Wyrok z dnia 8 maja 1998 r.
III RN 23/98

Rażące naruszenie prawa, stanowiące przesłankę prawną warunkującą
uwzględnienie rewizji nadzwyczajnej, nie obejmuje wszystkich sytuacji, w któ-
rych może być sformułowany zarzut szeroko rozumianego "naruszenia prawa",
ale wyłącznie te spośród nich, w których skutki naruszenia prawa godzą bez-
pośrednio w zasadę praworządności (art. 57 ust. 2 ustawy z dnia 11 maja 1995
r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym, Dz.U. Nr 74, poz. 368 ze zm.).


Przewodniczący SSN: Jerzy Kwaśniewski, Sędziowie SN: Kazimierz
Jaśkowski. Andrzej Wasilewski (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, z udziałem prokuratora Prokuratury Krajowej Włodzimierza
Skoniecznego, po rozpoznaniu w dniu 8 maja 1998 r. sprawy ze skargi Jerzego K. na
decyzję Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa w Warszawie z dnia 19
sierpnia 1996 r. [...] w przedmiocie odmowy przyznania rekompensaty pieniężnej, na
skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości [...] od wyroku Naczelnego
Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 6 sierpnia 1997 r. [...]

o d d a l i ł rewizję nadzwyczajną.

U z a s a d n i e n i e


Wojewoda R. decyzją z dnia 8 grudnia 1994 r. [...] odmówił przyznania
Jerzemu K. rekompensaty pieniężnej na uzupełnienie wydatków mieszkaniowych
poniesionych na zakup mieszkania. Następnie decyzja ta utrzymana została w mocy
decyzją Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 19 sierpnia 1996 r.
[...], w uzasadnieniu której podniesiono, że w dniu wejścia w życie ustawy z dnia 4
października 1991 r. o zmianie niektórych warunków przygotowania inwestycji bu-
downictwa mieszkaniowego w latach 1991-1995 oraz o zmianie niektórych ustaw
(Dz.U. Nr 103, poz. 446), tzn. w dniu 29 listopada 1991 r. Jerzy K. zamieszkiwał wraz
z żoną i córką w S. [...] w lokalu nr 4 o powierzchni 26,32m2, nabytym aktem
notarialnym [...] z dnia 22 czerwca 1989 r., w którym na jedną osobę przypadało po-
nad 5 m2 powierzchni mieszkalnej, tymczasem uprawnionymi do otrzymania rekom-
pensaty pieniężnej na uzupełnienie wydatków mieszkaniowych poniesionych na za-
kup mieszkania są osoby nie posiadające samodzielnego mieszkania lub osoby za-
mieszkujące w lokalach mieszkalnych, w których na osobę przypada mniej aniżeli 5
m2 powierzchni mieszkalnej (art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 4 października 1991 r. o
zmianie niektórych warunków przygotowania inwestycji budownictwa mieszkaniowe-
go w latach 1991-1995 oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. Nr 103, poz. 446)) i to
w dniu wejścia w życie tej ustawy.

W wyniku skargi od powyższej decyzji, wniesionej przez Jerzego K., Naczelny
Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia 6 sierpnia 1997 r. [...], działając na podstawie
art. 22 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administra-
cyjnym (Dz.U. Nr 74, poz. 368 ze zm.), uchylił zaskarżoną decyzję Ministra Gospo-
darki Przestrzennej i Budownictwa oraz poprzedzającą ją decyzję Wojewody R. W
uzasadnieniu tego rozstrzygnięcia Naczelny Sąd Administracyjny podniósł w szcze-
gólności, że określona w art. 7 ust. 1 ustawy z 1991 r. przesłanka prawna dotycząca
normy powierzchni mieszkalnej na jedną osobę (poniżej 5 m2 ) powinna być spełnio-
na na dzień udokumentowania wydatków na cele, o których mowa w art. 7 ust. 2 tej
ustawy i równocześnie nie później aniżeli do końca 1995 r. Za taką wykładnią art. 7
ust. 1 ustawy z 1991 r. przemawiają, zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego,
nie tylko przepisy art. 7 ust. 3 i ust. 4 tej ustawy, ale i zasadniczy jej cel określony w
art. 1, zgodnie z którym przepisy ustawy: ,,stosuje się do podmiotów uczestniczących
w realizacji budownictwa mieszkaniowego we wszystkich formach" i to w zakresie
przewidzianych w tej ustawie ,,warunków przygotowania inwestycji budownictwa
mieszkaniowego w latach 1991-1995". W konsekwencji Naczelny Sąd Administra-
cyjny stwierdził, że stosownie do postanowienia art. 7 ust. 1 ustawy z 1991 r. osoby,
które w chwili jej wejścia w życie były kandydatami do spółdzielni mieszkaniowych:
,,winny spełniać wymóg zamieszkiwania w lokalu, w którym na osobę przypada mniej
aniżeli 5 m2 powierzchni mieszkalnej w chwili złożenia wniosku o przyznanie rekom-
pensaty i nie później niż do końca 1995 r.".

