Wyrok z dnia 11 maja 2000 r.
III RN 162/99

Nieuzasadnione wystąpienie adwokata do prokuratora o wszczęcie pos-
tępowania karnego nie stanowi naruszenia godności zawodu w życiu prywat-
nym jako podstawy odpowiedzialności dyscyplinarnej.


Przewodniczący: SSN Andrzej Wasilewski, Sędziowie SN: Jerzy Kwaśniewski
(sprawozdawca), Jacek Sobczak.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 11 maja 2000 r. sprawy dyscyplinarnej
obwinionego Tadeusza G. w przedmiocie przewinienia dyscyplinarnego przewidzia-
nego w art. 80 Prawa o adwokaturze na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Spra-
wiedliwości [...] od orzeczenia Wyższego Sądu Dyscyplinarnego w Warszawie z dnia
27 marca 1999 r. [...]

1) o d d a l i ł rewizję nadzwyczajną;
2) kosztami postępowania obciążył Skarb Państwa.

U z a s a d n i e n i e


Adwokat Tadeusz G. obwiniony był o to, że w okresie od maja 1995 r. do
grudnia 1996 r. w G. i N.S., działając czynem ciągłym poprzez niekulturalne zacho-
wanie, wypowiadanie gróźb, pomawianie i obmawianie, także w prasie i przed urzę-
dami oraz poprzez wszczęcie postępowania karnego utrudniał normalne życie i funk-
cjonowanie w środowisku mgr Irenie Z., nauczycielce języka polskiego L.O. w G. za
to, że ta oceniła pracę maturalną z języka polskiego córki obwinionego Anny G. na
niedostateczny przez co uchybił etyce adwokackiej i naruszył godność zawodu w
życiu prywatnym, to jest o przewinienie dyscyplinarne przewidziane w art. 80 Prawa
o adwokaturze w związku z § 4 zbioru zasad etyki adwokackiej i godności zawodu.

Rozpoznający sprawę w pierwszej instancji Sąd Dyscyplinarny Izby Adwokac-
kiej w K. uznał zasadność obwinienia, jednakże w stosunku do zarzutów - w ograni-
czonym zakresie. Mianowicie w orzeczeniu z dnia 16 października 1998 r. adwokat
Tadeusz G. został uznany winnym tego, że dnia 14 lutego 1996 r. w N.S. złożył do-
niesienie do Prokuratury Wojewódzkiej w N.S. o wszczęcie postępowania karnego
przeciwko Irenie Z., nauczycielce Liceum Ogólnokształcącego w G. o przestępstwo z
art. 268 d. KK w związku z art. 247 d. KK, popełnione w ten sposób, że jako egzami-
nator i członek Państwowej Komisji Egzaminacyjnej przy L.O. w G. poświadczyła
nieprawdę w dokumencie będącym recenzją pracy maturalnej jego córki Anny G., a
w dniu 26 kwietnia 1996 r. w G. złożył zażalenie na postanowienie o odmowie
wszczęcia dochodzenia w tej sprawie [...] mimo ich oczywistej bezzasadności.

Za ten czyn Sąd Dyscyplinarny Izby Adwokackiej w K. wymierzył obwinionemu
karę pieniężną w wysokości pięciokrotnej podstawowej składki izbowej w Izbie Ad-
wokackiej w K.

Po rozpoznaniu odwołania obwinionego Wyższy Sąd Dyscyplinarny dla spraw
adwokatów orzeczeniem z dnia 27 marca 1999 r. zmienił zaskarżone orzeczenie i
uniewinnił Tadeusza G. od zarzuconego mu czynu. Z uzasadnienia powyższego
orzeczenia wynika, że jego podstawę stanowią następujące ustalenia i ocena
prawna. Wyższy Sąd Dyscyplinarny uznał, że przez zachowanie opisane w czynie
określonym przez Sąd Dyscyplinarny pierwszej instancji adwokat Tadeusz G. naru-
szył zasady rozważnego i rozsądnego działania. Nie kierował się bowiem rozwagą i
obiektywizmem, ale wywołanym emocjonalną nadwrażliwością mylnym przekona-
niem swoich racji. Chociaż jego skarga (doniesienie) do Prokuratury nie mogła od-
nieść skutku, to z powodu jej złożenia nie dopuszczał się ściganego dyscyplinarnie
uchybienia etyce adwokackiej (§ 4 zasad etyki adwokackiej i godności zawodu).
Trzeba bowiem mieć na uwadze konstytucyjne prawo każdego obywatela do obrony
swych racji przed powołanymi do tego organami. Składając doniesienie do prokuratu-
ry działał on na podstawie uprawnień obywatelskich bez wykorzystywania stanowis-
ka zawodowego. Postępowanie przygotowawcze przeciwko niemu podjęte z inicja-
tywy Ireny Z. zostało prawomocnie umorzone wobec niestwierdzenia cech przestęps-
twa.

