Wyrok z dnia 7 lipca 1999 r.
III RN 20/99


Przejmując własność gruntów na podstawie decyzji o podziale nieru-
chomości (art. 12 ust. 1, 3 i 5 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce
gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości, jednolity tekst: Dz.U. z 1991 r. Nr 30,
poz. 127 ze zm.) Skarb Państwa przyjmował na siebie równocześnie zobowią-
zanie do wypłacenia stosownego odszkodowania, którego wysokość powinna
zostać ustalona bądź w samej decyzji o podziale nieruchomości (art. 56 ust. 1
pkt 4 w związku z art. 12 ust. 5 tej ustawy) bądź też w odrębnej decyzji o odsz-
kodowaniu, która w zasadzie powinna zostać wydana nie później aniżeli w
okresie trzech miesięcy od dnia wydania decyzji o podziale nieruchomości (art.
56 ust. 4 w związku z art. 12 ust. 5 tej ustawy).


Przewodniczący: SSN Jerzy Kwaśniewski, Sędziowie SN: Andrzej Wasilewski
(sprawozdawca), Andrzej Wróbel.

Sąd Najwyższy, z udziałem prokuratora Prokuratury Krajowej Włodzimierza
Skoniecznego, po rozpoznaniu w dniu 7 lipca 1999 r. sprawy ze skargi Zarządu Mias-
ta Ł. i Wspólnoty Gruntowej ,,Ł." w Ł. na decyzję Wojewody Ł. z dnia 12 grudnia 1997
r. [...] w przedmiocie ustalenia odszkodowania za nieruchomości wydzielone pod
budowę ulic, na skutek rewizji nadzwyczajnej Prezesa Naczelnego Sądu Admi-
nistracyjnego [...] od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego-Ośrodka Zamiej-
scowego w Białymstoku z dnia 6 sierpnia 1998 r. [...]


u c h y l i ł zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Naczelnemu Sądowi Admi-
nistracyjnemu-Ośrodkowi Zamiejscowemu w Białymstoku do ponownego rozpozna-
nia.

U z a s a d n i e n i e


Urząd Miejski w Ł. decyzją z dnia 27 lipca 1989 r. wydaną na podstawie art.
12 ust. 1, ust. 3 i ust. 5 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i
wywłaszczaniu nieruchomości (jednolity tekst: Dz.U. z 1989 r. Nr 14, poz. 74 - po-
woływanej nadal jako: ustawa o gospodarce gruntami) zatwierdził projekt podziału
nieruchomości miejskiej, położonej w Ł. stanowiącej własność rolników Wspólnoty
Gruntowej ,,Ł." i określonej w operacie ewidencji gruntów jako działka [...] o po-
wierzchni 16,4244 ha, na 12 działek, spośród których pięć wydzielono pod zabudowę
mieszkalną, natomiast siedem działek przeznaczonych zostało na poszerzenie ist-
niejącej ulicy oraz pod nowe ulice miejskie lub osiedlowe. Orzeczono równocześnie,
że siedem działek określonych jako tereny przeznaczone na poszerzenie lub budowę
ulic przechodzi na własność Skarbu Państwa z dniem, w którym decyzja ta stanie się
ostateczna, a wypłata odszkodowania z tego tytułu nastąpi na podstawie odrębnej
decyzji i według zasad obowiązujących przy wywłaszczaniu nieruchomości. Następ-
nie Urząd Miejski w Ł. decyzją z dnia 1 sierpnia 1989 r. ustalił odszkodowanie za trzy
spośród siedmiu działek, które przeszły na własność Skarbu Państwa i od decyzji tej
nie zostało wniesione odwołanie. Natomiast pismem z dnia 15 marca 1994 r. Henryk
Z. - który określił siebie jako pełnomocnik Wspólnoty Gruntowej ,,Ł." w Ł., a któremu
jako jednemu z trzech przedstawicieli tej Wspólnoty doręczona została także wymie-
niona decyzja o odszkodowaniu z dnia 1 sierpnia 1989 r., zwrócił się do Urzędu Re-
jonowego w Ł. o ustalenie odszkodowania za pozostałe działki przejęte na własność
Skarbu Państwa decyzją z dnia 27 lipca 1989 r. Kierownik Urzędu Rejonowego w Ł.
decyzją z dnia 19 grudnia 1994 r. ustalił odszkodowanie dla Wspólnoty Gruntowej
,,Ł." za pozostałe cztery wywłaszczone działki i do wypłaty tego odszkodowania zo-
bowiązał Gminę Miejską w Ł.