Minister Sprawiedliwości pismem z dnia 10 marca 1998 r. [...] złożył rewizję
nadzwyczajną od powyższego wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego, któremu
zarzucił rażące naruszenie art. 22 ust. 2 pkt 1 ustawy o Naczelnym Sądzie Adminis-

tracyjnym (Dz.U. Nr 74, poz. 368 ze zm.) i art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 4 października
1991 r., wnosząc o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Naczel-
nemu Sądowi Administracyjnemu do ponownego rozpoznania. W uzasadnieniu re-
wizji nadzwyczajnej podniesiono, iż art. 7 ust. 1 ustawy nie pozostawia żadnej wątp-
liwości co do tego, że określone w nim warunki osoba ubiegająca się o rekompen-
satę powinna spełniać już w dacie wejścia w życie ustawy, bowiem w tekście tego
przepisu użyto czasu przeszłego jedynie w odniesieniu do posiadania wymaganego
wkładu mieszkaniowego, ściśle określając termin spełnienia tego wymogu. Na tej
podstawie rewizja nadzwyczajna wywodzi, że warunek dotyczący nieposiadania
samodzielnego mieszkania lub zamieszkiwania w lokalu, w którym na osobę przy-
pada mniej niż 5 m2 powierzchni mieszkalnej w dacie wejścia w życie powołanej
ustawy, nie został spełniony w rozstrzyganej sprawie. A ponadto w rewizji nadzwy-
czajnej zwrócono uwagę i na to, że w danym wypadku Jerzy K. ubiegał się o przyz-
nanie rekompensaty pieniężnej w związku z nabyciem aktem notarialnym z dnia 6
maja 1994 r. [...] już kolejnego lokalu mieszkalnego w tym samym domu. Jerzy K.
wniósł natomiast o oddalenie rewizji nadzwyczajnej, która w jego przekonaniu oparta
została na nieprawidłowej interpretacji art. 7 ust. 1 ustawy z 1991 r.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 4 października 1991 r. o zmianie niektórych warun-
ków przygotowania inwestycji budownictwa mieszkaniowego w latach 1991-1995
oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. Nr 103, poz. 446 ze zm.), która weszła w
życie z dniem 29 listopada 1991 r. i obowiązywała do dnia 31 grudnia 1995 r. (co
jednak z mocy wyraźnego wyłączenia ustawowego nie dotyczyło art. 7 oraz art. 15-
art. 18 ustawy - por. art. 19 tej ustawy), stanowił, że: ,,Kandydaci do spółdzielni
mieszkaniowych objęci listami prowadzonymi przez wojewodów lub zarejestrowani w
spółdzielniach mieszkaniowych, którzy do końca 1990 r. zgromadzili wymagane
wkłady mieszkaniowe, są pełnoletni i nie posiadają samodzielnych mieszkań bądź
mieszkają w lokalach, w których na osobę przypada mniej niż 5 m2 powierzchni
mieszkalnej, mogą otrzymać rekompensatę pieniężną w wysokości 10% średniej w
danym województwie ceny mieszkania w spółdzielczym wielorodzinnym budownic-
twie mieszkaniowym o powierzchni 50 m2 , obliczonej przez wojewodę według stanu
na dzień wypłaty rekompensaty". W praktyce stosowania powyższego przepisu po-