Wyższy Sąd Dyscyplinarny stwierdził, że tylko rażące - widoczne dla przecięt-
nego człowieka - zachowanie w życiu prywatnym, względnie powtarzające się oczy-
wiście bezzasadne czynności procesowe mogą być kwalifikowane jako naruszenia
zasad etyki adwokackiej. Powyższe prawomocne orzeczenie Wyższego Sądu Dys-
cyplinarnego dla spraw adwokatów zaskarżył Minister Sprawiedliwości rewizją nadz-
wyczajną wniesioną na niekorzyść obwinionego.

Minister Sprawiedliwości zarzucił oczywistą niesłuszność orzeczenia polegają-
cą na uznaniu, że zachowanie obwinionego nie było sprzeczne z zasadami etyki ad-
wokackiej i godności zawodu i na tej podstawie stosownie do art. 537 KPK wniósł o
uchylenie zaskarżonego orzeczenia oraz przekazanie sprawy do ponownego rozpoz-
nania Wyższemu Sądowi Dyscyplinarnemu dla spraw adwokatów. W uzasadnieniu
rewizji nadzwyczajnej podkreślono, że od adwokata można i należy oczekiwać roz-
wagi i obiektywizmu nawet w sprawach dotyczących własnego życia prywatnego
natomiast w zaskarżonym orzeczeniu wyrażona została nadmierna tolerancja w sto-
sunku do członków korporacji adwokackiej.


Sąd Najwyższy uznał, że rewizja nadzwyczajna nie ma usprawiedliwionej
podstawy. Chodzi wszak o prawomocne rozstrzygnięcie sprawy dyscyplinarnej roz-
poznanej w przewidzianym do tego dwuinstancyjnym postępowaniu dyscyplinarnym.
Orzeczeniu temu nie zarzucono naruszenia przepisów postępowania. Nie zarzucono
też - przynajmniej bezpośrednio - naruszenia przepisów prawa materialnego, powo-
łując się na oczywistą niesłuszność odnoszoną do nadmiernej - zdaniem Ministra
Sprawiedliwości - tolerancji ,,Sądu korporacyjnego" w stosunku do członków korpo-
racji.

Takiej oceny Sąd Najwyższy nie podzielił. Trzeba było mieć na uwadze pods-
tawę faktyczną zaskarżonego orzeczenia, która w rewizji nadzwyczajnej nie została
zakwestionowana. W zaskarżonym orzeczeniu, wobec rozpoznania sprawy na sku-
tek odwołania obwinionego nie mogły być rozważane zarzuty wykraczające poza
zakres czynu obwinionego, za który został on w orzeczeniu Sądu Dyscyplinarnego
pierwszej instancji uznany winnym. Chodziło więc o ocenę zachowania się adwokata,
który nie posługując się prerogatywami swego zawodu zwrócił się do prokuratury o
wszczęcie postępowania karnego w określonej sprawie i następnie starał się wyko-
rzystywać środki procesowe. Zawarta w zaskarżonym orzeczeniu ocena podkreślają-
ca z jednej strony niewłaściwą postawę adwokata świadczącą o jego swoistej zawo-
dowej nieudolności w ocenie prawnych aspektów swego działania, a z drugiej, że
działania te mieściły się w uprawnieniach obywatelskich - nie podlega kwalifikacji w
kategorii zarzuconej w rewizji nadzwyczajnej ,,oczywistej niesłuszności".

Z powyższych przyczyn Sąd Najwyższy oddalił rewizję nadzwyczajną.
========================================