W wyniku odwołania zarówno Prezydenta Miasta Ł., jak i Wspólnoty Grunto-
wej ,,Ł." od powyższej decyzji Kierownika Urzędu Rejonowego w Ł. z dnia 19 grudnia
1994 r., Wojewoda Ł. decyzją z dnia 10 marca 1995 r. uchylił tę decyzję w całości i
umorzył postępowanie w tej sprawie przed organem pierwszej instancji. W uzasad-
nieniu tego rozstrzygnięcia Wojewoda stwierdził, że skoro ,,określona nieruchomość
stanowi wspólnotę gruntową, właściwy organ administracji rządowej winien ustalić w
drodze decyzji wykaz osób uprawnionych do udziału w tej wspólnocie". Ponieważ
jednak wykaz ten nie został sporządzony, to brak jest podstaw do przyjęcia, że speł-
nione zostały wymagania dla ustalenia odszkodowania za grunty Wspólnoty na rzecz
nie ustalonych dotychczas osób uprawnionych do udziału w tej Wspólnocie. W wyni-
ku skargi na tę decyzję, wniesionej w imieniu Zarządu Wspólnoty przez Andrzeja Z.,
Naczelny Sąd Administracyjny-Ośrodek Zamiejscowy w Białymstoku wyrokiem z dnia
12 kwietnia 1996 r. [...] uchylił zaskarżoną decyzję Wojewody Ł. i stwierdził, że zgod-
nie z art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 29 czerwca 1963 r. o zagospodarowaniu wspólnot
gruntowych (Dz.U. Nr 28, poz. 169 ze zm.) spółka powołana do sprawowania zarzą-
du wspólnotą gruntową nabywa osobowość prawną z chwilą zatwierdzenia statutu,
przy czym ustawa nie reguluje trybu utraty osobowości prawnej przez tę spółkę, a w
§ 26 statutu spółki przewidziana jest możliwość jej rozwiązania z mocy prawa wy-
łącznie w wypadku całkowitego zbycia gruntów wspólnoty gruntowej. Dlatego Sąd
stanął na stanowisku, że w rozpoznawanej sprawie spółka zarządzająca Wspólnotą
Gruntową ,,Ł." nadal istnieje i jest stroną w postępowaniu o ustalenie odszkodowania
za wywłaszczoną nieruchomość. Natomiast odrębną kwestią jest to, czy odszkodo-
wanie takie może być następnie wypłacone spółce zarządzającej Wspólnotą przed
ustaleniem wykazu osób uprawnionych do udziału w tej Wspólnocie.
Kolejną decyzją z dnia 24 lipca 1996 r. Wojewoda Ł. uchylił decyzję Kierowni-
ka Urzędu Rejonowego w Ł. z dnia 19 grudnia 1994 r. i przekazał sprawę do ponow-
nego rozpoznania, a skarga Wspólnoty Gruntowej ,,Ł." na tę decyzję została odrzu-
cona przez Naczelny Sąd Administracyjny-Ośrodek Zamiejscowy w Białymstoku po-
stanowieniem z dnia 4 grudnia 1996 r. [...]. W konsekwencji Kierownik Urzędu Rejo-
nowego w Ł. w dniu 27 stycznia 1997 r. na podstawie art. 10 ust. 5, art. 53 ust. 2 i art.
