Związku Spółdzielni Budownictwa Mieszkaniowego z
dnia 3 marca 1983 r. w sprawie zasad przyjmowania członków, przydziału i zamiany
mieszkań w spółdzielniach mieszkaniowych (jednolity tekst: Informacje i Komunikaty
CZSBM z 1988 r. Nr 5 - 6, poz. 24) za osoby ubiegające się o przyjęcie w poczet
członków spółdzielni uznawani byli nie tylko kandydaci na członków zarejestrowani w
spółdzielni lub w terytorialnej jednostce spółdzielczości mieszkaniowej na podstawie
przepisów dotychczasowych, lecz także osoby pełnoletnie, które zgromadziły
wymagane wkłady i w terminie podanym przez spółdzielnię złożyły wnioski o
przyjęcie w poczet członków spółdzielni. Spółdzielnie te ostatnie osoby ujmowały w
tzw. rejestrach pomocniczych. Brak jest usprawiedliwionej podstawy do różnicowania
pozycji prawnej w zakresie nabycia prawa do rekompensaty wobec obu grup osób
będących kandydatami do spółdzielni mieszkaniowej, niezależnie od sposobu ich
rejestracji. Taką ocenę prawną wyraził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 4 paździer-
nika 1996 r., III ARN 48/96 (OSNAPiUS 1997 nr 9, poz. 141). Jeżeli, zgodnie z art. 7
ust. 1 powołanej ustawy o zmianie warunków inwestycji mieszkaniowych, uzyskanie
statusu zarejestrowanego kandydata do spółdzielni przed wejściem w życie tej
ustawy, jest jednym z warunków stwarzających uprawnienie do ubiegania się o re-
kompensatę pieniężną na uzupełnienie wydatków poniesionych na zaspokojenie
potrzeb mieszkaniowych, to nie jest istotne, czy jest to rejestr kandydatów w rozu-
mieniu rejestru stosowanego do końca 1982 r., czy też rejestr pomocniczy, stosowa-
ny po zaprzestaniu z dniem 1 stycznia 1983 r. rejestracji kandydatów na członków
spółdzielni. W konsekwencji tego, w zakresie rozpatrywanej sprawy należy przyjąć,
że bez znaczenie jest, czy Młodzieżowa Spółdzielnia Mieszkaniowa w G. prowadziła
rejestr kandydatów na członków spółdzielni przed wejściem w życie ustawy o zmianie
warunków inwestycji mieszkaniowych. Rejestr ten bowiem nie miał znaczenia
konstytutywnego, lecz spełniał rolę pomocniczą, służącą między innymi do ustalenia,
czy dana osoba miała w dniu wejścia w życie ustawy o zmianie warunków inwestycji
mieszkaniowych status kandydata na członka spółdzielni. Wiesław J. spełniał takie
warunki. Ocena taka wbrew zaskarżonemu wyrokowi wynika z ustalonych okolicz-
ności faktycznych. W szczególności z pisma Spółdzielczego Biura Mieszkaniowego
Wojewódzkiego Związku Spółdzielni Mieszkaniowych w G. z dnia 30 maja 1989 r.
[...], skierowanego do Wiesława J., informującego o zakwalifikowaniu go do przyjęcia
w poczet członków Spółdzielni Mieszkaniowej w G. wynika, że był on już wówczas
kandydatem na członka spółdzielni mieszkaniowej. Także jego status był kon-
sekwencją skierowania do tej Spółdzielni w porozumieniu z Wojewódzkim Związkiem
Spółdzielni Mieszkaniowych w G. Oznaczało to zaakceptowanie przez Spółdzielnię
kandydata w celu przyjęcia go w poczet swoich członków i przyjęcie do wiadomości
jego stażu kandydackiego. Wiesław J. z mocy skierowania go przez Wojewódzki
Związek Spółdzielni Mieszkaniowych w G. do Młodzieżowej Spółdzielni Mieszkanio-
wej w G. znalazł się w tej Spółdzielni jako kandydat, celem dopełnienia dalszych
czynności, które miały uczynić go członkiem Spółdzielni. Wbrew zasadniczej ocenie
zaskarżonego wyroku, przeniesienie Wiesława J. przez Wojewódzki Związek Spół-
dzielni Mieszkaniowych w G. do Młodzieżowej Spółdzielni Mieszkaniowej w G. celem
przyjęcia go w tej Spółdzielni w poczet jej członków, nie może być oceniane jako stan
rzeczy równoznaczny z utratą statusu kandydata na członka spółdzielni. Tego ro-
dzaju ,,przeniesienie" kandydata do spółdzielni nie tylko byłoby całkowicie niezro-
zumiałe i zdecydowanie sprzeczne z wcześniejszymi czynnościami podejmowanymi
w ramach instytucji zarejestrowanego kandydata na członka spółdzielni, lecz także
byłoby formą pozbawienia słusznie nabytych praw, stanowiącą rażące naruszenie
przepisów art. 2, 7 i 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (poprzednio art. 1, 3 i
61 Przepisów Konstytucyjnych utrzymanych w mocy przez art. 77 Ustawy Konstytu-
cyjnej z dnia 17 października 1992 r. - Dz. U. Nr 84, poz. 426).

Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie, oddalając skargę Wiesława J. na
decyzję Prezesa Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast z dnia 4 sierpnia 1997 r. [...]
w przedmiocie odmowy wypłaty rekompensaty pieniężnej uznał tę decyzję za zgodną
z prawem, jedynie w konsekwencji błędnego zastosowania przepisów prawa
materialnego. Zaskarżona decyzja oraz ocena prawna przyjęta w wyroku NSA
pozostaje w sprzeczności z treścią wskazanych przepisów interpretowanych z
uwzględnieniem zasad Konstytucji, w szczególności jej art. 2 (zasada sprawiedliwo-
ści społecznej, cechująca państwo prawne) i art. 7 (zasada równości wszystkich wo-
bec prawa). Te naruszenia prawa stanowią także naruszenie interesu Rzeczypos-
politej Polskiej.

Z powyższych przyczyn Sąd Najwyższy uznał, że rewizja nadzwyczajna ma
usprawiedliwione podstawy i orzekł stosownie do art. 39315 KPC w związku z art. 10
ustawy z dnia 1 marca 1996 r. o zmianie Kodeksu postępowania cywilnego... (Dz. U.
Nr 43, poz. 189 ze zm.).
========================================