Wyrok z dnia 7 lipca 1999 r.
III RN19/99

Komendant Wyższej Szkoły Policji jest organem administracji publicznej
właściwym do załatwienia sprawy udzielenia policjantowi pełniącemu służbę w
tej szkole pomocy finansowej na uzyskanie lokalu mieszkalnego lub domu.


Przewodniczący: SSN Jerzy Kwaśniewski, Sędziowie SN: Andrzej Wasilewski,
Andrzej Wróbel (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 7 lipca 1999 r. sprawy ze skargi Miros-
ława L. na decyzję Komendanta Głównego Policji w W. z dnia 21 stycznia 1998 r. [...]
w przedmiocie odmowy przyznania uzupełniającej pomocy finansowej na budownic-
two mieszkaniowe, na skutek rewizji nadzwyczajnej Rzecznika Praw Obywatelskich
[...] od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie
z dnia 28 sierpnia 1998 r. [...]

o d d a l i ł rewizję nadzwyczajną

U z a s ad ni e n i e:

Mirosław L. pełniący od dnia 30 kwietnia 1995 r. służbę w Wyższej Szkole Po-
licji w S. skorzystał w poprzednim miejscu pełnienia służby w P. z przyznanej mu de-
cyzją Komendanta Rejonowego Policji w P. z dnia 27 grudnia 1990 r. pomocy finan-
sowej w postaci dodatkowej ulgi bezzwrotnej w związku z uzyskaniem domu jedno-
rodzinnego w miejscowości B.D.; przy ustalaniu wysokości tej pomocy finansowej
uwzględniono uprawnienia zainteresowanego do pięciu tzw. norm zaludnienia (
wnioskodawca, żona wnioskodawcy i ich troje dzieci). W dniu 12 listopada 1997 r.
zwrócił się do komendanta Wyższej Szkoły Policji w S. o przyznanie mu pomocy fi-
nansowej uzupełniającej, uzasadniając to uzyskaniem domu w miejscowości Z. gm.
S. i wykazując uprawnienia do sześciu tzw. norm zaludnienia (wnioskodawca, żona
wnioskodawcy i ich troje dzieci oraz z tytułu dziesiątej grupy zaszeregowania). Ko-
mendant Wyższej Szkoły Policji w S. w uzasadnieniu decyzji z dnia 10 grudnia 1997
r. odmawiającej przyznania Mirosławowi L. pomocy finansowej stwierdził, że w świet-
le przepisów zarządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 30
września 1997 r. w sprawie pomocy finansowej na uzyskanie lokalu mieszkalnego
lub domu przez policjantów (M.P. Nr 76, poz. 709) policjantowi, który skorzystał z
pomocy finansowej na podstawie uprzednio obowiązujących przepisów w formie do-
datkowej ulgi bezzwrotnej na uzyskanie domu nie przysługuje pomoc finansowa.
Komendant Główny Policji decyzją z dnia 21 stycznia 19997 r. utrzymał w
mocy zaskarżoną odwołaniem Mirosława L. decyzję organu I instancji. W ocenie
Komendanta Głównego Policji przysługujące policjantom prawo do lokalu mieszkal-
nego wynika z art. 88 ustawy z 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz.U. Nr 30, poz. 170 ze
zm.), a zastępczą formą realizacji tego prawa jest przewidziana przepisem art. 94
ust. 1 tej ustawy pomoc finansowa ,,na uzyskanie lokalu mieszkalnego w spółdzielni
mieszkaniowej albo domu jednorodzinnego lub lokalu mieszkalnego stanowiącego
odrębną nieruchomość". Negatywną przesłanką do przydziału mieszkania, określoną
w art. 95 ustawy pragmatycznej, jest skorzystanie przez osobę uprawnioną z pomocy
finansowej. Tak również stanowią obowiązujące od dnia 30 października 1997 r.
przepisy zarządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 30 wrześ-
nia 1997 r. w sprawie pomocy finansowej na uzyskanie lokalu mieszkalnego lub
domu przez policjantów. Powołane zarządzenie w sposób jednoznaczny wskazuje
cele, na które może być udzielona pomoc finansowa, tj. uzyskanie lokalu (domu).