55 ust. 2 ustawy o gospodarce gruntami, wydał decyzję mocą której ponownie ustalił
na rzecz Wspólnoty Gruntowej ,,Ł." odszkodowanie za pozostałe wywłaszczone
działki i do jego wypłaty zobowiązał Zarząd Miasta Ł. Jednakże w wyniku odwołania
Zarządu Miasta Ł. oraz Zarządu Wspólnoty Gruntowej ,,Ł.", Wojewoda Ł. decyzją z
dnia 19 marca 1997 r. decyzję tę uchylił i przekazał sprawę do ponownego rozpoz-
nania, bowiem - jak stwierdził w uzasadnieniu tego rozstrzygnięcia - nie doręczono
Wspólnocie operatu wyceny nieruchomości, co uniemożliwiło jej wypowiedzenie się
co do zawartych w nim ustaleń, wątpliwości wzbudził sposób wyceny przejętych
gruntów, a ponadto podniesiono, że przy ponownym rozpatrywaniu sprawy należy
ustosunkować się także do zarzutu Zarządu Miasta Ł. w kwestii przejęcia przez
Skarb Państwa zobowiązań dotyczących powyższego odszkodowania. W tej sytuacji
Kierownik Urzędu Rejonowego w Ł. decyzją z dnia 15 lipca 1997 r. ustalił odszkodo-
wanie za przedmiotowe grunty na rzecz Wspólnoty Gruntowej ,,Ł." i do jego wypłaty
zobowiązał Zarząd Miasta w Ł., uznając iż ustalone odszkodowanie jest zaległym
zobowiązaniem Skarbu Państwa wobec Wspólnoty. W wyniku odwołań od tej decyzji
wniesionych przez Prezydenta Miasta Ł. oraz przez Wspólnotę Gruntową ,,Ł.", Woje-
woda Ł. decyzją z dnia 12 grudnia 1997 r. uchylił zaskarżoną decyzję w zakresie w
jakim ustalała ona odszkodowanie należne Wspólnocie i ustalił jego łączną wysokość
na kwotę 658.203,00 zł, uznając, że nie było dopuszczalne obniżenie ceny gruntów
przeznaczonych pod ulice do 55% ceny gruntów przeznaczonych pod budownictwo
mieszkaniowe, a biegły nie wykazał jakimi kierował się kryteriami przyjmując niższy
wskaźnik dla obliczenia należnego odszkodowania. Natomiast żądanie waloryzacji
wcześniej ustalonej ceny gruntu uznano za niedopuszczalne, bowiem wysokość
odszkodowania musi odpowiadać wartości gruntu na dzień wydania decyzji. Rów-
nocześnie Wojewoda stanął na stanowisku, że zgodnie z art. 36 ust. 3 pkt 3 ustawy z
dnia 10 maja 1990 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i
ustawę o pracownikach samorządowych (Dz.U. Nr 32, poz. 191 ze zm. - w brzmieniu
nadanym ustawą z dnia 18 stycznia 1996 r., Dz.U. Nr 23, poz. 102 - powoływanej
nadal jako: ustawa - Przepisy wprowadzające) Skarb Państwa przejmuje zobowiąza-
nia i wierzytelności rad narodowych i terenowych organów administracji państwowej
stopnia podstawowego i wojewódzkiego, które wynikają z prawomocnych orzeczeń
sądowych i decyzji administracyjnych wydanych przed dniem 27 maja 1990 r. oraz
powstałe w związku z wykonaniem tych orzeczeń sądowych i decyzji administracyj-
nych, a w danym wypadku już w decyzji z dnia 27 lipca 1989 r. o zatwierdzeniu pro-
jektu podziału nieruchomości przesądzono wprawdzie, że wypłata odszkodowania
nastąpi według zasad obowiązujących przy wywłaszczaniu nieruchomości i określo-
ne zostanie ono w odrębnej decyzji, jednakże nastąpiło to dopiero w zaskarżonej de-
cyzji z dnia 15 lipca 1997 r., a więc już po dniu 27 maja 1990 r.
W skardze na tę decyzję Wojewody Ł. z dnia 12 grudnia 1997 r. Zarząd Mias-
ta Ł. zarzucił naruszenie art. 36 ust. 3 pkt 3 ustawy - Przepisy wprowadzające, art. 8
ust. 4 i art. 15 ustawy o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych oraz art. 7, art. 29,
art. 77 § 1 i art. 107 § 3 KPA. W uzasadnieniu postawionych zarzutów podniesiono,
że: po pierwsze - zgodnie z art. 14 i art. 15 ustawy o zagospodarowaniu wspólnot
gruntowych stroną w tym postępowaniu powinna być spółka reprezentowana przez
zarząd, a nie przez pełnomocnika (w znaczeniu przyjętym jeszcze w decyzji Kierow-
nika Urzędu Rejonowego w Ł. z dnia 19 grudnia 1994 r.); po drugie - wypłata odsz-
kodowania nie jest zobowiązaniem Gminy Miejskiej w Ł., ale Skarbu Państwa, a to ze
względu na dyspozycję art. 36 ust. 3 pkt 3 ustawy - Przepisy wprowadzające, tym
bardziej jeśli wziąć pod uwagę ,,związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy decyzją z
dnia 27 lipca 1989 r. a decyzjami określającymi wysokość odszkodowania za prze-
jęte na własność Skarbu Państwa działki (...). Błędami procesu decyzyjnego nie
można obciążać powstały po dniu 27 maja 1990 roku samorząd terytorialny". Z kolei
Wspólnota Gruntowa ,,Ł." zarzuciła w skardze na powyższą decyzję Wojewody Ł.