jawiły się wątpliwości interpretacyjne dotyczące między innymi tego, czy kandydat do
spółdzielni mieszkaniowej objęty listą prowadzoną przez wojewodę lub zarejestro-
wany w spółdzielni mieszkaniowej, który do końca 1990 r. zgromadził wymagany
wkład mieszkaniowy, powinien spełnić dwa pozostałe wymogi prawne określone tym
przepisem, a to osiągnięcie wieku pełnoletniego oraz brak posiadania samodzielnego
mieszkania lub też zamieszkiwanie w lokalu mieszkalnym, w którym na osobę
przypada mniej aniżeli 5 m2 , już w dacie wejścia w życie powołanej ustawy (tj. w dniu
29 listopada 1991 r.), czy też w dacie dokonania przez kandydata wydatków, o któ-
rych mowa w art. 7 ust. 2 tej ustawy, uzasadniających ubieganie się o rekompensatę
lub nawet w dacie złożenia wniosku o przyznanie takiej rekompensaty. Wprawdzie
kontrowersja ta nie zawsze była rozstrzygana jednolicie w dotychczasowym orzecz-
nictwie sądowym, jednakże w wyroku z dnia 11 stycznia 1996 r. (III ARN 58/95) Sąd
Najwyższy wyraził pogląd prawny, że spełnienie powyższych warunków przez kan-
dydata ubiegającego się o rekompensatę, o której mowa w art. 7 powołanej ustawy,
należy oceniać według stanu z dnia dokonania przez niego wydatków. Taką samą
interpretację przepisu art. 7 ust. 1 powołanej ustawy przyjął także Naczelny Sąd Ad-
ministracyjny w Warszawie w zaskarżonym rewizją nadzwyczajną wyroku. Jeżeli
więc w rewizji nadzwyczajnej prezentowany jest odmienny pogląd prawny dotyczący
interpretacji art. 7 ust. 1 powołanej ustawy, wedle którego kandydat ubiegający się o
rekompensatę powinien spełniać wszystkie warunki, o których mowa w tym przepisie,
już w dniu wejścia w życie tej ustawy, to jednak w żadnym razie nie przesądza to
jeszcze, że przyjęta w zaskarżonym wyroku interpretacja prawa ,,rażąco narusza
prawo" w rozumieniu art. 57 ust. 2 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Są-
dzie Administracyjnym (Dz.U. Nr 74, poz. 368 ze zm.). Należy bowiem mieć na uwa-
dze, że w wypadku rewizji nadzwyczajnej, która jako nadzwyczajny środek prawny
służyć ma badaniu legalności podejmowanych orzeczeń, pojęcie ,,rażącego naru-
szenia prawa" nie obejmuje wszystkich sytuacji, w których może być sformułowany
zarzut szeroko rozumianego ,,naruszenia prawa", w tym także w wyniku jego niewłaś-
ciwej interpretacji lub nieodpowiedniego zastosowania, ale wyłącznie takie sytuacje,
w których skutki określonego naruszenia prawa godzą bezpośrednio w zasadę pra-
worządności. Tymczasem w rewizji nadzwyczajnej nie wykazano, aby zaskarżony
wyrok powodował tego typu niedopuszczalne w demokratycznym państwie prawnym
konsekwencje.

Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd Najwyższy na podstawie art. 236 ust. 2
Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz.
483) oraz art. 10 ustawy z dnia 1 marca 1996 r. o zmianie Kodeksu postępowania
cywilnego, rozporządzeń Prezydenta Rzeczypospolitej - Prawo upadłościowe i Prawo
o postępowaniu układowym, Kodeksu postępowania administracyjnego, ustawy o
kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr
43, poz. 189) w związku z art. 39312 KPC orzekł, jak w sentencji.
N o t k a

Powołany w uzasadnieniu wyrok z dnia 11 stycznia 1996 r., III ARN 58/95, został opubliko-
wany w OSNAPiUS 1996 r. nr 15, poz. 207.
========================================