Przepisy tego zarządzenia stanowią, że pomoc przyznawana jest jednorazowo oraz,
że nie można jej przyznać, jeżeli osoba uprawniona taką pomoc uzyskała. Wyjątkiem
od tej zasady są postanowienia § 6 i 7 - przepisy przejściowe, nie mające zastoso-
wania w sprawie skarżącego. Stosownie do przepisów obowiązujących w 1990r., tj.
w okresie otrzymania przez Mirosława L. pomocy finansowej, przyznawana była ona
w dwóch formach: 1) zaliczki na poczet dodatkowej ulgi - przed zrealizowaniem celu,
2) oraz w formie dodatkowej ulgi bezzwrotnej - po zrealizowaniu celu. W latach 1991
- 1997 stosowano inne nazewnictwo: pomoc finansowa zaliczkowa - przed zrealizo-
waniem celu oraz pomoc finansowa w pełnej wysokości - po zrealizowaniu celu. O
ile wysokość pomocy finansowej w formie zaliczki ustalana była na dzień złożenia
wniosku, o tyle pomoc finansowa w formie dodatkowej ulgi bezzwrotnej (w pełnej
przysługującej wysokości) określona była z uwzględnieniem uprawnień na dzień
uzyskania lokalu (domu). Bezsporne jest, że Mirosław L. w 1990 r. skorzystał z po-
mocy finansowej w formie dodatkowej ulgi bezzwrotnej, a więc uwzględniono w jej
wysokości uprawnienia, jakie posiadał wówczas skarżący i została ona udzielona na
uzyskanie domu jednorodzinnego w poprzednim miejscu pełnienia służby (P.). Biorąc
to pod uwagę oraz przepisy § 1 ust. 2 i § 9 zarządzenia MSWiA z 30 września 1997
r., które nie przewidują możliwości przyznania pomocy finansowej osobie, która z
takiej pomocy już skorzystała, odmowa przyznania zainteresowanemu przedmiotowej
pomocy jest uzasadniona.

Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 18 sierpnia 1998
r. [...] oddalił skargę Mirosława L. od powyższej decyzji. W ocenie Sądu przepis art.
94 ust. 1 ustawy z 6 kwietnia 1990 r. o Policji przewiduje, że policjantowi, który nie
otrzymał lokalu mieszkalnego na podstawie decyzji administracyjnej o przydziale,
przysługuje pomoc finansowa na uzyskanie lokalu mieszkalnego w spółdzielni
mieszkaniowej albo domu jednorodzinnego lub lokalu mieszkalnego stanowiącego
odrębną nieruchomość. Zasady przyznawania i zwrotu oraz wysokość pomocy finan-
sowej, o której wyżej mowa, określa zgodnie z postanowieniami art. 94 ust. 2 ustawy
Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji. Aktualnie obowiązuje wydane w opar-
ciu o tę delegację ustawową zarządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Adminis-
tracji z 30 września 1997 r. w sprawie pomocy finansowej na uzyskanie lokalu miesz-
kalnego lub domu przez policjantów. Postępowanie w sprawach omawianej pomocy
finansowej jest zgodnie z art. 97 ust. 5 ustawy o Policji postępowaniem administra-
cyjnym, prowadzonym na wniosek osoby zainteresowanej (§ 3 zarządzenia), koń-
czonym wydaniem przez upoważniony do tego organ policyjny decyzji administracyj-
nej, której rozstrzygnięcie musi być oparte o przepisy prawa materialnego obowią-
zujące w dacie jej wydania. Według powołanego zarządzenia Ministra Spraw Wew-
nętrznych Administracji z 30 września 1997 r., którego przepisy oprócz odpowiednich
przepisów ustawy o Policji stanowiły podstawę prawną rozstrzygnięcia zaskarżonej
decyzji, przedmiotowa pomoc przyznawana jest jednorazowo (§2), zaś nie przysłu-
guje ona policjantowi, który skorzystał z pomocy finansowej w pełnej przysługującej
wysokości na podstawie dotychczasowych przepisów. Odnosząc ten stan prawny do
stanu faktycznego sprawy Sąd doszedł do przekonania, że wnioskowana przez skar-
żącego pomoc mu nie przysługuje. Mirosław L. wystąpił 12 listopada 1997 r. z wnios-
kiem o przyznanie pomocy finansowej uzupełniającej. Zatem miało to miejsce już pod
rządami wzmiankowanego zarządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Adminis-
tracji. Przepisy tego zarządzenia nie przewidują natomiast przyznawania policjantom
pomocy finansowej uzupełniającej, bowiem jak zaznaczono, zasadą wyrażoną w § 2
zarządzenia jest, że pomoc finansową przyznaje się jednorazowo. Wyjątek od tej
zasady zawiera § 6 cyt. zarządzenia, ale ten przepis w przypadku sprawy niniejszej
nie ma zastosowania. Mirosław L. skorzystał już z pomocy finansowej w pełnej
przysługującej wysokości na podstawie poprzednio obowiązujących przepisów.