rażące naruszenie prawa, bowiem w jej opinii Wojewoda błędnie oparł swe rozstrzy-
gnięcie na art. 55 ust. 2 zamiast zastosować art. 55 ust. 3 i ust. 5 ustawy o gospo-
darce gruntami, a przy ustalaniu odszkodowania nie wziął pod uwagę wyników roko-
wań jakie w tej kwestii przeprowadzone zostały jeszcze w dniu 4 lipca 1989 r.
Naczelny Sąd Administracyjny-Ośrodek Zamiejscowy w Białymstoku wyrokiem
z dnia 6 sierpnia 1998 r. [...] oddalił powyższe skargi. W uzasadnieniu tego wyroku
Sąd stwierdził, że chociaż przejęcie przedmiotowych nieruchomości na rzecz Skarbu
Państwa nastąpiło na podstawie art. 12 ust. 5 ustawy o gospodarce gruntami, to jed-
nak następnie nieruchomości te w wyniku komunalizacji stały się nieodpłatnie włas-
nością Gminy Miejskiej Ł., przy czym przed dniem 27 maja 1990 r. nie została pod-
jęta żadna prawnie wiążąca decyzja w sprawie odszkodowania za te nieruchomości;
pierwszą taką decyzją jest właśnie decyzja, którą aktualnie strony zaskarżyły do
Sądu, a zatem wynikające z niej zobowiązanie obciążać powinno podmiot, który w
dacie jej wydania jest właścicielem przedmiotowego gruntu. Zdaniem Sądu nie ma
zastosowania w niniejszej sprawie przepis art. 36 ust. 3 pkt 3 ustawy - Przepisy
wprowadzające, ponieważ przed dniem 27 maja 1990 r. nie była w tej sprawie pod-
jęta decyzja o ustaleniu odszkodowania, a więc nie można w tym wypadku mówić o
przejęciu zobowiązań wynikających z takiej decyzji lub powstałych w związku z jej
wykonaniem. Dlatego Sąd stanął na stanowisku, że zgodnie z art. 36 ust. 1 ustawy -
Przepisy wprowadzające: ,,zobowiązanie Urzędu Miasta Ł. jako jednostki organiza-
cyjnej Skarbu Państwa, do wypłaty odszkodowania z tytułu wywłaszczonych nieru-
chomości, które stały się następnie własnością Gminy Miejskiej Ł., stało się zobowią-
zaniem właściwej gminy". Równocześnie Sąd stwierdził między innymi, że trafny jest
wprawdzie zarzut, iż zaskarżone decyzje nie określają w sposób właściwy strony
uprawnionej do przyjęcia odszkodowania, bowiem stroną w danym wypadku powinna
być Spółka do zagospodarowania Wspólnoty Gruntowej ,,Ł." jako osoba prawna, któ-
rej członkami są osoby uprawnione do udziału w tej wspólnocie gruntowej, ale: ,,po-
traktowanie jako strony postępowania administracyjnego Zarządu Wspólnoty Grun-
towej nie oznacza, że decyzja została skierowana do osoby nie będącej stroną w
sprawie. Nie ma bowiem wątpliwości na czyją rzecz ma być wypłacone odszkodowa-
nie".

Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego pismem z dnia 17 marca 1999 r.
