Wyrok z dnia 7 lipca 1999 r.
III RN 22/99

Ujawnienie przez organy celne zmontowania i zarejestrowania samocho-
du, czyli wyrobu gotowego, z elementów zgłoszonych uprzednio do odprawy
celnej jako części do samochodu, jest równoznaczne ze stwierdzeniem nowej
okoliczności faktycznej w rozumieniu art. 145 § 1 pkt 5 KPA, która wskazuje, że
w chwili dokonywania odprawy celnej "części samochodowych" organ celny
nie został poinformowany o rzeczywistym przeznaczeniu zgłaszanych do od-
prawy celnej towarów, które w dacie odprawy posiadały w istocie cechy "wy-
robu kompletnego lub gotowego znajdującego się w stanie nie zmontowanym
lub rozmontowanym."


Przewodniczący: SSN Jerzy Kwaśniewski, Sędziowie SN: Andrzej Wasilewski,
Andrzej Wróbel (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, z udziałem prokuratora Prokuratury Krajowej Włodzimierza
Skoniecznego, po rozpoznaniu w dniu 7 lipca 1999 r. sprawy ze skargi Jarosława S.
na decyzję Prezesa Głównego Urzędu Ceł w W. z dnia 1 sierpnia 1997 r. [...] w
przedmiocie uchylenia decyzji w sprawie należności celnych, na skutek rewizji nadz-
wyczajnej Ministra Sprawiedliwości [...] od wyroku Naczelnego Sądu Administracyj-
nego-Ośrodka Zamiejscowego w Poznaniu z dnia 10 czerwca 1998 r. [...]

o d d a l i ł rewizję nadzwyczajną.

U z a s a d n i e n i e


W dniu 24 sierpnia 1995 r. przez różne przejścia graniczne i na różne nazwis-
ka zostały do Polski z Niemiec sprowadzone, silnik i inne części samochodowe, z
których po zmontowaniu powstał samochód osobowy marki Audi, zarejestrowany na
nazwisko Mariusza P.

Powyższe ustalenie stało się podstawą wznowienia z mocy art. 145 § 1 pkt 5
KPA postępowania celnego zakończonego decyzjami ostatecznymi o dopuszczeniu
w/w towarów do obrotu na polskim obszarze celnym. Decyzją [...] z dnia 26 czerwca
1997 r. Dyrektor Urzędu Centralnego w R. uchylił swoją decyzję zawartą w dowodzie
odprawy celnej [...] z dnia 24 sierpnia 1995 r. dotyczącą silnika do samochodu oso-
bowego marki Audi sprowadzonego na nazwisko Jarosława S. Z uzasadnienia tej de-
cyzji wynikało, że jej odpis w myśl art. 45 ust. 5 Prawa celnego zostaje przekazany
do Dyrektora Urzędu Celnego w B., gdzie będzie prowadzone postępowanie w spra-
wie wymiaru należności celnych. W tym bowiem Urzędzie w dniu 24 sierpnia 1995 r.
dokonano odprawy celnej ostatecznej nadwozia i innych części do samochodu
osobowego ,,Audi" zarejestrowanego po zmontowaniu na nazwisko Mariusza P. zam.
w . ul. B. W ocenie organów celnych nie budzi wątpliwości fakt, że wymienione części
stanowią w istocie samochód osobowy marki ,,Audi", który został sprowadzony do
Polski w stanie rozmontowanym.

Decyzją [...] z dnia 1 sierpnia 1997 r. Prezes Głównego Urzędu Ceł w W. nie
uwzględnił odwołania Jarosława S. i utrzymując w mocy zaskarżoną decyzję uchylił
ją w części dotyczącej podstawy prawnej, którą uzupełnił przez powołanie art. 45 ust.
5 ustawy Prawo celne.

Wyrokiem z dnia 10 czerwca 1998 r. [...] Naczelny Sąd Administracyjny-Ośro-
dek Zamiejscowy w Poznaniu uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją de-
cyzję Dyrektora Urzędu Celnego w R. z dnia 26 czerwca 1997 r. [...]. W ocenie Sądu
brak było podstaw do wznowienia postępowania celnego, a decyzje wydane po jego
wznowieniu naruszają art. 151 § 1 pkt 2 KPA ponieważ nie rozstrzygają o istocie
sprawy.