Otrzymał on decyzją Wojewódzkiego Urzędu Spraw Wewnętrznych w P. z 9
listopada 1987 r. pomoc finansową w formie zaliczki na poczet dodatkowej ulgi w
związku z budową domu jednorodzinnego, a następnie po wybudowaniu domu
przyznano mu decyzją Komendanta Rejonowego Policji w P. z 27 grudnia 1990 r.
dodatkową ulgę w formie bezzwrotnej pomocy finansowej. W decyzji tej uwzględnio-
no 5 norm zaludnienia przysługujących wówczas skarżącemu. Mirosław L. w kilka lat
po skorzystaniu z pomocy finansowej w pełnej przysługującej wysokości, wystąpił o
przyznanie mu uzupełniającej pomocy finansowej. Uważał, że ponieważ przed wejś-
ciem w życie zarządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 30 wrześ-
nia 1997 r., nabył - z uwagi na uzyskanie w 1996 r. szóstej normy zaludnienia -
prawo do uzupełniającej pomocy finansowej, to mimo, iż takiej formy pomocy nie
przewiduje cytowane zarządzenie, powinna mu być wypłacona. Jako podstawę
przyznania uzupełniającej pomocy finansowej skarżący wskazał przepisy nieobowią-
zującego już zarządzenia Nr 41 Ministra Spraw Wewnętrznych z 19 marca 1993 r. w
sprawie określenia wysokości pomocy finansowej na budownictwo mieszkaniowe dla
funkcjonariuszy Policji, Urzędu Ochrony Państwa, Straży Granicznej i Państwowej
Straży Pożarnej oraz zasad jej przyznawania i zwracania. Istotnie, zarządzenie to w
§ 10 przewidywało formę uzupełniającej pomocy finansowej dla osób, które po sko-
rzystaniu z pomocy finansowej w pełnej przysługującej wysokości dokonały zamiany
na większy lokal spółdzielczy z powodu powiększenia się rodziny lub nabycia upraw-
nień do dodatkowej powierzchni mieszkalnej albo budują lub nabywają dom jednoro-
dzinny lub uzyskują lokal mieszkalny stanowiący odrębną nieruchomość. Przepisy te
nie obowiązywały już jednak w dacie składania wniosku przez Mirosława L. Obowią-
zywały wówczas przepisy zarządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji
z 30 września 1997 r., które - jak wykazano - nie przewidywały formy uzupełniającej
pomocy finansowej dla tych policjantów, którzy już skorzystali z pomocy w pełnej wy-
sokości przysługującej im w momencie jej przyznawania. Prowadzi to do wniosku, że
zaskarżona decyzja oraz poprzedzająca ją decyzja organu pierwszej instancji są
zgodne z prawem. Sąd nie podzielił zarzutów skargi, iż zarządzenie Ministra Spraw
Wewnętrznych i Administracji z 30 września 1997 r. w sprawie pomocy finansowej na
uzyskanie lokalu mieszkalnego lub domu przez policjantów, jest niezgodne z ustawą
o Policji i narusza konstytucyjną zasadę równości wobec prawa. Zarządzenie to, jak-
kolwiek formy pomocy finansowej na cele mieszkaniowe reguluje w pewnym zakresie
odmiennie niż przepisy przedtem obowiązujące, ale mieści się to w granicach upo-
ważnienia ustawowego wynikającego - dla Ministra Spraw Wewnętrznych i Adminis-
tracji - z art. 94 ust. 2 ustawy o Policji.

Powyższy wyrok zaskarżył rewizją nadzwyczajną Rzecznik Praw Obywatels-
kich, który zarzucił temu wyrokowi rażące naruszenie art. 94 ust. 2 i art. 97 ust. 1
ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz.U. Nr 30, poz. 179 ze zm.), § 9 zarzą-
dzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 30 września 1997 r. w
sprawie pomocy finansowej na uzyskanie lokalu mieszkalnego lub domu przez poli-
cjantów (M.P. Nr 76, poz. 709), art. 22 ust. 3 ustawy o Naczelnym Sądzie Adminis-
tracyjnym w zw. z art. 156 § 1 pkt 1 KPA oraz art. 51 ustawy o Naczelnym Sądzie
Administracyjnym, a także art. 2, art. 92 ust. 1 i art. 178 ust. 1 Konstytucji Rzeczy-
pospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483) i wniósł o uchy-
lenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Na-
czelnemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie.

