Wyrok z dnia 6 sierpnia 1999 r.
III RN 30/99

Uchylając własną decyzję w trybie art. 151 § 1 pkt 2 KPA organ celny
powinien jednocześnie orzec co do istoty sprawy. Nie jest takim rozstrzygnię-
ciem przekazanie sprawy do rozpoznania innemu organowi.


Przewodniczący: SSN Kazimierz Jaśkowski, Sędziowie: SN Andrzej
Wasilewski, NSA Bogusław Gruszczyński (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 6 sierpnia 1999 r. sprawy ze skargi
Kazimierza S. na decyzję Prezesa Głównego Urzędu Ceł w W. z dnia 5 listopada
1997 r. [...] w przedmiocie wymiaru cła, na skutek rewizji nadzwyczajnej Prokuratora
Generalnego [...] od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego-Ośrodka Zamiejs-
cowego w Poznaniu z dnia 10 września 1998 r. [...]


o d d a l i ł rewizję nadzwyczajną.

U z a s a d n i e n i e


W dniu 28 maja 1996 r. w Posterunku Celnym w P. (Urząd Celny w R.) Kazi-
mierz S. zgłosił do odprawy celnej części do samochodu osobowego marki Opel-Ka-
dett, tj. silnik niskoprężny, skrzynię biegów, zawieszenie przednie i tylne oraz układ
kierowniczy. Powyższe części zostały dopuszczone do obrotu na polskim obszarze
celnym decyzją Dyrektora Urzędu Celnego w R., zawartą w dowodzie odprawy celnej
przywozowej z dnia 28 maja 1996 r.

W dniu 22 maja 1996 r. w Oddziale Drogowym w Z. (Urząd Celny w L.) Kazi-
mierz S. zgłosił do odprawy celnej nadwozie do samochodu osobowego marki Opel
Kadett, który to towar dopuszczono do obrotu na polskim obszarze celnym na pods-
tawie decyzji Dyrektora Urzędu Celnego w L., zawartej w dowodzie odprawy celnej
przywozowej z dnia 22 maja 1996 r,

Z części tych Kazimierz S. złożył pojazd samochodowy (samochód osobowy
Opel Kadett) i zarejestrował go w Urzędzie Gminy w S. W związku z powyższym Dy-
rektor Urzędu Celnego w R. postanowieniem z dnia 16 lipca 1997 r. wznowił postę-
powanie w opisanej wyżej sprawie, a następnie decyzją z dnia 4 września 1997 r.,
wydaną na podstawie art. 151 § 1 pkt 2 i art. 145 § 1 pkt 5 KPA, uchylił swoją decyzję
zawartą w dowodzie odprawy celnej z dnia 28 maja 1996 r. i na podstawie art. 45 ust.
5 Prawa celnego z 1989 r. orzekł o przekazaniu sprawy do rozpatrzenia przez Dy-
rektora Urzędu Celnego w L.

Odwołanie Kazimierza S. od tej decyzji nie zostało uwzględnione. Prezes
Głównego Urzędu Ceł decyzją z dnia 5 listopada 1997 r. utrzymał w mocy zaskarżo-
ną decyzję.

Naczelny Sąd Administracyjny-Ośrodek Zamiejscowy w Poznaniu wyrokiem z
dnia 10 września 1998 r. uwzględnił skargę Kazimierza S. na tę decyzję i uchylił zas-
karżoną decyzję Prezesa Głównego Urzędu Ceł oraz poprzedzającą ją decyzję Dy-
rektora Urzędu Celnego w R. z dnia 4 września 1997 r. Uzasadniając swoje rozstrzy-
gnięcie Sąd stwierdził, iż w przedmiotowej sprawie ani Dyrektor Urzędu Celnego w
R., ani Prezes Głównego Urzędu Ceł nie wykazali, iż występują przewidziane w art.
145 § 1 pkt 5 KPA istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody,
które istniały w dniu wydania decyzji, lecz nie były znane organowi, który wydał decy-
zję ostateczną. Zdaniem składu sądzącego, takimi nowymi dowodami czy też oko-
licznościami faktycznymi nie może być fakt, iż z części sprowadzonych oddzielnie
przez dwóch importerów, po dopuszczeniu tego towaru do obrotu na polskim obsza-
rze celnym, zmontowano następnie samochód i zarejestrowano go na nazwisko jed-
nego z nich. Są to bowiem czynności (okoliczności, fakt), które powstały po wydaniu
decyzji ostatecznych. Naczelny Sąd Administracyjny wskazał ponadto, że zgodnie z
treścią art. 151 § 1 pkt 2 KPA nowa decyzja wydana w wyniku wznowienia postępo-
wania musi rozstrzygać sprawę co do jej istoty w całości. W dotychczasowym
orzecznictwie wyjaśniono, że decyzja zapadła w wyniku wznowienia postępowania
musi rozstrzygać istotę sprawy, nie może natomiast orzekać o przekazaniu sprawy
organowi niższej instancji do ponownego rozpatrzenia (wyrok NSA z dnia 26 wrześ-
nia 1983 r., I SA 634/83).