[...] wniósł rewizję nadzwyczajną od powyższego wyroku Naczelnego Sądu Adminis-
tracyjnego-Ośrodka Zamiejscowego w Białymstoku, zarzucając mu rażące narusze-
nie art. 36 ust. 3 pkt 3 ustawy - Przepisy wprowadzające ( w jego brzmieniu nadanym
ustawą z dnia 18 stycznia 1996 r. o zmianie ustawy - Przepisy wprowadzające) oraz
art. 22 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyj-
nym (Dz.U. Nr 74, poz. 368 ze zm. - powoływanej jako: ustawa o NSA) i w konsek-
wencji na podstawie art. 57 ust. 2 ustawy o NSA wniósł o uchylenie zaskarżonego
wyroku i przekazanie sprawy Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu-Ośrodkowi
Zamiejscowemu w Białymstoku do ponownego rozpoznania. W uzasadnieniu rewizji
nadzwyczajnej podniesiono w szczególności, że przepis art. 36 ust. 3 pkt 3 w
związku z art. 34 ust. 3 ustawy - Przepisy wprowadzające (w wersji ustalonej ustawą
z dnia 18 stycznia 1996 r. o zmianie ustawy - Przepisy wprowadzające, Dz.U. Nr 23,
poz. 102) ukształtował zasadę podziału między organy gminy i terenowe organy ad-
ministracji rządowej obowiązku realizacji zobowiązań i wierzytelności Skarbu Pańs-
twa, wynikających z poprzednio wykonywanych przez nie zadań, stosownie do za-
kresu zadań i kompetencji przekazanych do właściwości organów gmin albo tereno-
wych organów administracji rządowej. Równocześnie art. 12 ust. 5 ustawy o gospo-
darce gruntami stanowił, że grunty wydzielone pod budowę ulic z nieruchomości ob-
jętej podziałem przechodzą za odszkodowaniem na własność Państwa z dniem, w
którym decyzja o podziale stała się ostateczna lub prawomocna. Z kolei zgodnie z
art. 5 pkt 21 poz. I lit. a), b), c) oraz g) ustawy z dnia 17 maja 1990 r. o podziale za-
dań i kompetencji określonych w ustawach szczególnych pomiędzy organy gminy a
organy administracji rządowej oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. Nr 34, poz.
198 ze zm.), do właściwości rejonowych organów rządowej administracji ogólnej
przeszły zadania i kompetencje należące dotychczas do rad narodowych i tereno-
wych organów administracji państwowej stopnia podstawowego w przedmiocie wyw-
łaszczania nieruchomości, zatwierdzania podziału nieruchomości, orzekania o wyw-
łaszczeniu, odszkodowaniu, nadaniu nieruchomości zamiennej oraz zwrocie nieru-
chomości, a także wypłacania odszkodowań za wywłaszczone nieruchomości; przy
czym stosownie do art. 45 ust. 1 pkt 1 tej ustawy - wszystkie czynności podjęte w
postępowaniu przed dniem 27 maja 1990 r. oraz decyzje administracyjne pozostają
w mocy. Stąd rewizja nadzwyczajna wyprowadza wniosek, że także w przedmiotowej
sprawie odszkodowanie za nieruchomości przejęte na podstawie art. 12 ust. 5
ustawy o gospodarce gruntami powinno być ustalone i wypłacone przez rejonowy
organ administracji rządowej, zgodnie z obowiązującym wówczas art. 36 ust. 3 pkt 3
ustawy - Przepisy wprowadzające i nie ma w tym wypadku istotnego znaczenia fakt
późniejszego skomunalizowania przejętych nieruchomości na podstawie decyzji
Wojewody Ł. z dnia 18 listopada 1992 r., która następnie została zmieniona (stano-
wisko to zgodne jest z poglądem prawnym wyrażonym także w orzecznictwie Sądu
Najwyższego, między innymi w uchwale z dnia 16 stycznia 1992 r., III CZP 145/91 -
OSN CP z 1992 r. nr 9 poz. 149 oraz w wyroku z dnia 24 lutego 1994 r., III ARN 3/94
- OSNAPiUS z 1994 r. nr 2 poz. 18). W rewizji nadzwyczajnej zwrócono uwagę, że
błędne jest stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego, wedle którego przed
dniem komunalizacji w przedmiotowej sprawie nie była wydana jakakolwiek decyzja o
odszkodowaniu za nieruchomości przejęte na podstawie decyzji z dnia 27 lipca 1989
r., bowiem zarówno decyzja wydana już w dniu 1 sierpnia 1989 r. i ustalająca
odszkodowanie za niektóre spośród wywłaszczonych działek, jak i dalsze wydawane
w tej sprawie od 1994 r. decyzje mające na celu ustalenie odszkodowanie za pozos-
tałe działki ,,oparte są na decyzji z 27 lipca 1989 r. o zatwierdzeniu projektu podziału
nieruchomości" i dlatego ,,stwierdzić można, że postępowanie w sprawie odszkodo-
wania za przejęcie na rzecz Skarbu Państwa nieruchomości jest następstwem pos-
tępowania o podział nieruchomości, zakończonego wspomnianą decyzją z 27 lipca
1989 r.", z której wynikają zobowiązania o jakich mowa w art. 36 ust. 3 pkt 3 ustawy -
Przepisy wprowadzające. Tym bardziej, że obowiązek wypłaty odszkodowania za
przejęte w tym trybie grunty wynikał już wówczas nie tylko z art. 56 ust. 1 pkt 4 i ust.