Powyższy wyrok zaskarżył Minister Sprawiedliwości rewizją nadzwyczajną, w
której wyrokowi temu zarzucił rażące naruszenie art. 22 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 11
maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym (Dz.U. Nr 74, poz. 368 ze zm.)
w związku z art. 145 § 1 pkt 5 Kodeksu postępowania administracyjnego oraz w
związku z art. 3 i 4 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. Prawo celne (Dz.U. z 1993 r. Nr
71, poz. 312 ze zm.) i na podstawie art. 57 ust. 2 ustawy o Naczelnym Sądzie Ad-
ministracyjnym wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Na-
czelnemu Sądowi Administracyjnemu-Ośrodek Zamiejscowy w Poznaniu do ponow-
nego rozpoznania.
W ocenie Ministra Sprawiedliwości zasadność wznowienia postępowania cel-
nego w sprawach zakończonych decyzjami ostatecznymi dotyczącymi sprowadzenia
do Polski samochodów osobowych w stanie rozmontowanym został jednoznacznie
wyjaśnione przez ukształtowane już orzecznictwo NSA i Sądu Najwyższego (np..
wyrok z dnia 8 lipca 1998 r., III RN 44/98 czy wyroki z dnia 7 lutego 1995 r., III ARN
80/94 i III ARN 81/94 - OSNAPiUS 1995 nr 14, poz. 168 i 185).Podstawę prawną
działania organów celnych w tych sprawach stanowi art. 145 § 1 KPA, nową zaś
okolicznością faktyczną w sprawie są ustalenia organów celnych dotyczące zakupu
za granicą samochodu osobowego, który został wwieziony do Polski w stanie roz-
montowanym. Podstawę klasyfikacji zgłoszonych do odprawy celnej części samo-
chodowych stanowi reguła 2a Ogólnych Reguł Interpretacji Nomenklatury Scalonej,
zamieszczona na wstępie taryfy celnej. Treść wymienionej reguły w ocenie Ministra
Sprawiedliwości wyklucza zaś taką interpretację art. 145 § 1 pkt 5 KPA, jaką w ni-
niejszej sprawie przyjął NSA. Z akt sprawy bezspornie bowiem wynika, że do Polski
w dniu 24 sierpnia 1995 r. sprowadzony został samochód osobowy marki ,,Audi", zaś
rozmontowanie go przed przekroczeniem granicy i następnie wwiezienie do Polski
przez dwa różne przejścia graniczne i przez różne osoby części tego samochodu
miało jedynie na celu obejście art. 23 ust. 1 Prawa celnego i w efekcie zaniżenia na-
leżności celnych. Takie zaś działanie importerów sprzeczne jest z uregulowaniami w
art. 3 i 4 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. Prawo celne.

Za nietrafną zdaniem Ministra Sprawiedliwości należy także uznać interpreta-
cję art. 151 § 1 pkt 2 KPA, ponieważ nie uwzględnia ona uregulowań zawartych w
art. 45 ust. 5 Prawa celnego. W niniejszej sprawie organ I instancji przekazał w myśl
powołanego przepisu, sprawę do rozpatrzenia innemu organowi celnemu tej samej
instancji, a nie organowi niższej instancji. Tym samym nie zachodzi w tej sprawie
sytuacja, o której mowa w powołanym przez NSA wyroku. Kwestię właściwości miejs-
cowej organów celnych rozstrzygają art. 45 ust. 4 i art. 111 Prawa celnego, zaś o
przekazaniu sprawy decyduje interes strony lub ważne względy służbowe. Taka
interpretacja powołanego przepisu zgodna jest także z dotychczasowym orzecznic-
twem NSA w tego typu sprawach (np. wyrok NSA - Ośrodek Zamiejscowy w Pozna-
niu z dnia 28 maja 1998 r., I SA/Po 1122/97, 25 sierpnia 1998 r., I SA/Po 1922/97
czy 16 czerwca 1998 r., I SA/Pa 1410/98).