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego zaskarżył rewizją nadzwyczajną
Prokurator Generalny, zarzucając rażące naruszenie art. 22 ust. 2 pkt 1 ustawy z
dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym (Dz.U. Nr 74, poz. 368
ze zm.) w związku z art. 145 § 1 pkt 5 Kodeksu postępowania administracyjnego
oraz w związku z art. 3 i art. 23 ust. 1 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. Prawo celne
(jednolity tekst: Dz.U. z 1994 r., Nr 71, poz. 312 ze zm.), a także w związku z regułą
2 (a) Ogólnych Reguł Interpretacji Nomenklatury Scalonej, stanowiących załącznik
do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 13 czerwca 1995 r. w sprawie ceł na towa-
ry przywożone z zagranicy (Dz.U. Nr 72, poz. 357 ze zm.).

W pierwszej kolejności Prokurator Generalny podniósł, ze Sąd błędnie przyjął,
jakoby części samochodu Opel Kadett zostały sprowadzone przez dwóch oddziel-
nych importerów. W rzeczywistości importerem tych części w obu przypadkach był
Kazimierz S.

Następnie Prokurator Generalny zauważył, że zasadność wznowienia postę-
powania celnego w sprawach zakończonych decyzjami ostatecznymi, dotyczącymi
sprowadzenia do Polski samochodów osobowych w stanie rozmontowanym, wynika
z orzecznictwa zarówno Naczelnego Sądu Administracyjnego, jak i Sądu Najwyższe-
go. Nową okoliczność, nie znaną w poprzednim postępowaniu, Prokurator Generalny
upatrywał w fakcie sprowadzenia z zagranicy samochodu kompletnego. Autor rewizji
nadzwyczajnej zwrócił uwagę, że skoro importer zakupił i sprowadził części zde-
montowanego samochodu, z których po dokonaniu odpraw celnych ponownie
zmontowano pojazd samochodowy, tzw. składak, to tym samym została spełniona
przesłanka przewidziana w regule 2(a) Ogólnych Reguł Interpretacji Nomenklatury
Scalonej, dotycząca wyrobu nie zmontowanego (rozmontowanego).

Ponadto - zdaniem Prokuratora Generalnego - brak było podstaw do powoła-
nia się na wyrok NSA z 26 września 1983 r., I SA 643/83 (ONSA 1983 nr 2, poz. 76),
gdyż w sprawie obecnie rozpatrywanej nie doszło do przekazania sprawy organowi
niższej instancji, ale do przekazania jej organowi równorzędnemu. Prokurator Gene-
ralny wyraził pogląd, że tego rodzaju przekazanie jest również rozpoznaniem meryto-
rycznym w rozumieniu art. 151 § 1 pkt 2 KPA. W przeciwnym razie można by narazić
się na zarzut wydania decyzji przez organ niewłaściwy.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Trany jest zarzut naruszenia art. 145 § 1 pkt 5 KPA. Wbrew poglądowi Na-
czelnego Sądu Administracyjnego, nową okolicznością w sprawie nie był fakt zmon-
towania samochodu, lecz fakt sprowadzenia z zagranicy samochodu w stanie nie
zmontowanym. Ta ostatnia okoliczność istniała w dniu wydania decyzji Dyrektora
Urzędu Celnego w R. z dnia 28 maja 1996 r., lecz nie była znana organowi celnemu.
Dyrektor Urzędu Celnego w R. nie mógł bowiem wiedzieć, że kilka dni wcześniej w
Urzędzie Celnym w L. odprawiono części, które łącznie z częściami zgłoszonymi w
R., pozwalały zmontować kompletny samochód. Istniały zatem podstawy do wzno-
wienia postępowania i wymierzenia cła za wyrób kompletny zgodnie ze zdaniem dru-
gim reguły 2(a) Ogólnych Reguł Interpretacji Nomenklatury Scalonej (por. wyrok
Sądu Najwyższego z dnia 8 maja 1998 r., III RN 31/98 - OSNAPiUS 1999 nr 5, poz.
156 oraz wyrok z dnia 8 lipca 1998 r., III RN 44/98 - OSNAPiUS 1999 nr 8, poz.
263). Sąd Najwyższy podziela poglądy wyrażone we wcześniejszych orzeczeniach
tego Sądu, że wydanie Ogólnych Reguł miało upoważnienie ustawowe wynikające z
Prawa celnego (wyrok z dnia 7 lutego 1995 r., III ARN 80/94 - OSNAPiUS 1995 nr
14, poz. 168 i z tej samej daty wyrok w sprawie III ARN 81/94 - OSNAPiUS 1995 nr
15, poz. 185).