4 ustawy o gospodarce gruntami, ale także z art. 7 Konstytucji RP, a wedle zasad
powoływanej ustawy o gospodarce gruntami odszkodowanie z tytułu wywłaszczenia
powinno być ustalane niezwłocznie, natomiast za zgodą właściciela ewentualnie nie
później aniżeli trzy miesiące od dnia wydania decyzji o zatwierdzeniu projektu po-
działu nieruchomości. Tymczasem w rozpoznawanej sprawie jedynie decyzja z dnia
1 sierpnia 1989 r., dotycząca niektórych tylko spośród wywłaszczonych działek,
spełnia te wymagania prawne wynikające z art. 56 ust. 4 ustawy o gospodarce
gruntami.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Rewizja nadzwyczajna jest uzasadniona.

Sąd Najwyższy rozpoznaje sprawę wyłącznie w granicach rewizji nadzwyczaj-
nej, biorąc z urzędu pod rozwagę jedynie nieważność postępowania (art. 39311 KPC
w związku z art. 10 ustawy z dnia 1 marca 1996 r. o zmianie Kodeksu postępowania
cywilnego, rozporządzeń Prezydenta Rzeczypospolitej - Prawo upadłościowe i Prawo
o postępowaniu układowym, Kodeksu postępowania administracyjnego, ustawy o
kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz niektórych innych ustaw - Dz.U. Nr
43, poz. 189 ze zm.). W rewizji nadzwyczajnej podniesiony został wyłącznie zarzut
rażącego naruszenia art. 36 ust. 3 pkt 3 ustawy z dnia 10 maja 1990 r. - Przepisy
wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach
samorządowych (Dz.U. Nr 32 poz. 191 ze zm. - powoływanej nadal jako: ustawa -
Przepisy wprowadzające) - w brzmieniu uwzględniającym zmianę wprowadzoną art.
1 ustawy z dnia 18 stycznia 1996 r. (Dz.U. Nr 23, poz. 102).,wobec przyjęcia przez
Naczelny Sąd Administracyjny w zaskarżonym wyroku z dnia 6 sierpnia 1998 r. [...],
że w przedmiotowej sprawie przepis ten nie ma zastosowania: ,,ponieważ przed
dniem 27 maja 1990 r. nie była podjęta decyzja w sprawie ustalenia odszkodowania,
a zatem trudno mówić o przejęciu zobowiązań z niej wynikających lub powstałych w
związku z jej wykonaniem".

Art. 36 ust. 3 pkt 3 ustawy - Przepisy wprowadzające stanowi, że Skarb Pańs-
twa przejmuje: ,,zobowiązania i wierzytelności rad narodowych i terenowych organów
administracji państwowej stopnia podstawowego i stopnia wojewódzkiego wynikające
z prawomocnych orzeczeń sądowych i decyzji administracyjnych wydanych przed
dniem 27 maja 1990 r. oraz zobowiązania i wierzytelności powstałe w związku z wy-
konaniem tych orzeczeń sądowych i decyzji administracyjnych". W rozpoznawanej
sprawie jest poza sporem, że siedem działek gruntu przeznaczonych pod budowę lub
poszerzenie ulic [...] przeszło na własność Skarbu Państwa na podstawie decyzji
Urzędu Miejskiego w Ł. z dnia 27 lipca 1989 r. o zatwierdzeniu podziału nieruchomo-
ści, a więc na podstawie decyzji wydanej przed dniem 27 maja 1990 r. Decyzja ta
wydana została w oparciu o art. 12 ust. 1, ust. 3 i ust. 5 ustawy z dnia 29 kwietnia
1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (jednolity tekst: Dz.U.