Należy przy tym zauważyć stwierdził Minister Sprawiedliwości że niepowołanie
w sentencji decyzji organu pierwszej instancji - jednego z przepisów, aczkolwiek
świadczy o pewnej nieprawidłowości tej decyzji, to jednak z uwagi na treść jej uza-
sadnienia nie może być przyczyną jej uchylenia.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Rewizja nadzwyczajna nie ma usprawiedliwionych podstaw, gdy idzie o pos-
tawiony w niej zarzut rażącego naruszenia zaskarżonym wyrokiem przepisu art. 151
§ 1 pkt 2 Kodeksu postępowania administracyjnego. Przepis ten stanowi, że organ
administracji publicznej po przeprowadzeniu postępowania określonego w art. 149 §
2 KPA wydaje decyzję, w której uchyla decyzję dotychczasową, gdy stwierdzi istnie-
nie podstaw do jej uchylenia na podstawie art. 145 § 1 KPA i wydaje nową decyzję
rozstrzygającą o istocie sprawy. Zgodnie zaś z przepisem art. 149 § 2 KPA postano-
wienie (o wznowieniu postępowania) stanowi podstawę do przeprowadzenia przez
właściwy organ postępowania co do przyczyn wznowienia oraz co do rozstrzygnięcia
istoty sprawy. Z wykładni systemowej przepisów art. 149 § 2 i 151 §1 pkt 2 KPA wy-
nika zatem niezbicie, że organ administracji publicznej, który uchylił decyzję dotych-
czasową wskutek stwierdzenia istnienia przyczyn wymienionych w art. 145 § 1 KPA
jest obowiązany wydać nową decyzję orzekającą co do istoty sprawy, chyba że ist-
nieją podstawy do umorzenia postępowania ( art. 105 KPA). Przepis art. 151 § 1 pkt
2 KPA nie dopuszcza uchylenia decyzji dotychczasowej w części, a zatem należy
przyjąć, że decyzja ta powinna być uchylona w całości, co z kolei nakazuje organowi
administracji publicznej, jak to trafnie podkreślił Naczelny Sąd Administracyjny w
uzasadnieniu zaskarżonego niniejszą rewizją nadzwyczajną wyroku, ponowne rozs-
trzygnięcie o prawach i obowiązkach strony, czyli że nowa decyzja wydana w wyniku
wznowienia postępowania musi rozstrzygać sprawę co do jej istoty w całości. W
związku z tym przepis art. 45 ust. 2 Prawa celnego stanowiący, że dyrektor urzędu
celnego może na wniosek strony lub z urzędu przekazać sprawę do rozpatrzenia dy-
rektorowi innego urzędu celnego, jeżeli wymaga tego interes strony lub ważne
względy służbowe, nie upoważnia organów administracji celnej do uchylenia, w wy-
niku wznowienia postępowania, decyzji dotychczasowej i przekazania sprawy do me-
rytorycznego rozstrzygnięcia innemu organowi celnemu. Przepis ten nie ma bowiem
zastosowania do nadzwyczajnego trybu weryfikacji decyzji ostatecznych w postaci
wznowienia postępowania, lecz wyłącznie do zwyczajnego postępowania adminis-
tracyjnego.
Trafny jest natomiast dalszy zarzut rewizji nadzwyczajnej naruszenia zaskar-
żonym wyrokiem przepisu art. 145 § 1 pkt 5 Kodeksu postępowania administracyj-
nego, według którego podstawą wznowienia postępowania jest ujawnienie istotnych
dla sprawy nowych okoliczności faktycznych lub nowych dowodów, które istniały w
dniu wydania decyzji, lecz nie były znane organowi, który wydał decyzję. Nie sposób
podzielić oceny Sądu Administracyjnego że, nowymi dowodami lub okolicznościami
faktycznymi nie może być fakt, iż z części sprowadzonych przez dwóch ,,oddzielnych"
importerów, po dopuszczeniu tego towaru do obrotu na polski obszar celny zmonto-
wano następnie samochód i zarejestrowano go na nazwisko jednego z nich, ponie-
waż są to okoliczności (czynności, fakty), które powstały po wydaniu decyzji osta-
tecznych. Sąd bowiem nie uwzględnił reguły 2a Ogólnych Reguł Interpretacji No-
menklatury Scalonej stanowiących załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z
dnia 14 grudnia 1995 r. w sprawie ceł na towary przywożone z zagranicy (Dz.U. Nr
151, poz. 737). W jej świetle późniejsze, jak w niniejszej sprawie, ujawnienie przez
organy celne faktu zmontowania i zarejestrowania samochodu, czyli wyrobu goto-
wego, z elementów zgłoszonych uprzednio do odprawy celnej jako części do samo-
chodu, jest równoznaczne z ujawnieniem nowej okoliczności faktycznej w rozumieniu
art. 145 § 1 pkt 5 KPA, która jednoznacznie wskazuje na to, że w chwili dokonywania
odprawy celnej ,,części samochodowych" organ celny nie został poinformowany o
rzeczywistym przeznaczeniu zgłaszanych do odprawy celnych towarów, które w
dacie odprawy posiadały w istocie cechy ,,wyrobu kompletnego lub gotowego
znajdującego się w stanie nie zmontowanym lub rozmontowanym." Wskazana wad-
liwość zaskarżonego wyroku nie ma jednak wpływu na trafność rozstrzygnięcia za-
wartego w jego sentencji.
Biorąc powyższe pod rozwagę Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.
========================================