Rację miał również Prokurator Generalny, że w rozpatrywanej sprawie samo-
chód Opel Kadett w stanie nie zmontowanym sprowadził Kazimierz S., a nie dwóch
importerów, jak to błędnie przyjął Naczelny Sąd Administracyjny. Nazwisko wspo-
mnianego importera figurowało w obu dowodach odprawy celnej. Okoliczność ta nie
mogła mieć jednak decydującego znaczenia, gdyż regułę 2 (a) stosuje się łącznie
także wobec dwóch lub więcej importerów.

Trafność przytoczonych wyżej zarzutów rewizji nadzwyczajnej nie była jednak
przesłanką wystarczającą do uwzględnienia tej rewizji. Zaskarżona do Naczelnego
Sądu Administracyjnego decyzja Prezesa Głównego Urzędu Ceł z dnia 5 listopada
1997 r. nie mogła się ostać z innych przyczyn. Zarówno Prezes, jak i organ adminis-
tracyjny pierwszej instancji naruszyli art. 151 § 1 pkt 2 KPA, nie wydając decyzji rozs-
trzygającej o istocie sprawy. Nie jest taką decyzją przekazanie sprawy do rozpozna-
nia innemu organowi i to bez względu na to, czy jest to organ niższej instancji, czy
też organ równorzędny. Odmienny pogląd Prokuratura Generalnego nie został prze-
konująco uzasadniony. Sąd Najwyższy podziela w tej kwestii stanowisko Naczelnego
Sądu Administracyjnego, wyrażone w wyroku z dnia 26 września 1983 r. (I SA
634/83, ONSA z 1983 r. Nr 2, poz. 76). Dodatkowo należy zauważyć, że jedno-
znaczna treść art. 151 § 1 pkt 2 KPA ma także swoje uzasadnienie celowościowe.
Pogląd organu uchylającego decyzję w wyniku wznowienia postępowania, o istnieniu
przesłanek z art. 145 KPA., niekoniecznie musi podzielać organ, któremu sprawa
zostanie przekazana.

Odrębną kwestią jest okoliczność, że w rozpatrywanej sprawie brak było pods-
taw do zastosowania art. 45 ust. 5 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. Prawo celne
(jednolity tekst: Dz.U. z 1994 r. Nr 71, poz. 312 ze zm.). Przepis ten nie dotyczył
przekazania sprawy organowi właściwemu przez organ niewłaściwy, lecz odwrotnie -
przewidywał możliwość przekazania sprawy organowi niewłaściwemu przez organ
właściwy, jeżeli wymagał tego interes strony lub ważne względy służbowe. Po stronie
Kazimierza S. trudno dopatrzyć się takiego interesu, a o jakichkolwiek względach
służbowych organy celne w ogóle nie wspomniały.

Obawy Prokuratora Generalnego związane z niebezpieczeństwem wydania
decyzji przez organ niewłaściwy, nie były zasadne. Do wznowienia postępowania
właściwi byli obaj Dyrektorzy Urzędów Celnych. Po wydaniu postanowienia w trybie
art. 149 § 1 KPA jeden z nich powinien zawiesić postępowanie na podstawie art. 97
§ 1 pkt 4 KPA. Drugi winien uchylić swoją decyzję na podstawie art. 151 § 1 pkt 2
KPA i wymierzyć cło od samochodu. W dalszej kolejności pierwszy z Dyrektorów
władny byłby, na podstawie ostatnio wymienionego przepisu, uchylić swoją decyzję i
umorzyć postępowanie jako bezprzedmiotowe. Istniały zatem możliwości załatwienia
sprawy bez naruszenia art. 151 § 1 pkt 2 KPA.

Skoro Naczelny Sąd Administracyjny-Ośrodek Zamiejscowy w Poznaniu jako
jedną z dwóch podstaw uchylenia zaskarżonej decyzji wskazał art. 22 ust. 2 pkt 3
ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym (Dz.U. Nr 74,
poz. 368 ze zm.) w związku z art. 151 § 1 pkt 2 KPA i podstawa ta okazała się za-
sadna, to rewizja nadzwyczajna podlegała oddaleniu, mimo naruszenia przez Sąd
art. 145 § 1 pkt 5 KPA.

Z wyżej podanych względów Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji zgodnie z
art. 39312 KPC w związku z art. 10 ustawy z dnia 1 marca 1996 r. o zmianie Kodeksu
postępowania cywilnego, rozporządzeń Prezydenta Rzeczypospolitej - Prawo upad-
łościowe i Prawo o postępowaniu układowym, Kodeksu postępowania administracyj-
nego, ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz niektórych innych
ustaw (Dz.U. Nr 43, poz. 189 ze zm.) i w związku z art. 236 ust. 2 Konstytucji Rze-
czypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483).
========================================