W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich wydany w niniejszej sprawie wyrok
Naczelnego Sądu Administracyjnego rażąco narusza prawo.

W pierwszej instancji sprawa przyznania pomocy finansowej policjantowi zos-
tała rozstrzygnięta przez Komendanta Wyższej Szkoły Policji w S. Wydając te decy-
zję Komendant powołał się na § 19 ust. 1 pkt 4 zarządzenia Ministra Spraw Wew-
nętrznych i Administracji z dnia 30 września 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad
przydziału, opróżniania i norm zaludnienia lokali mieszkalnych oraz tymczasowych
kwater przeznaczonych dla policjantów (M.P. Nr 76, poz. 707) oraz § 8 zarządzenia
Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie pomocy finansowej na uzys-
kanie lokalu mieszkalnego lub domu przez policjantów - jako przepisy uzasadniające
jego właściwość w sprawie. Rzeczywiście, z § 8 zarządzenia w sprawie pomocy fi-
nansowej na uzyskanie lokalu mieszkalnego lub domu przez policjantów wynika, iż
decyzje w sprawach uregulowanych w tym zarządzeniu wydają organy określone w
przepisach o przydziale i opróżnianiu lokali. Natomiast stosownie do § 19 ust. 1 pkt 4
zarządzenia w sprawie szczegółowych zasad przydziału, opróżnianiu i norm zalud-
nienia lokali mieszkalnych oraz tymczasowych kwater przeznaczonych dla policjan-
tów decyzje w sprawach przydziału i opróżniania lokali mieszkalnych w stosunku do
podległych im policjantów wydają komendanci szkół. Zarządzenie w sprawie szcze-
gółowych zasad przydziału, opróżniania i norm zaludnienia lokali mieszkalnych oraz
tymczasowych kwater przeznaczonych dla policjantów zostało wydane na podstawie
art. 97 ust. 1 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji. Treść tego upoważnienia
uprawniała Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji do uregulowania szczegó-
łowych zasad przydziału i opróżniania oraz norm zaludnienia lokali mieszkalnych.
Minister z mocy tego upoważnienia nie był uprawniony natomiast do określenia właś-
ciwości organów administracji w tych sprawach. Również art. 94 ust. 2 ustawy o Poli-
cji, który stanowił podstawę wydania zarządzenia w sprawie pomocy finansowej na
uzyskanie lokalu mieszkalnego lub domu dla policjantów upoważniał Ministra wy-
łącznie do określenia zasad przyznawania i zwrotu oraz wysokości pomocy finanso-
wej, nie upoważniał natomiast do określenia właściwości organów administracji w
tych sprawach. Właściwość organu administracji do załatwienia sprawy obywatela
musi wynikać z przepisów powszechnie obowiązującego prawa, przy czym musi to
być prawo prawidłowo ustanowione, a więc zgodnie z wymogami konstytucyjnymi. W
omawianym zakresie - zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich - warunków takich
nie spełniają powołane przez Komendanta Wyższej Szkoły Policji w S. jako podstawa
prawna jego działania przepisy § 19 ust. 1 pkt 4 zarządzenia w sprawie szcze-
gółowych zasad przydziału, opróżniania i norm zaludnienia lokali mieszkalnych oraz
tymczasowych kwater przeznaczonych dla policjantów oraz § 8 zarządzenia w spra-
wie pomocy finansowej na uzyskanie lokalu mieszkalnego lub domu przez policjan-
tów. W świetle wieloletniego orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego (por. orzecze-
nia: z dnia 5 listopada 1986 r., sygn. akt U. 5/86, OTK 1986 r., poz. 1; z dnia 30 listo-
pada 1988 r., sygn. akt 1/88, OTK 1988 r., poz. 6; wyrok z dnia 25 maja 1998 r.,
sygn. akt U. 19/97, OTK 1998 r., Nr 4, poz. 47 wyrok z dnia 8 grudnia 1998 r., sygn.