z 1989 r. Nr 14, poz. 74 - powoływanej jako: ustawa o gospodarce gruntami), co -
zgodnie z wyraźnym brzmieniem art. 12 ust. 5 ustawy o gospodarce gruntami -
oznaczało, że z dniem, w którym decyzja o podziale stała się ostateczna, grunty te
przeszły na własność Państwa za odszkodowaniem, które powinno być ustalone
według zasad obowiązujących przy wywłaszczaniu nieruchomości. Wynika stąd, że
Skarb Państwa przejmując własność gruntów na podstawie decyzji o podziale nieru-
chomości (art. 12 ust. 1, ust. 3 i ust. 5 ustawy o gospodarce gruntami) równocześnie
tą samą decyzją przyjął na siebie zobowiązanie do wypłacenia z tego tytułu na rzecz
dotychczasowego właściciela stosownego odszkodowania, którego wysokość powin-
na zostać ustalona bądź w samej decyzji o podziale nieruchomości (art. 56 ust. 1 pkt
4 w związku z art. 12 ust. 5 ustawy o gospodarce gruntami), bądź też w odrębnej
decyzji o odszkodowaniu, która ma charakter decyzji ,,wykonawczej" względem
uprzedniej decyzji stanowiącej podstawę wywłaszczenia i w zasadzie powinna zostać
wydana nie później aniżeli w okresie trzech miesięcy od dnia wydania decyzji o
podziale nieruchomości (art. 56 ust. 4 w związku z art. 12 ust. 5 ustawy o gospodarce
gruntami). Stąd w sentencji wskazanej decyzji Urzędu Miejskiego w Ł. z dnia 27 lipca
1989 r. znalazło się również wyraźne stwierdzenie, że siedem wymienionych w niej
działek gruntowych przechodzi na własność Skarbu Państwa z dniem, w którym ta
decyzja stanie się ostateczna, z tym, że wypłata odszkodowania z tego tytułu ,,nas-
tąpi według zasad obowiązujących przy wywłaszczaniu nieruchomości na podstawie
odrębnej decyzji". Oznacza to, że w danym wypadku podstawą prawną zobowiązania
Skarbu Państwa do wypłaty odszkodowania stała się prawomocna decyzja Urzędu
Miejskiego w Ł. z dnia 27 lipca 1989 r., w której orzeczono o przejęciu na rzecz
Skarbu Państwa za odszkodowaniem siedmiu wymienionych tam działek grunto-
wych. Natomiast wydane następnie (w nawiązaniu do decyzji z dnia 27 lipca 1989 r.)
decyzje, które zmierzały do ustalenia wysokości kwot odszkodowania należnego z
tytułu przejęcia na własność Skarbu Państwa siedmiu przedmiotowych działek grun-
towych, miały na celu realizację (wykonanie) ciążącego już na Skarbie Państwa zo-
bowiązania do wypłaty odszkodowania; dotyczy to zarówno decyzji Urzędu Miejskie-
go w Ł. z dnia 1 sierpnia 1989 r., w której ustalona została wysokość odszkodowania
za przejęcie na własność Skarbu Państwa trzech spośród siedmiu przejętych działek
[...], jak i decyzji Wojewody Ł. z dnia 12 grudnia 1997 r. ustalającej wysokość odsz-
kodowania za pozostałe cztery działki gruntowe [...], która następnie została zaskar-
żona do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Dlatego stwierdzić należy, że trafny
jest pogląd prawny wyrażony w rewizji nadzwyczajnej, w myśl którego w rozpozna-
wanej sprawie obowiązek Skarbu Państwa do wypłaty odszkodowania za przejęte
nieruchomości wynikał już z decyzji wydanej w dniu 27 lipca 1989 r. (art. 12 ust. 5 w
związku z art. 56 ust. 1 pkt 4 i ust. 4 ustawy o gospodarce gruntami oraz art. 7 obo-
wiązujących wówczas przepisów Konstytucji RP), co w konsekwencji oznacza także,
że w danym wypadku chodziło o zobowiązanie Skarbu Państwa a nie gminy, bowiem
wynikało ono z prawomocnej decyzji administracyjnej wydanej przed dniem 27 maja
1990 r. (art. 36 ust. 3 pkt 3 ustawy - Przepisy wprowadzające).
Biorąc powyższe pod uwagę, stosownie do wniosku rewizji nadzwyczajnej,
Sąd Najwyższy na podstawie art. 236 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z
dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483) oraz art. 39313 § 1 KPC w związku z
art. 10 ustawy z dnia 1 marca 1996 r. o zmianie Kodeksu postępowania cywilnego,
rozporządzeń Prezydenta Rzeczypospolitej - Prawo upadłościowe i Prawo o postę-
powaniu układowym, Kodeksu postępowania administracyjnego, ustawy o kosztach
sądowych w sprawach cywilnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 43, poz.
189 ze zm.) orzekł, jak w sentencji.
========================================