Wyrok z dnia 20 lutego 2002 r.
III RN 2/01

Decyzja stwierdzająca utratę statusu zakładu pracy chronionej wywołuje
skutek od dnia niespełniania wymaganych warunków (art. 30 ust. 3 ustawy z
dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu
osób niepełnosprawnych, Dz.U. Nr 123, poz. 776 ze zm.).

Przewodniczący SSN Andrzej Wróbel, Sędziowie SN: Andrzej Wasilewski,
Kazimierz Jaśkowski (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 20 lutego 2002 r. sprawy ze skargi ,,E."
Spółki Akcyjnej w B. na decyzję Ministra Pracy i Polityki Społecznej w przedmiocie
utraty statusu zakładu pracy chronionej, na skutek rewizji nadzwyczajnej Pierwszego
Prezesa Sądu Najwyższego [...] od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w
Warszawie z dnia 25 maja 2000 r. [...]

u c h y l i ł zaskarżony wyrok i sprawę przekazał Naczelnemu Sądowi Admi-
nistracyjnemu w Warszawie do ponownego rozpoznania.

U z a s a d n i e n i e


Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego w sprawie ze skargi ,,E." S.A. w B. na
decyzję Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 lutego 2000 r. w przedmiocie
utraty statusu zakładu pracy chronionej wniósł rewizję nadzwyczajną od wyroku Na-
czelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 25 maja 2000 r. [...]. Wyroko-
wi temu zarzucił rażące naruszenie art. 30 ust. 3 w związku z art.28 ustawy z dnia 27
sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepeł-
nosprawnych (Dz.U. Nr 123, poz. 776 ze zm.) oraz w związku z art. 162 § 1 pkt 1
KPA, art. 22 ust. 2 pkt 1 i 3 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Ad-
ministracyjnym (Dz.U. Nr 74, poz. 368 ze zm.), art. 328 § 2 KPC w związku z art. 59
ustawy o NSA, a także rażące naruszenie interesu Rzeczypospolitej Polskiej. Wniósł
o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Naczelny Sąd Administracyjny ustalił, iż Spółka z dniem 21 kwietnia 1999 r.
przestała spełniać przesłanki do zachowania przyznanego jej statusu zakładu pracy
chronionej wcześniejszą decyzją Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełno-
sprawnych. Z tej przyczyny Pełnomocnik decyzją z dnia 21 grudnia 1999 r. stwierdził
utratę przez Spółkę tego statusu z dniem 21 kwietnia 1999 r., a Minister Pracy i Poli-
tyki Społecznej zaskarżoną decyzją utrzymał ją w mocy. Naczelny Sąd Administra-
cyjny uchylił tę decyzję dlatego, że stwierdziła ona utratę statusu zakładu pracy chro-
nionej z mocą wsteczną. Zdaniem Sądu taka decyzja ma charakter konstytutywny,
podobnie jak decyzja przyznająca status zakładu pracy chronionej, wydana na pod-
stawie art. 30 ust. 1 tej ustawy. Wydanie tego rodzaju decyzji podważa pewność ob-
rotu prawnego i gospodarczego. Sąd podniósł także, iż decyzja stwierdzająca z
mocą wsteczną utratę uprawnień przysługujących zakładowi pracy chronionej grozi
obciążeniem pracodawcy daleko sięgającymi negatywnymi skutkami.

W rewizji nadzwyczajnej pogląd ten jest kwestionowany przede wszystkim
dlatego, że z art. 30 ust. 3 ustawy wynika, iż utrata przyznanego statusu następuje
na podstawie decyzji stwierdzającej jego utratę. Określenie, że organ podejmuje de-
cyzję ,,stwierdzającą", utratę wskazuje na jej deklaratoryjny charakter. Innego okre-
ślenia, właściwego dla decyzji konstytutywnych, użyto w art. 30 ust. 1 ustawy, w
którym stanowi się o decyzji w sprawie ,,przyznania" statusu zakładu pracy chronio-
nej. Według rewizji nadzwyczajnej także deklaratoryjny charakter ma decyzja
stwierdzająca wygaśnięcie decyzji (art. 162 § 1 pkt 1 KPA).


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Zarzut rewizji nadzwyczajnej rażącego naruszenia art. 30 ust. 3 w związku z
art. 28 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz
zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. Nr 123, poz. 776 ze zm.), a także wnio-
sek o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpo-
znania, są uzasadnione.

Według art. 30 ust. 3 Pełnomocnik Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych
(później wojewoda) podejmuje decyzję stwierdzającą utratę przyznanego statusu
zakładu pracy chronionej lub zakładu aktywności zawodowej w razie niespełnienia
warunków i obowiązków, o których mowa w art. 28 i 33 ust. 1 i 3. Należy zgodzić się
z poglądem wyrażonym w rewizji nadzwyczajnej, iż użycie w tym przepisie określe-
nia, że organ wydaje ,,decyzję stwierdzającą" wyraźnie przemawia za deklaratoryj-
nym charakterem tej decyzji. Zakład pracy (pracodawca) uzyskuje status zakładu
pracy chronionej na podstawie decyzji przyznającej ten status (art. 30 ust. 1 ustawy),
która ma charakter konstytutywny. Skutki wynikające z decyzji konstytutywnej mogą
być jednakże unicestwione decyzją deklaratoryjną, jeżeli są spełnione przesłanki
przewidziane prawem. Decyzja taka może pozbawić statusu zakładu pracy chronio-
nej od dnia, w którym pracodawca przestał spełniać przesłanki wymagane prawem
dla posiadania tego statusu.

Sąd Najwyższy nie podziela poglądu Naczelnego Sądu Administracyjnego, że
pozbawienie pracodawcy statusu zakładu pracy chronionej ze skutkiem wstecznym
narusza pewność obrotu prawnego i gospodarczego. Jak wynika bowiem z art. 30
ust. 4 ustawy, pracodawca jest zobowiązany do zawiadomienia organu administra-
cyjnego o każdej zmianie dotyczącej spełniania warunków i realizacji obowiązków, o
których mowa w art. 28 oraz art. 33 ust. 1 i 3 ustawy. Jeżeli tego nie czyni, to musi
ponosić konsekwencje wynikające z naruszenia przez niego prawa. Nie może on
korzystać z przywilejów przysługujących zakładom pracy chronionej, jeżeli nie speł-
nia wymaganych prawem warunków. Korzystanie z nieuzasadnionych przywilejów
jest sprzeczne z zasadą równości wobec prawa (art. 32 Konstytucji RP).

Z tych względów na podstawie 39313 KPC w związku z art. 10 ustawy z dnia 1
marca 1996 r. o zmianie Kodeksu postępowania cywilnego... (Dz.U. Nr 43, poz. 189
ze zm.) orzeczono jak w sentencji.
========================================