akt U. 7/98 r., OTK 1998 r., Nr 7, poz. 118) akt wykonawczy do ustawy powinien być
w celu wykonania ustawy wydany na podstawie wyraźnego, tj. nie opartego na do-
mniemaniu ani wykładni celowościowej, szczegółowego upoważnienia ustawy w zak-
resie określonym w upoważnieniu. Brak stanowiska ustawodawcy musi zaś być in-
terpretowany jako nieudzielenie w danym zakresie kompetencji normodawczej. W
omawianym zakresie powołane upoważnienia ustawowe nie udzielały Ministrowi
kompetencji do uregulowania w drodze zarządzenia kwestii właściwości organów do
załatwienia sprawy przyznania pomocy finansowej dla policjantów. Stąd też powoła-
ne w decyzji organu pierwszej instancji przepisy są niezgodne z art. 94 ust. 2 oraz
art. 97 ust. 1 ustawy o Policji, a w konsekwencji także z art. 92 ust. 1 Konstytucji RP,
zawierającym nakaz wydawania rozporządzeń na podstawie szczegółowego upo-
ważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania. Właściwość Komendanta
Wyższej Szkoły Policji w S. do załatwienia w drodze decyzji administracyjnej sprawy
pomocy finansowej nie wynikała także z przepisów rozdziału 12 ustawy o Policji, re-
gulującego sprawy mieszkaniowe funkcjonariuszy Policji. Właściwość taka nie wyni-
kała również z innych przepisów ustawy o Policji obowiązujących w dacie wydania
decyzji. Zgodnie z obowiązującym wówczas art. 6 ust. 1 ustawy o Policji terenowymi
organami Policji byli: komendanci wojewódzcy, komendanci rejonowi oraz komen-
danci komisariatów. Komendant szkoły policyjnej właściwy był jedynie do mianowa-
nia policjantów na stanowisko służbowe, przenoszenia oraz zwalniania (art. 32 ust. 1
ustawy o Policji). Przedstawione powyżej uwagi prowadzą do wniosku, że w istocie
decyzja Komendanta Wyższej Szkoły Policji w S. została wydana z naruszeniem
przepisów o właściwości (art. 156 § 1 pkt 1 KPA). W konsekwencji także decyzja
Komendanta Głównego Policji utrzymująca w mocy tę decyzję narusza w sposób
rażący art.156 § 1 pkt 1 w zw. z art. 138 § 1 pkt 1 KPA stanowiącym podstawę dzia-
łania organu odwoławczego. Odnosząc zaś powyższe zarzuty do postępowania są-
dowo-administracyjnego Rzecznik stwierdził, że zaskarżony rewizją nadzwyczajną
wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w sposób rażący narusza art. 22 ust. 3
ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym w związku z art. 156 § 1 pkt 1 KPA,
art. 51 ustawy o N.S.A., art. 94 ust. 2 i art. 97 ust. 1 ustawy o Policji, a także art. 92
ust. 1 Konstytucji RP. Wyrok ten narusza również art. 178 ust. 1 Konstytucji RP sta-
nowiący, że sędziowie podlegają tylko Konstytucji i ustawom. Sąd wbrew tej konsty-
tucyjnej normie nie dokonał bowiem pośredniej kontroli legalności aktu podustawo-
wego. Wskazać zaś trzeba, że aktualnie z mocy art. 8 ust. 2 Konstytucji RP jej prze-
pisy podlegają bezpośredniemu stosowaniu. O ile bezpośrednie stosowanie Konsty-
tucji przez Sąd w przypadku stwierdzenia niezgodności ustawy z Konstytucją polega
na skierowaniu pytania prawnego do Trybunału Konstytucyjnego, o tyle w sytuacji
niezgodności aktu wykonawczego z treścią upoważnienia ustawowego bezpośrednie
stosowanie Konstytucji przez Sąd powinno przybrać formę odmowy zastosowania
takiego aktu. Tymczasem w badanej sprawie Sąd zastosował akt wykonawczy
sprzeczny z treścią upoważnienia ustawowego.

W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich zaskarżony wyrok Naczelnego Sądu
Administracyjnego narusza także § 9 zarządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i
Administracji w sprawie pomocy finansowej na uzyskanie lokalu mieszkalnego lub
domu przez policjantów. W istocie organy nie kwestionowały (por. decyzja Komen-
danta Wyższej Szkoły Policji w S.), iż w związku z nabyciem uprawnień w dniu 10
lipca 1996 r. do dodatkowej normy zaludnienia Mirosław L. nabył także prawo do
uzupełniającej pomocy finansowej. Prawo to wynikało wprost z treści § 10 ust. 2 po-
przednio obowiązującego zarządzenia Nr 41 Ministra Spraw Wewnętrznych stano-
wiącego, iż warunkiem uzyskania uzupełniającej pomocy finansowej jest posiadanie
większego zakresu uprawnień niż w dacie otrzymania poprzedniej pomocy finanso-
wej. A skoro tak, to nie można było przyjąć, tak jak uczynił to Sąd, podzielając w tym
zakresie stanowisko organów rozstrzygających sprawę, że skarżący skorzystał z
pełnej pomocy finansowej na podstawie dotychczasowych przepisów. Taka wykład-
nia § 9 zarządzenia, będącego przepisem przejściowym regulującym sytuację
prawną policjantów, którzy nie skorzystali z pomocy finansowej w pełnej przysługują-
cej wysokości na podstawie dotychczasowych przepisów (w tym wspomnianego § 10
ust. 2 zarządzenia Nr 41) prowadzi do naruszenia zasady ochrony praw nabytych,
wyinterpretowanej z art. 2 Konstytucji RP. Odmiennej i pozostającej w zgodzie z za-
sadą ochrony praw nabytych wykładni wspomnianego § 9 zarządzenia dokonał Na-
czelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 21 lipca 1998 r., I SA 2183/97.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Rewizja nadzwyczajna nie ma usprawiedliwionych podstaw.
Nietrafny jest zarzut rażącego naruszenia zaskarżonym wyrokiem przepisu art.
94 ust. 2 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz.U. Nr 30, poz. 179 ze zm.)
stanowiącego, że Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji określa zasady
przyznawania i zwrotu oraz wysokość pomocy finansowej, o której mowa w ust. 1
(tego przepisu) oraz przepisu art. 97 ust. 1 tej ustawy, zgodnie z którym Minister
Spraw Wewnętrznych i Administracji w porozumieniu z Prezesem Urzędu Mieszkal-
nictwa i Rozwoju Miast określa szczegółowe zasady przydziału i opróżniania oraz
normy zaludnienia lokali mieszkalnych, o których mowa w art. 90 (ustawy), a także
szczegółowe zasady przydziału i opróżniania tymczasowych kwater. W ocenie
Rzecznika Praw Obywatelskich powołane upoważnienia ustawowe nie udzielały
kompetencji do uregulowania w drodze zarządzenia kwestii właściwości organów do
załatwiania sprawy przyznawania pomocy finansowej dla policjantów, co jednakże
uczyniono przepisem § 19 ust. 1 pkt 4 zarządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i
Administracji z dnia 30 września 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad przydziału,
opróżniania i norm zaludnienia lokali mieszkalnych oraz tymczasowych kwater przez-
naczonych dla policjantów (M.P. Nr 76, poz. 707) w związku z przepisem § 8 zarzą-
dzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 30 września 1997 r. w
sprawie pomocy finansowej na uzyskanie lokalu lub domu przez policjantów (M.P. Nr
76, poz. 706) przez określenie właściwości komendantów m.in. Wyższej Szkoły Poli-
cji w S do wydawania decyzji w tych sprawach. Komendanci szkół policyjnych wy-
mienionych w § 19 ust. 1 pkt 2 lit) c nie byli terenowymi organami Policji w rozumie-
niu obowiązującego wówczas art. 6 ust. 1 ustawy o Policji; ustawa ta w art. 32 ust. 1
upoważniała komendanta szkoły policyjnej jedynie do mianowania policjanta na sta-
nowisko służbowe, przenoszenia oraz zwalniania.
W orzecznictwie i piśmiennictwie przyjęty jest pogląd, że właściwość organów
administracji publicznej do załatwiania spraw indywidualnych w drodze decyzji admi-
nistracyjnych mogą określać wyłącznie przepisy ustaw i przepisy aktów prawnych
wydanych na podstawie i w granicach upoważnienia zawartego w ustawie, zgodnie
zaś z przepisem art. 19 Kodeksu postępowania administracyjnego organy te są obo-
wiązane z urzędu przestrzegać swojej właściwości miejscowej i rzeczowej, a organ
administracji publicznej jest obowiązany stwierdzić nieważność decyzji wydanej z
naruszeniem przepisów o właściwości. W rozpoznawanej sprawie jest niesporne, że
decyzję o odmowie przyznania wnioskodawcy uzupełniającej pomocy finansowej na
budownictwo mieszkaniowe wydał Komendant Wyższej Szkoły Policji w S. w oparciu
o powołane wyżej przepisy zarządzeń Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji,
wskazujące jako podstawę ich wydania cytowane na wstępie przepisy art. 94 ust. 2 i
art. 97 ust. 1 ustawy o Policji. Nie ulega też wątpliwości, że zgodnie z przepisem art.
94 ust. 1 w związku z art. 97 ust. 5 ustawy sprawa udzielenia pomocy finansowej na
uzyskanie lokalu mieszkalnego w spółdzielni mieszkaniowej albo domu jednorodzin-
nego lub lokalu stanowiącego odrębną nieruchomość jest załatwiana w drodze decy-
zji administracyjnej, przy czym przepisy ustawy przyznające policjantom prawo do
takiej pomocy finansowej nie określają organu właściwego do jej załatwienia. Pows-
taje w związku z tym zagadnienie, czy Komendant Wyższej Szkoły Policji w S. był
właściwy do rozstrzygnięcia sprawy przyznania Mirosławowi L. pomocy finansowej
,,na budownictwo mieszkaniowe" na podstawie ustawy o Policji czy też taką podstawę
stanowiły wyłącznie przepisy wspomnianych zarządzeń, bowiem wbrew stanowisku
Rzecznika Praw Obywatelskich w rozpoznawanej sprawie nie chodzi o to, czy Ko-
mendant Wyższej Szkoły Policji w S. był terenowym organem Policji w rozumieniu
art. 6 ustawy, lecz czy w ogóle może być uznany za ustawowy organ Policji. W
związku z tym należy stwierdzić, że przepis art. 32 ustawy o Policji wyraźnie uznaje
komendantów szkół policyjnych za organy Policji właściwe w sprawach powołania na
stanowiska służbowe, przenoszenia oraz zwalniania z tych stanowisk a także prze-
widuje, że od decyzji w tych sprawach służy odwołanie do wyższego przełożonego z
wyłączeniem roszczeń na drodze sądowej. Nie ulega też wątpliwości, że uprawnienie
policjanta do pomocy finansowej na uzyskanie lokalu (domu) mieszkalnego jest
związane z jego stosunkiem służbowym, a zatem organem właściwym do rozstrzyg-
nięcia tej sprawy w drodze decyzji w odniesieniu do pełniącego służbę w tej Szkole
Mirosława L. był Komendant Wyższej Szkoły Policji w S.
Nie jest trafny zarzut rażącego naruszenia § 9 zarządzenia z 1997 r. w spra-
wie pomocy finansowej na uzyskanie lokalu mieszkalnego lub domu przez policjan-
tów stanowiącego, że pomoc finansowa, na zasadach określonych w zarządzeniu,
nie przysługuje policjantowi, który skorzystał z pomocy finansowej w pełnej przysłu-
gującej wysokości na podstawie dotychczasowych przepisów. Przede wszystkim na-
leży wskazać, że przepis § 9 tego zarządzenia, w przeciwieństwie do przepisu § 6 i 7
zarządzenia, nie ma cech przepisu przejściowego, co oznacza, że nie ma zastoso-
wania do sytuacji, w której skarżący nabył prawo do uzupełniającej pomocy finanso-
wej na podstawie dotychczasowych przepisów, jednakże przed utratą mocy obowią-
zujących tych przepisów nie złożył wymaganego przepisami wniosku, a nowe przepi-
sy nie przewidują uprawnienia, którego skarżący się domaga. W związku z tym nale-
ży przyjąć, że skorzystanie względnie nieskorzystanie z pomocy finansowej w pełnej
wysokości na podstawie dotychczasowych przepisów w rozumieniu przepisu § 9 za-
rządzenia stanowi okoliczność faktyczną, którą należy uwzględniać w przyznawaniu
pomocy finansowej przewidzianej w przepisach tego zarządzenia. Przepis ten nie
stanowi natomiast podstawy żądania przyznania uzupełniającej pomocy finansowej w
rozumieniu przepisów dotychczasowych, o którą skarżący nie wystąpił pod ich
rządem.
Biorąc powyższe pod rozwagę Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.
========================================